قسمت آخر سریال خاتون تلاش می‌کند تا دلیل تعدد شخصیت‌های اصلی و فرعی فیلم‌نامه را برای تماشاگر توضیح دهد و البته که با پایانی حماسی، هیجان‌انگیز و به‌یادماندنی برای مدتی در ذهن تماشاگر باقی می‌ماند. اگرچه فیلم‌نامه سریال تینا پاکروان ایرادهای بزرگ و کوچک متعددی داشت اما نخستین تجربه سریالی کارگردان فیلم خانوم در نهایت گامی رو به جلو محسوب می‌شود. با ویجیاتو برای بررسی اجمالی قسمت آخر سریال خاتون همراه باشید.
سریال جیران را با ویجیاتو دنبال کنید:
- نگاهی به قسمت اول سریال جیران – روایت اشتباه تاریخ
- نگاهی به قسمت دوم سریال جیران – اقتباسی آزاد از تاریخ
- نگاهی به قسمت سوم سریال جیران – متعهد به درام
- نگاهی به قسمت چهارم سریال جیران – ترکی‌سازی تاریخ ایران
- نگاهی به قسمت پنجم سریال جیران – تجمل‌‌گرایی سینمایی
- نگاهی به قسمت ششم سریال جیران – عشق نجات‌دهنده
- نگاهی به قسمت هفتم سریال جیران – رعیتی که ستاره شد
- نگاهی به قسمت هشتم سریال جیران – جنگ چهره زنانه دارد
سریال خاتون در نهایت پس از بیست و سه اپیزود به ایستگاه پایانی رسید. سریالی که در ابتدای مسیر نسبتا طولانی‌اش در سطح و اندازه یک عنوان دوست‌داشتنی، متمایز و جذاب ظاهر شده بود در قسمت‌های منتهی به اپیزود نهایی به شدت ناامیدکننده، ملال‌آور و بی‌هدف به نظر می‌رسید. ایرادهای بسیاری به سریال خاتون وارد بود و سریال هم اساسا هیچ تلاشی برای بهبود هیچ‌کدام از آن‌ها نکرد.
اما قسمت آخر سریال خاتون تلاش می‌کند تا همه شکست‌های قبلی فیلم‌نامه در پردازش شخصیت‌ها و تشریح موقعیت‌ها را محو کند و با یک پایان حماسی و احساسی به تماشاگر پاداش وفاداری عظیمی بپردازد. پایانی که اگرچه هیجان و جذابیت کافی را میزبانی می‌کرد اما در نهایت باید پذیرفت که در سطح و اندازه سریال پرهزینه و شکیل تینا پاکروان نبود. به عبارت دیگر، قسمت آخر سریال خاتون ثابت کرد که ایده جذاب سریال خاتون می‌توانست به لطف یک کارگردان توانمندتر در سطح و اندازه بهتری دیده شود.
سرنوشت نامفهوم شخصیت‌ها
از آن‌جایی که فیلم‌نامه سریال خاتون از ابتدا هم خشت‌های مرتبی برای پردازش شخصیت‌های اصلی‌اش ننهاده بود، طبیعی به نظر می‌رسد که این دیوار عریض و طویل تا ثریا کج‌روی کند و در نهایت و همچون آواری بر سر تماشاگر ویران شود. قسمت آخر سریال خاتون با وجود هیجان و احساسات گسترش‌یافته‌ای که داشت در نهایت نتوانست پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای برای تماشاگر ریزبین داشته باشد. به همین دلیل نمی‌توان پایان سریال خاتون را یک پایان بی‌نقص و تمام و کمال دانست.
سریال تینا پاکروان به همان شکل که نتوانست ارائه قابل قبولی از شخصیت‌های اصلی‌اش داشته باشد در نهایت هم نتوانست سرنوشت مفهومی برای بیشتر آن‌ها رقم بزند. مشکلات فیلم‌نامه سریال خاتون تقریبا با آغاز نیم‌فصل دوم سریال شروع شد؛ جایی که تینا پاکروان در دل داستان اصلی سریالش یک داستان مجزا خلق می‌کند که روایت همزمان آن‌ها می‌تواند برای تماشاگر گیج‌کننده و بی‌دلیل باشد. دقیقا به همین دلیل بود که سریال خاتون در نیم‌فصل دوم در مسیر افت قرار گرفت و مانند اپیزودهای ابتدایی چنگی به دل نزد.
بنابراین ریشه مشکلات نیم‌فصل دوم سریال خاتون را باید در فیلم‌نامه این سریال جستجو کرد. دقیقا از آخرین اپیزود نیم‌فصل اول بود که خاتون بختیاری [با هنرنمایی نگار جواهریان] از خانه شیرزاد ملک [با نقش‌آفرینی اشکان خطیبی] به تهران آمد و همین مسئله باعث مشکلات بسیاری در دل فیلم‌نامه شد. از همان نقطه به نظر می‌رسید که فیلم‌نامه سریال هیچ برنامه مشخصی برای ماجراجویی‌های خاتون در تهران ندارد و این اتفاق تنها به این دلیل رخ داده که تنوعی در داستان ایجاد شود.
سریال خاتون از همان ابتدا هم عنوانی پرستاره با حضور بازیگران شناخته‌شده و گوناگون بود. با این حال انتقال داستان از گیلان به تهران به ورود حجم عظیمی از بازیگران تازه‌وارد منتهی می‌شود. اگرچه بزرگ‌ترشدن دایره شخصیت‌ها و بازیگرها برای یک سریال تاریخی ضروری و تحسین‌برانگیز به نظر می‌رسد اما حقیقت آن است که ناتوانی کارگردان و نویسنده [که در سریال خاتون این دو جایگاه در اختیار تینا پاکروان است] در کنترل محدوده حرکت این شخصیت‌ها باعث گیج‌شدن مخاطب می‌شود.
تینا پاکروان تلاش می‌کند تا ضعف نیم‌فصل دوم سریال خاتون در داستان‌سرایی را با معرفی شخصیت‌های جدید جبران کند. اما تعداد این شخصیت‌ها آهسته آهسته زیاد می‌شود و کار به جایی می‌رسد که سریال نمی‌داند به هر کدام از آن‌ها باید چه مقدار فرصت بدهد تا سهم خود از داستان را پیدا کنند. در نهایت کار به جایی می‌رسد که بیشتر شخصیت‌های اصلی سریال خاتون به حاشیه می‌روند تا شخصیت‌های فرعی هم فرصت خودشان را داشته باشند.
از آن‌جایی که کنترل شخصیت‌های اصلی و فرعی سریال خاتون که تعداد آن‌ها عملا قابل شمار نشود از دست فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان دررفته بود، در نهایت کارگردان می‌پذیرد که باید از راه حل نهایی‌اش برای رقم‌زدن سرنوشت شخصیت‌ها یاری بگیرد. بنابراین راه حلی که پیش از این هم بارها توسط تینا پاکروان در فیلم‌نامه نخستین تجربه سریالی‌اش استفاده شده بود در قسمت آخر خاتون هم مطرح می‌شود؛ شخصیت‌ها باید کشته شوند.
حمام خون
قسمت آخر سریال خاتون می‌پذیرد که باید سرنوشت خونینی برای شخصیت‌های اصلی و فرعی فیلم‌نامه رقم بزند. بنابراین بسیاری از شخصیت‌هایی که در طول بیست و دو اپیزود قبلی به بیننده معرفی شده بودند در ایستگاه پایانی سریال تینا پاکروان جان خود را از دست می‌دهند. اگرچه فضای تاریخی درام تینا پاکروان چنین پایانی را می‌طلبید اما بیننده نکته‌سنج به سختی می‌پذیرد که این پایان برای سریالی که ده‌ها بازیگر شناخته‌شده و صدها لوکیشن خیره‌کننده داشته، مناسب باشد.
به عبارت دیگر، تینا پاکروان در آخرین قسمت سریالش که حالا به عنوانی محبوب تبدیل شده به سراغ حذف‌کردن شخصیت‌ها می‌رود تا فیلم‌نامه‌اش را مانند اتوبوسی که راننده‌ای ندارد به سمت پایانی هیجان‌انگیز حرکت دهد. بنابراین اگرچه پایان سریال خاتون هیجان‌انگیز، حماسی، احساسی و فراموش‌نشدنی است اما احتمالا پایانی نیست که بیننده در انتظار تماشای آن بوده و به همین دلیل به همان میزان که شگفت‌انگیز ظاهر می‌شود، ناامیدکننده به نظر می‌رسد.
قسمت آخر سریال خاتون بدون آن‌که پایانی برای فیلم‌نامه مشخص کند، تماشاگر را در احساسات ملی‌گرایانه‌اش غرق می‌کند. اما تلاش سریال برای جهت‌دادن به ذهن مخاطب کافی به نظر نمی‌رسد چراکه پایان سریال تینا پاکروان اساسا پرسش‌های بیشتری مطرح می‌کند. سریال بدون آن که تصویری از سرنوشت احتمالی اعضای خانواده خاتون ارائه دهد به سراغ تبعید شیرزاد ملک و رضا فخار [با نقش‌آفرینی میرسعید مولویان] می‌رود و در نهایت سرنوشتی که بیننده دوست دارد برای کمیسر رجبف [با نقش‌آفرینی تحسین‌برانگیز بابک حمیدیان که می‌تواند لقب بهترین هنرنمایی سریال را به خود اختصاص دهد] متصور شود را نمایش نمی‌دهد.
اگرچه سریال تینا پاکروان تلاش می‌کند تا واقع‌گرایی صرف را با شکست تلخ خاتون و عاشق‌هایش در برابر روس‌ها و انگلیسی‌ها به تصویر بکشد اما حقیقت آن است که بخش عظیمی از این واقع‌گرایی صرف داستان که تلخ به نظر می‌رسد، ریشه در ضعف‌های ریز و درشت فیلم‌نامه سریال دارد. فیلم‌نامه‌ای که آن‌قدر در اپیزودهای قبل از قسمت پایانی وقت سوزاند که در نهایت مجبور شد در آخرین قسمت سریال خاتون از همه مرزها عبور کند و پایانی ابدی را رقم بزند.
اصلا وطن کجاست؟
قسمت آخر سریال خاتون به شدت تلاش می‌کند تا حس وطن‌پرستی و ناسیونالیسم مخاطب خود را قلقلک دهد. این قلقلک با بازپخش تصاویری از کشته‌شدن شخصیت‌هایی که از ابتدای سریال در متن فیلم‌نامه بوده‌اند هم شدت بیشتری می‌گیرد. لحظاتی که قسمت آخر سریال خاتون برای مخاطب رقم می‌زند به معنای واقعی کلمه احساسی و تکان‌دهنده هستند. اما پرسشی اساسی وجود دارد که تینا پاکروان باید پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آن داشته باشد؛ آیا آزادی از چنگال شوروی و انگلیس در نهایت وضعیت جامعه ایران را بهبود بخشید؟
تصویری که سریال تینا پاکروان از وطن‌پرستی ارائه می‌دهد احتمالا برای بسیاری از مخاطبان این سریال صرفا موجی از هیجان باشد. موجی که خروش پیدا می‌کند و پس از مدتی محو می‌شود. آیا آزادشدن از چنگال از شوروی به معنای کاهش وابستگی ایران به کشورهای خاور دور بود؟ آیا قطع‌شدن دست انگلیسی‌ها از خاک و منابع ایران در نهایت به نفع ملت ایران شد؟
این‌که چرا تینا پاکروان به سراغ پرداختن به پاسخ این پرسش‌ها نمی‌رود به خوبی فاصله او با بهرام بیضایی [کارگردان محبوب خانم کارگردان که در یکی از اپیزودهای سریال خاتون هم به او ادای دین می‌کند] را نشان می‌دهد.
سریال خاتون را با ویجیاتو دنبال کنید:
- نگاهی به قسمت اول سریال خاتون – فاشیسم سینمایی
- نگاهی به قسمت دوم سریال خاتون – باران خونین داس و چکش
- نگاهی به قسمت سوم سریال خاتون – شیوع ویروس سرخ
- نگاهی به قسمت چهارم سریال خاتون – عاقبت خوردن نان خلق
- نگاهی به قسمت پنجم سریال خاتون – بگذارید این وطن دوباره وطن شود
- نگاهی به قسمت ششم سریال خاتون – همسری که همراه نیست
- نگاهی به قسمت هفتم سریال خاتون – تصویر دقیق زن گیلانی
- نگاهی به قسمت هشتم سریال خاتون – روایت خسته‌کننده
- نگاهی به قسمت نهم سریال خاتون – گفتار مدرن یک پوستین کهنه
- نگاهی به قسمت دهم سریال خاتون – سرگیجه‌‌ای از شخصیت‌ها
- نگاهی به قسمت یازدهم سریال خاتون – عاشقانه در عاشقانه
- نگاهی به قسمت دوازدهم سریال خاتون – پوستین جذاب یک باطن مستهلک
- نگاهی به قسمت سیزدهم سریال خاتون – عشق مسموم
- نگاهی به قسمت چهاردهم سریال خاتون – مسیر گمراه‌کننده
- نگاهی به قسمت پانزدهم سریال خاتون – آغاز پایان
- نگاهی به قسمت شانزدهم سریال خاتون – فاجعه مطلق
- نگاهی به قسمت هفدهم سریال خاتون – قابل پیش‌بینی
- نگاهی به قسمت هجدهم سریال خاتون – بدون تمرین
- نگاهی به قسمت نوزدهم سریال خاتون – آبگوشت هیجان
- نگاهی به قسمت بیستم سریال خاتون – روایت غیرقابل فهم
- نگاهی به قسمت بیست و یکم سریال خاتون – لطیفه دراماتیک
- نگاهی به قسمت بیست و دوم سریال خاتون – رولت روسی
نظر شما