به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، شهرضا شهر ملی سفال و سرامیک و یکی از شهرهای باستانی و با اهمیت استان اصفهان است که در جنوب این استان قرار دارد.
شهرضا با سابقه بیش از هزار ساله خود یعنی از زمان ساسانیان از جمله شهرهای قدیمی استان اصفهان است که دارای ۵۰ اثر تاریخی ثبت شده و ۲۰۰ اثر ارزشمند شناخته شده است.
مسجد جامع، روستای زیارتگاه و بازار تاریخی شهرضا مربوط به دوره سلجوقیان و از قدیمی‌ترین آثار تاریخی و سه خانه مربوط به دوره پهلوی واقع در بافت قدیمی این شهر از جدیدترین آثار تاریخی شهرضا محسوب می‌شوند.
شکل‌گیری شهرستان شهرضا به دوران ایران باستان باز می‌گردد، اما در آن زمان تنها قریه‌ای بوده که با چند حصار مستحکم احاطه شده بوده است؛ اما در زمان صفویه تکمیل شد و توسعه یافت و در زمان قاجار نیز با ساخته شدن چند قلعه و دروازه وارد مرحله جدیدی از توسعه شد. نوسازی شهرضا از سال ۱۳۱۰ با ساخته شدن اولین خیابان در آن آغاز شد و در دهه ۱۳۴۰ توسعه شهر به شکل امروزی آن با سرعت قابل توجهی آغاز شد.
بافت نخست شهرضا به پیش از اسلام بر می‌گردد
این شهر با سابقه طولانی از جمله شهرهای قدیمی و با اهمیت استان اصفهان است. مساعد بودن آب و هوا و سرسبزی محیط در شکل‌گیری هسته اولیه شهر نقش داشته است. بافت قدیم شهر بارها تجدید بنا شده اما اصولاً حیات و هویت آن حفظ شده و در حال حاضر از نظر ترکیب و بافت فیزیکی با بخش‌های میانی و جدید شهر تفاوت دارد. به احتمال زیاد بافت نخستین این شهر به پیش از اسلام بر می‌گردد.
مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به زمان صفویه است که اصفهان به عنوان پایتخت انتخاب شد. توسعه و تبدیل شهرضا به مرکز یک مهم استراتژیکی و تجاری در دوره صفویه به اوج خود رسیده است کاروانسراها، قهوه‌خانه‌ها و مراکز خدماتی زیادی برای سرویس‌دهی به مسافرانی که از این مسیر گذر کرده‌اند ایجاد شده که خود سبب افزایش جمعیت شده است.
قرار گرفتن این شهر در محور جاده اصفهان به فارس که یکی از راه‌های مهم تجاری بوده سبب رونق اقتصادی آن گشته است. مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به دوره قاجاریه است. در این دوره شهر به شکل قلعه مانند و دارای دروازه بوده که هفت محله در آن جای می‌گرفته‌اند. مجموعه دروازه‌ها با عناصر تشکیل دهنده محله، نظیر بازارچه گذر، مسجد، تکیه، آب انبار و حمام در عین استقلال نسبی به کل شهر نیز وابسته بوده است. بازار در مرکز شهر قرار داشته و به عنوان کانون اصلی مبادلات اقتصادی و تجاری، همه شریان‌ها را به خود متصل کرده است.
شهرضا سومین شهر اصفهان از نظر تعدد آثار تاریخی است
شهرستان شهرضا آثار تاریخی و صنایع دستی منحصر به فرد بسیاری دارد و سومین شهر استان اصفهان از نظر تعدد آثار تاریخی است؛ مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان عبارتند از: امامزاده شاهرضا، امامزاده شاه سید علی اکبر، امامزاده محمد و ابراهیم روستای زیارتگاه، بقعه سیدخاتون، مسجد جامع، مسجد نو، مسجد خان، مسجد حاج عبدالحمید، کاروانسرای مهیار، کاروانسرای امین‌آباد، کاروانسرای ملک‌التجار، بازار سرپوشیده، کارخانه نوین.
شهرضا، شهر ملی سفالینه‌های فیروزه‌ای
شهرضا از دیرباز به عنوان یکی از مراکز مهد صنعت سفال و سرامیک در کشور مطرح بوده و عنوان شهر ملی سفال را به خود اختصاص داده است.
بدون شک یکی از سوغات مسافران از شهرضا سفال و سرامیک است که چون نگینی درخشان به چشم مسافران می‌آید.
صنعت سفال و سرامیک در شهرضا یکی از صنایع دستی آن است که از سابقه بسیار طولانی برخوردار است به گونه‌ای که از زمان حکومت صفویه شروع می‌شود و در زمان حکومت قاجار به اوج کار خود می‌رسد به طوری که شاهد صادرات آن به کشورهای خارجی هستیم.
سفال و سرامیک شهرضا به دلیل ترک‌های سنتی و طبیعی که دارد منحصربه‌فرد است، این ویژگی فقط در لعاب شهرضا و اصفهان دیده می‌شود.
امامزاده شاهرضا
امامزاده شاهرضا(ره) از جمله بقاع متبرکه مشهور و معتبر در کشور است این مکان مقدس تا به امروز به سبب ارادت مردم با اهمیت مذهبی در راستای ساخت و ساز در دوره‌های مختلف و برخی قبور علما و شخصیت‌های مؤثر در تاریخ ایران اهمیت تاریخی نیز دارد.
مردم شهرضا لحظه‌های تحویل سال را در جوار امامزاده شاهرضا به انتظار می‌نشینند تا سال نو را در یک مکان عزیز و متبرک و در جوار گلستان شهدا آغاز کنند.
سال‌ها است که مردم شهرضا انس و الفتی با امامزاده شاهرضا دارند، مردم این شهر با افتخار خود را میزبان حضرت شاهرضا(ع) دانسته که نشانه‌های ارادت‌شان به میهمان در گفتار و کردارشان همواره نمود دارد.
امامزاده شاهرضا که در شمال شهرستان شهرضا قرار دارد به روایتی یکی از برادران امام رضا(ع) و به روایت دیگر یکی از سادات حسنی است و ساختمان آن در دوران سلطنت شاه اسماعیل صفوی ساخته شده است که در سال‌های اخیر بازسازی اساسی شده است.
بنا بر آنچه از اسناد در دست است قول صحیح‌تر این است که شاهرضا(ع) از فرزندان بلافصل حضرت امام موسی کاظم(ع) بوده و در دامنه کوهی که امروز در جوار حرم است به شهادت رسیده است.
ساختمان اولیه بقه شاهرضا(ع) متعلق به عهد شاه اسماعیل است و در جوار این امامزاده گلستان شهدا است؛ در میان آن آرامگاه و مزار بزرگانی چون شهید همت، شهید حیدرپور، شهید طباطبایی است که مورد عنایت و زیارت زائران قرار دارد.
بازار تاریخی شهرضا بازاری به بلندای تاریخ
بزرگ‌ترین اثر تاریخی شهرضا، بی‌شک مجموعه بازار بزرگ است که با مساحتی در حدود ۹۹ هزار و ۷۰۵ متر مربع و بیش از ۸۰۰ متر دالان سرپوشیده و ۹ دهنه ورودی در چهار خیابان اصلی شهر، چندین اثر تاریخی مستقل از جمله مسجد جامع، شبستان مسجد جامع، کاروانسراهای تاریخی، تیمچه‌ها، سراهای تاریخی، سقاخانه‌ها، نمازخانه‌ها را در خود جای داده و خود نیز درست در مرکز شهر شهرضا واقع است.
تیمچه‌ها
در بازار شهرضا تیمچه‌ها و سراهای متعددی از قدیم‌الایام وجود داشته که البته این دو کلمه به راحتی به جای همدیگر به کار می‌روند، از آن جمله می‌توان به تیمچه سرپوشیده موسوم به تیمچه سلیم با مالکیت خصوصی و طاق تزئین شده که بسیار زیبا و در و پنجره‌های چوبی بسیار نفیس که بیشترین شباهت را با بازار وکیل شیراز از حیث تزئینات خطوط دارا است.
بازار بزرگ و چهار سوق آن
محل تقاطع دو راسته اصلی، مرکز تجاری ممتازی را پدید می‌آورد که چارسو یا چارسوق نامیده می‌شود.چارسوق بازار شهرضا در زمینه هشت و با گنبدی با قوس بیز از نوع کند پوشیده شده و با آجرکاری به شیوه رج چین افقی تزئین شده است. در هر یک از اضلاع به صورت یک در میان حجرات و ورودی‌های بازار قرار دارند. چهار نورگیر مشبک آجری در میانه گنبد نور فضا را تأمین می‌کند.
مسجد جامع شهرضا
این مسجد مربوط به دوره سلجوقیان است و در میدان تاسوعا، ورودی بازار واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مسجد دوره سلجوقی گنبدی با ارتفاع ۱۰ متر و مناره‌ای با ارتفاع ۱۵ متر دارد و سبک معماری این بنا از نوع ضربی است که در ساخت آن از آجر ساده استفاده شده است.
این بنا با شبستانی بزرگ، محرابی نقاشی شده و منبری سنگی در ابتدای بازار بزرگ سر پوشیده شهرضا قرار گرفته است. تاریخ بنای این اثر گرانبها بر اساس لوحی که در سال ۷۳۹ نگاشته شده، به قرن هشتم هجری می‌رسد.
مسجد نو با سنگ‌آبی ۳۰۰ ساله
مسجد نو شهرضا با پیشینه ۷۰۰ سال یکی از آثار تاریخی ملی این شهرستان شهرضا به شمار می‌رود، این مسجد حدود هزار متر مربع مساحت دارد و به شیوه معماری دوره صفویه با سقف ضربی ساخته شده و دارای دو شبستان است.
شبستان اصلی مسجد ۹ ستون سنگی دارد که پایه آنها برای استحکام بیشتر از ساج بنا شده است، در بخش شرقی مسجد حیاطی با ایوان آجری ساخته و محراب مسجد هم با مقرنس کاری تزئین شده است.
هشت ناودان سنگی و سنگ آبی متعلق به سال ۱۱۳۰ هجری قمری از دیگر دیدنی‌های مسجد نو شهرضا است، مسجد نو در سال ۷۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
کاروانسرای ملک‌التجار (هتل منتظران)
کاروانسرای ملک از بناهای تاریخی دوره صفویه در شمال شهرستان شهرضا در جوار امامزاده شاهرضا در مسیر اصفهان به شیراز بنا شده است. این کاروانسرا همانند دیگر بناهای عصر عباسی در زمین مستطیل شکل و به صورت چهار ایوانه ساخته شده و در وسط آن حوض آب بزرگی وجود داشته که آب آن به مصرف کاروانیان و زائران حاضر در کاروانسرا می‌رسیده است. این آب از زاویه جنوب شرقی کاروانسرا با معابر تنگ و طولانی با پیچ و خم به کاروانسرا وارد می‌شده است و از سمت شمالی کاروانسرا خارج می‌شده است. محل تأمین آب از چشمه‌ای بوده که از کوه مجاور امامزاده جاری بوده که هم اکنون علاوه بر خشک شدن، حوض وسط نیز تخریب شده است.
کاروانسرایی با ۸ گوشه و ۸ برج در امین‌آباد شهرضا
کاروانسرای ملک‌التجار امین‌آباد در شهرستان شهرضا با مساحت ۴ هزار و ۵۰۰ متر مربع در دوره صفوی احداث و چندین مرتبه بازسازی شده است در آخرین مرحله بازسازی سال ۹۸ در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته و در حال حاضر بازسازی اتمام و تجهیز شده است.
این اثر تاریخی در تاریخ یک دی ماه ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا از معدود کاروانسراهایی است که قاعده هشت دارد و حیاطی به شکل هشت ضلعی بخش عمده‌ای از آن را اشغال کرده است.
سرمایه‌گذاری ۶۵ میلیارد ریالی در کاروانسرای امین‌آباد
حسین بهزادفر، بخشدار مرکزی شهرضا با بیان اینکه روستای امین‌آباد یکی از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان شهرضا است که از آثار و اسناد تاریخی موجود قدمت آن به دوران صفویان می‌رسد، می‌گوید: از آثار تاریخی این روستا می‌توان به حمام، مسجد، آب انبار و کاروانسرای عباسی اشاره کرد.
وی از واگذاری این کاروانسرا در سال ۹۶ در راستای توسعه و رونق گردشگری و ایجاد اشتغال پایدار در روستا به بخش خصوصی خبر می‌دهد و گفت: قرارداد مرمت و بازسازی آن با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان توسط اداره اوقاف به هلدینگ ملک‌التجار به عنوان سرمایه‌گذار طرح منعقد شد.
بهزادفر با بیان اینکه این شرکت با سرمایه‌گذاری ۶۵ میلیارد ریال نسبت به بازسازی و مرمت کاروانسرا اقدام کرده است، بیان کرد: این کاروانسرا شامل هتل سنتی با بیش از ۴۰ تخت اقامتی و ۳ قسمت پذیرایی مجزا شامل رستوران سنتی، کافی‌شاپ و قهوه‌خانه و غرفه‌های صنایع دستی است.
بخشدار مرکزی شهرضا ادامه داد: اقامتگاه سنتی با ظرفیت ۵۰ نفر، خورش‌خانه با غذاهای سنتی با ظرفیت ۱۰۰ نفر در محیطی کاملاً سنتی و در محل شترخانه کاروانسرا، شربت‌خانه که محل غذاهای فست فودی انواع دمنوش‌ها و شربت‌های سنتی است، قهوه‌خانه که محلی برای صبحانه ایرانی و فرنگی و دورهمی‌های خانوادگی است.
کاروانسرای مهیار
این کاروانسرا که از نمونه‌های عالی و برجسته سبک معماری و ساختمان عهد صفوی است در ۳۰ کیلومتری شهرضا واقع شده است، این بنا در زمان حکومت شاه اسماعیل اول احداث شده و بعدها به سبب خرابی‌های فراوان در سال ۱۰۸۵ هجری در دوره شاه سلیمان صفوی تعمیر و تکمیل شده است.
سوغات شهرضا
از آنجا که تمام مناطق شهرستان شهرضا برای دامداری و کشاورزی بسیار مستعد هستند فرآورده‌های دامی و لبنی از قبیل کشک و کتیرا، خامه و فرش و روغن منداب، کشمش و گیوه بهترین سوغات آن محسوب می‌شوند. البته در کنار آنها باید از سفال معروف شهرضا نیز حتماً یاد کرد.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/آ/م
نظر شما