برقراری آتشبس دوماهه در جنگ یمن میتواند نخستین گام برای پایان دادن به تجاوز نظامی تحت رهبری آلسعود به کشور یمن و جنگ هشتسالهای باشد که سعودیها به کشور یمن تحمیل کردند. البته این آتشبس فرصتی برای خود سعودیها نیز است تا از باتلاقی خارج شوند که به دست خود گرفتار آن شدهاند و تاکنون نتیجهای نداشته جز هزینه نظامی بالا، کشتار مردم بیدفاع یمن و ناتوانی از کسب پیروزی نظامی که بتواند مایه اعتباری برای ماشین نظامی آلسعود باشد. هرچند که تجربه آتش بسهای شکست خورده قبل مثل آتشبس دوهفتهای آوریل ۲۰۲۰ نسبت به پایبندی سعودیها به این آتشبس شک و تردیدهایی ایجاد میکند، اما باید گفت این دو ماه آتشبس به دو دلیل فرصتی برای آلسعود است تا خود را از باتلاق یمن نجات دهد.
عامل نخست تغییر در رویکرد دولت و نیروهای مسلح یمن از رویکرد دفاعی به تهاجمی است. نیروهای یمنی در ۲۵ مارس ۱۸ عملیات را در عمق راهبردی خاک عربستان انجام دادند و فرودگاه ریاض، مراکز آبشیرینکن، فرودگاه جده و مراکز خدماترسانی را مورد حملات موشکی و پهپادی قرار دادند تا نمایشی از تغییر رویکرد خود را به حکام آلسعود نشان داده باشند. این تغییر رویکرد بدان معنا است که دولت ملی یمن دیگر آن طرف جنگ نیست که در لاک دفاعی قرار داشته باشد و در مقابل، کشورهای متجاوز به یمن در مصونیت بوده و متحمل پیامدهای جنگ نباشند بلکه نمایش قدرت دولت نجات ملی در ۲۵ مارس این پیام را به سعودیها رساند که با تغییر رویکرد یمن، زیرساختهای عربستان جزو اهداف مشروع یمن قرار گرفته و یمنیها نیز توانایی و امکانات لازم را برای حمله به این اهداف نیز دارند. عملیاتهایی که با این تغییر رویکرد انجام شد به نام عملیات «شکست محاصره» خوانده شده و باید گفت که حالا نتیجه این عملیاتها را میتوان در مفاد آتشبس دوماهه دید، زیرا سعودیها نه تنها با ورود ۱۸ کشتی حامل فرآوردههای نفتی به بندر الحدیده موافقت کرده اند بلکه انجام دو پرواز تجاری در هفته به مقصد صنعا و از مبدأ آن را نیز پذیرفتهاند؛ مواردی که در آتشبسهای گذشته به هیچ وجه حاضر نمیشدند حتی کمتر از آن را بپذیرند.
دلیل دوم را باید در نتایج جنگ هشت سالهای جست که سعودیها بر دولت و مردم یمن تحمیل کردند. در واقع، سعودیها از همان ابتدای جنگ محاصره کامل زمینی، دریایی و هوایی را علیه کشور یمن وضع کردند و حتی چندین بار به فرودگاه بینالمللی صنعا حمله هوایی کردند تا اینکه جدیت خود را بر اجرای این محاصره به نمایش بگذارند، اما حالا بعد از هشت سال وضعیت به طور کلی تغییر کرده است. حالا هشت سال محاصره کامل و تحمیل گرسنگی و قحطی به مردم یمن نه تنها تأثیری در اراده این مردم برای کوتاه آمدن در برابر متجاوزان نداشته بلکه حملات موشکی و پهپادی یمنیها به تأسیسات حساس سعودیها از جمله تأسیسات غول نفتی سعودی به نام آرامکو در جیزان و نجران، پالایشگاه رأس التنوره، پالایشگاه نفتی رابغ و دیگر تأسیسات در ریاض، جده و دیگر مراکز عربستان نشان داده که جنگ بعد از این یکطرفه نیست و سعودیها نیز باید متحمل هزینههای سنگین آن بشوند. به این جهت است که سعودیها برخلاف لجاجت گذشته، حالا به فکر نجات از باتلاق یمن افتادهاند و نشانه این امر را میتوان در بیانیههای وزارت خارجه و فرماندهی ائتلاف سعودی دید که آتشبس دوماهه در هر دو بیانیه به عنوان «پایان دادن به بحران یمن و رسیدن به راهحل سیاسی جامع» و «پیشزمینهای مناسب در جهت کاهش تنشها، رسیدن به راهحل سیاسی و تحقق صلح جامع» توصیف شده است. از این جهت، چنین به نظر میرسد که سعودیها دستکم به لحاظ ظاهری قصد دارند از این آتشبس برای فرار از باتلاق یمن استفاده کنند و به همین جهت است که اجازه ورود کشتیها به بندر حدیده یا پروازها به فرودگاه بینالمللی صنعا را دادهاند. با این حال، باید دید که سعودیها در این دو ماه تا چه میزان پایبند به تعهدات خود خواهند بود، تا اینکه برداشتن گامهای بعدی به سمت صلح پایدار ممکن شود.
سید رحیم نعمتی
مهلت ۲ ماهه ریاض برای خروج از باتلاق
برقراری آتشبس دوماهه در جنگ یمن میتواند نخستین گام برای پایان دادن به تجاوز نظامی تحت رهبری آلسعود به کشور یمن و جنگ هشتسالهای باشد که سعودیها به کشور یمن تحمیل کردند. البته این آتشبس فرصتی برای خود سعودیها نیز است
صاحبخبر -
∎