هرچند که تمام اخبار و رویدادها گویای رسیدن به توافق در یکی ، دو روز آینده بود، اما خبر درخواست روسیه برای دریافت تضمین کتبی از آمریکا به عنوان یک چالش جدید در مذاکرات برای احیای برجام تعبیر شد. روسیه روز گذشته گفت تحریمهایی که غرب بر سرجنگ اوکراین علیه روسیه اعمال میکند، مانعی در برابر توافق هستهای با ایران شده است. مسکو به غرب هشدار داد که منافع ملی روسیه باید در نظر گرفته شود. تضمینی که گفته شده است چین نیز خواهان آن است. اما چقدر درخواست این دو کشور برای تضمین کتبی از آمریکا میتواند در روند مذاکرات تأثیر بگذارد؟ موضوع اصلی که باید به آن توجه داشت آن است که برجام یک توافق سیاسی است تا حقوقی؛ یعنی آنکه عدم اجرای آن پیامدهای سیاسی خواهد داشت و نه حقوقی. همچنانکه در تجربه توافق 2015 نیز شاهد بودیم با خروج آمریکا از این توافق هیچ تبعات حقوقی متوجه این کشور نشد و تنها توافق به نقطه صفر خود بازگشت. از سوی دیگر کشورهای عضو 5+1 به عنوان طرف ایران در این توافق شرکت نکردهاند بلکه بهعنوان مساعی جمیله طرف سوم میان ایران و آژانس بینالمللی اتمی هستند. از سوی دیگر ایران برای همکاری اقتصادی با کشورها نیازی به مجوز آمریکا ندارد همچنانکه با وجود تحریم، ونزوئلا نفتکش های خود را راهی دریای کارائیب کرد. اما درخواست تضمین کتبی از سوی روسیه- آنهم در روزهای پایانی توافق و در میانه مناقشه اوکراین- موضوعی است که نمیتوان نسبت به نیت آن بی توجه ماند. شاید روسیه در بحران انرژی میخواهد از آن به عنوان ابزاری برای مقابله با اروپا استفاده کند.
سرمقاله
چالش جدید وین
صاحبخبر -
∎