به گزارش خبرگزاری رسا، آثار سوء سرطان به بیماری و هزینه‌های درمان محدود نمی‌شود، این روزها بسیاری از خانواده‌هایی که یکی از اعضای‌شان به این بیماری مبتلا می‌شود، تحت‌تاثیر فشارهای روانی و اقتصادی نیازمند خدمات مشاوره می‌شوند‌.

در ششمین روز از هفته پویش مبارزه با سرطان با محمداسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان گفت‌وگو کرده‌ایم. او می‏گوید حدود ۱۰ درصد جامعه ایرانی به دلیل هزینه‌های درمان زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. به‌جز این اما مخاطرات زیادی در کشور وجود دارد که باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری سرطان می‏شود. برای نمونه آلودگی منابع آب و خاک نیز بر شیوع این بیماری تاثیرگذار است‌. ‌به نظر او ابتلا به بیماری سرطان در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر کمتر است اما سرعت ابتلا به سرطان در ایران نسبت به کشورهای دیگر بیشتر است‌ و دلیل آن هم چیزی نیست جز پیری جمعیت.

کدام نوع بیماری سرطان در کشور شایع‌تر است؟
شایع‏ترین سرطان بین بانوان ایرانی سرطان پستان است و در مردان سرطان پروستات.  این در حالی است که مدتی قبل سرطان معده شایع‏ترین نوع سرطان در بین آقایان بود.

چه مواردی باعث شده که سرطان پروستات شایع‌تر از سرطان معده شود؟
تغییر سبک زندگی باعث این اتفاق شده است. افزایش دلهره و اضطراب و استعمال دخانیات البته در این بین تاثیرگذار است.

آیا محل زندگی و جغرافیا نیز بر شیوع سرطان تاثیرگذار است؟
نزدیک ۲۰۰ نوع سرطان در جهان شناخته شده است. هر سرطان هم مشخصات خاص خودش را دارد که براساس مدار جغرافیایی در برخی از مناطق کره زمین ابتلا به بیماری سرطان بیشتر و در بعضی دیگر از مناطق ابتلا به بیماری سرطان کمتر است. به عنوان مثال سرطان معده در شهرهای شمالی شایع است. حدود ۱۰۰ فرد در ۴۰ هزار فردی که در شهرهای شمالی زندگی می‏کنند، به بیماری سرطان مبتلا می‏شوند. شیوع همین نوع سرطان در شهرهای جنوبی مانند بندرعباس و بوشهر کمتر است و حدود هفت تا ۹ فرد در ۱۰۰ هزار نفر در این شهرها به بیماری سرطان مبتلا می‎شوند. احتمال ابتلا به سرطان پستان در شهرهای مرکزی بیشتر است، اما احتمال ابتلا به این نوع سرطان در شهرهای جنوب‌شرقی کمتر است. در مناطق مختلف آمار ابتلا به بیماری سرطان متفاوت است. در همه دنیا شرایط ابتلا به این شیوه است و این موضوع فقط محدود به ایران نمی‌شود.

آب و هوا چقدر بر ابتلا به سرطان تاثیرگذار است؟
آب و هوا می‎تواند بر افزایش ابتلا به سرطان تاثیرگذار باشد. اگر آب یا هوای منطقه‌ای آلوده باشد، احتمال ابتلا به سرطان بیشتر می‎شود اما نمی‎توان گفت این روزها که هوای تهران آلوده است، شهروندان تهرانی فردا به بیماری سرطان مبتلا می‎شوند. ایجاد و ابتلا به سرطان با این عوامل خطر یعنی آب و هوا بین ۱۵ تا ۲۰ سال زمان می‏برد.

مصرف سبزیجاتی که با آب آلوده آبیاری می‎شود نیز سرطان‏زاست؟
سبزیجاتی که با پساب صنعتی آبیاری می‌شود، می‏تواند سرطان‏زا باشد. ابتلا به بیماری سرطان اما زمانبر است و همه شهروندان جامعه هم می‌توانند در معرض ابتلا به بیماری سرطان قرار داشته باشند. هر عامل خطری مانند آلودگی کشاورزی، دکل‎های مخابراتی، آب و هوای آلوده و مدار جغرافیایی بر افزایش احتمال ابتلا به بیماری سرطان تاثیرگذار است. ما باید نگران باشیم، چراکه تا چند سال دیگر با افزایش ابتلا به بیماری سرطان مواجه خواهیم شد.

پارازیت‎ها و امواج رادیویی هم سرطان‏زاست؟
خیر. پارازیت در ابتلا به سرطان تاثیر ندارد.

کشنده‏ترین نوع سرطان در ایران کدام سرطان است؟
سرطان معده کشنده‏ترین نوع سرطان در مردان و زنان است. پس از آن در ایران دومین سرطانی که باعث مرگ می‏شود، ابتلا به سرطان پستان است.

چقدر احتمال دارد فردی که به بیماری سرطان مبتلا می‏شود، جان خود را از دست دهد؟
دومین دلیل مرگ و میر در کشور ما ابتلا به بیماری سرطان است. اولین دلیل مرگ و میر در کشور ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است. البته اگر بیمای‎های قلبی را از بیماری‌‎های عروقی جدا کنیم، ابتلا به بیماری سرطان اولین دلیل مرگ و میر در کشور می‎شود. البته دلایل مقطعی مانند مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری کرونا از این لیست حذف شده است.

آماری از تعداد مبتلایان به سرطان در کشور وجود دارد؟
می‌توان گفت هر سال از هر ۱۰۰ هزار ‌ایرانی، ۱۵۰ نفر به بیماری سرطان مبتلا می‏شوند. این آخرین آمار منتشرشده توسط وزارت بهداشت و درمان است. با استناد به این آمار، می‌توان گفت‌ در سال حدود ۱۱۰ هزار ایرانی به بیماری سرطان مبتلا می‏شوند. یک سال ممکن است تعداد ابتلا زیاد باشد و یک سال هم ممکن است تعداد ابتلا کاهش پیدا کند. علاوه‌بر این‌که 2.5 درصد از میزان ابتلا را کودکان تشکیل می‌دهند‌. این‌ اطلاعات نشان می‏دهد که هرچه سن افزایش پیدا کند، احتمال ابتلا به بیماری سرطان هم بیشتر می‎شود.

آیا درصد و فراوانی ابتلا به سرطان در ایران به نسبت کشورهای دیگر بیشتر است؟
آمار ابتلا به بیماری سرطان در کشور ما در مقایسه با کشورهای غربی کمتر است. شهروندان کشورهای غربی حدود چهار تا پنج برابر بیشتر از ما به بیماری سرطان مبتلا می‎شوند اما سرعت افزایش ابتلا به سرطان در ایران به نسبت کشورهای دیگر بالاست.

چه مساله‌ای باعث افزایش سرعت ابتلا به سرطان در ایران شده است؟
اولین و عمده‏ترین دلیل افزایش سرعت ابتلا به سرطان در ایران، افزایش سن است. ایران در حال پیر شدن است، بنابراین تعداد ابتلا به بیماری سرطان هم افزایش پیدا کرده است. هرچه سن بالاتر رود، احتمال ابتلا به بیماری سرطان هم بیشتر افزایش پیدا می‎کند. این مساله نه در ایران که در همه کشورهای دیگر وجود دارد.

هزینه‌های درمان سرطان نیز در کشور مشکل‌ساز شده است.
بله. ‌مهم‌ترین مشکل ما در ابتلا به سرطان، افزایش هزینه‎های درمان سرطان است. سرطان پرهزینه‎ترین بیماری در کشور است. افراد مبتلا به بیماری سرطان اما تنها گرفتار مشکلات ابتلا به بیماری و هزینه نیستند. تاثیرات اجتماعی ابتلا به سرطان زیاد است و به کیان خانواده به‌شدت آسیب می‏زند. در خانواده‏ای که یک فرد مبتلا به بیماری سرطان زندگی می‌کند، حتی اگر خانواده از قشر مرفه هم باشند، به‌شدت آسیب می‏بینند. به همین دلیل است که امسال سازمان جهانی بهداشت تاکید کرده که مدیریت بیماری سرطان باید انجام گیرد. ارزان‏سازی درمان سرطان، مدیریت سرطان را هم به همراه دارد.

چگونه می‏توان با کاستن از بارهزینه‌های درمان، باعث مدیریت سرطان شد؟
ارزان‎‏سازی یعنی این‌که هزینه‏های سلامت را به حدی پایین بیاوریم که مردم هر زمان کوچک‌ترین تغییری در خود می‎بینند، به مراکز درمانی مراجعه کنند و درمان به‌راحتی در اختیار آنها باشد. این نوع مدیریت برخلاف تجویز بی‏شمار عکس و سی‏تی‏اسکن برای مراجعان است که نه فقط دردی از درد مردم را درمان نمی‎کند، که هزینه‏بر است و باعث بروز بیماری هم می‏شود. این درحالی است که برخی شهروندان از هزینه‌های حدود ۳۰ میلیون تومانی جلسات پرتودرمانی که از سوی تعداد محدودی بیمارستان ارائه می‌شود، گلایه دارند‌.این کار تخلف است و باید با بیمارستان‌های متخلف برخورد شود. ما باید طوری برنامه‏ریزی کنیم که فقر ناشی از بیماری ایجاد نکنیم.

در سال چند خانواده به دلیل ابتلا به بیماری سرطان دچار فقر می‌شوند؟
ما می‏دانیم که حدود ۱۰ درصد از مردم به دلیل هزینه‌های درمان و سلامت، زیر خط فقر قرار دارند، البته مطالعه دقیقی برای فقر ناشی از ابتلا به بیماری سرطان انجام نشده است، ولی ابتلا به بیماری سرطان باعث فقر می‎شود.

آیا تا به حال کشوری موفق به کنترل بیماری سرطان شده است؟
هیچ کشوری موفق نشده است از بیماری سرطان پیشگیری یا ‌آن را کنترل کند. اتفاقا ابتلا به بیماری سرطان در کشورهای دیگر به نسبت کشور ما بیشتر است. شاید تغییر سبک زندگی از احتمال ابتلا به بیماری سرطان جلوگیری کند، اما مدیریتی برای کاهش ابتلا به بیماری سرطان تابه‌حال انجام نشده است.

لزوم حمایت از افراد مبتلا به سرطان

افشین استوار، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت و درمان کشور نیز از ابتلای سالانه حدود ۱۳۵ هزار نفر به سرطان در کشور می‌گوید. آماری که او ارائه می‌دهد، با آمار رئیس مرکز تحقیقات سرطان کشور متفاوت است، چراکه آمارهایی که در این‌خصوص ارائه می‌شود، تقریبی است.

او نیز تایید می‌کند که شیب ابتلا به بیماری در کشور زیاد است و بروز سرطان در مردان؛ با ابتلا به بیماری سرطان پروستات و در بانوان؛ با ابتلا به سرطان پستان افزایش پیدا کرده است.

استوار نیز مانند محمداسماعیل اکبری، دلیل افزایش ابتلا به بیماری سرطان را با افزایش پیری جمعیت در کشور مرتبط می‌داند و می‌گوید: «جمعیت کشور ما در حال پیر شدن است و با رشد جمعیت سالمند، میزان ابتلا به بیماری سرطان افزایش پیدا کرده، چراکه بیماری سرطان بیماری دوران سالمندی است.»

از طرف دیگر اما عوامل تاثیرگذار در ایجاد سرطان در کشور هم رو به افزایش است، آلودگی هوا، مصرف دخانیات، چاقی و کمبود فعالیت بدنی باعث شده است تا احتمال ابتلا به بیماری سرطان در کشورمان افزایش پیدا کند.

استوار با اشاره به اجرایی شدن برنامه ملی مدیریت سرطان در کشور توضیح می‌دهد که این برنامه در چهار فرآیند اصلی و هفت فرآیند پشتیبان برای همه سنین اجرا می‎شود. به گفته او عمده‎ترین هدف این برنامه پیشگیری از بروز بیماری است و برنامه‏ های تسکین بیماری از دیگر اهداف است. به نظر مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر، با اجرای این برنامه رشد ابتلا به بیماری سرطان در کشور کاهش پیدا می‎کند و باید برای این مهم تلاش کرد، چراکه رشد ابتلا به بیماری سرطان در ایران بالاتر از رشد میانگین جهانی است.

استوار همچنین با اشاره به راه‎اندازی پویش ملی مبارزه با سرطان عنوان می‌کند: «امسال هم مثل سال‎های گذشته پویش ملی سرطان تا ۱۵ بهمن با شعار «فاصله‌ها را پر کنیم» برگزار می‌شود.»

او درباره اهداف این پویش نیز تاکید می‌کند‌ پر شدن شکاف فاصله خدمات و مراقبت‏های سرطان از اهداف اصلی است. افزایش افراد تحت پوشش و افزایش تعداد و تنوع خدمات در حوزه سرطان، برنامه‏ریزی برای ارائه خدمات پیشگیری از ابتلا به بیماری و تشخیص زودهنگام، از دیگر مسائلی است که در این پویش به آنها توجه شده است.

استوار تاکید می‌کند که پیشگیری از ابتلا به بیماری سرطان وقتی مهم‌تر می‌شود که بدانیم حدود ۸۲ درصد از علل مرگ و میر در کشور به دلیل ابتلا به بیماری‎های غیرواگیر است. اولین عامل مرگ و میر در کشور به دلیل ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است و این بیمای‎ها در بین علل مرگ سهم حدود ۴۳ درصدی دارد. دومین عامل مرگ و میر در کشور به دلیل ابتلا به بیماری سرطان است.

به گفته او آمار مرگ و میر ناشی از ابتلا به بیماری سرطان نیز حدود ۱۶ درصد است.

استوار توضیح می‌دهد: «توجه‌ها به بیماری سرطان باید افزایش پیدا کند، زیرا اثرات اجتماعی و اقتصادی زیادی روی کیفیت زندگی بیماران، افراد و خانواد‎ها دارد».

او نیز یادآور می‌شود که خانواده‌هایی که با این بیماری رو‌به‌رو می‌شوند، اضطراب و فشارهای روحی و روانی زیادی را متحمل می‌شوند. این درحالی است که سرطان از نظر هزینه اولین و پرهزینه‌ترین بیماری محسوب می‌شود، به همین دلیل باید برای حمایت از خانواده‌هایی که گرفتار چنین بیماری شده‌اند، تلاش کرد‌.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم