در‌حالی‌که تحت شرایط تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی کره زمین، مناطق ساحلی دریاها و اقیانوس‌ها در معرض اثرات افزایش سطح آب و پیشروی قرار دارند، در رویه‌ای معکوس، دریاها و بدنه‌های آبی طبیعی داخلی با کاهش سطح و حجم آب و تهدیدهایی همچون پسروی‌های فزاینده مواجه است. دریای خزر یکی از این بدنه‌های آبی مهم کشور است. این دریا با روند کاهش سطح آب در 25 سال گذشته تاکنون همراه بوده است. این پهنه آبی در حال حاضر به جهت افزایش دمای منطقه در مقایسه با میانگین بلندمدت و تأثیر آن بر افزایش میزان تبخیر از سطح دریا و در رتبه بعدی کاهش میزان بارش و حجم آبدهی رودخانه‌های اصلی، با تشدید روند افت سطح آب مواجه شده است. تغییرات بیش از 20 سانتی‌متری سالانه در دوره اخیر به دلیل تبعات کاهش بارش و افزایش دما، هشداری برای زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های بهره‌برداری در مناطق ساحلی این دریا به‌حساب می‌آید. این شرایط ازآن‌جهت برای پنج کشور ساحلی این دریا اهمیت می‌یابد که محققین بر مبنای سناریوهای تغییر اقلیم، افزایش دما و کاهش بیشتر سطح آب خزر را تا پایان این قرن پیش‌بینی کرده‌اند. همچنین رفتار سنجی مؤلفه‌های اقلیمی در ایستگاه‌های خزر جنوبی در ایران، رویکرد افزایش دما در ایستگاه‌های ساحلی در مقایسه با دهه‌های گذشته به جهت افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای و تغییر اقلیم منطقه را بر این شرایط مؤثر دانسته است. در این دورنما، ضرورت بررسی ابعاد، تبعات و دامنه تأثیر تغییر اقلیم در حوضه آبریز خزر و اثر آن بر منابع آبی این دریا بیش‌ازپیش اهمیت می‌یابد.
این مسئله ایجاب می‌نماید تا ضمن آگاهی از شرایط فعلی و لحاظ سناریوهای آتی تغییرات سطح آب این دریا، برنامه‌ریزی و تدابیر لازم جهت مدیریت شرایط محتمل آینده صورت پذیرد؛ بنابراین، با توجه به اهمیت این دریا در حیات اقتصادی و اجتماعی منطقه شمال کشور، توسعه زیرساخت‌های پایش منابع آب دریای خزر و حمایت از پژوهش‌های کاربردی آب در این منطقه ضروری است. هم‌اکنون مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر موسسه تحقیقات آب وابسته به وزارت نیرو این وظیفه را با بررسی و مطالعه اثر تغییر اقلیم در منطقه خزر بر تغییرات سطح آب این دریا و مناطق ساحلی با مدل‌سازی دقیق و در نظر گرفتن شرایط محلی و لحاظ سهم دقیق عوامل مؤثر در بیلان آبی و ارزیابی عدم ‌قطعیت‌ها در ارائه پیش‌بینی‌ها انجام می‌دهد. مطمئناً ضرورت این اقدامات باید از سوی دولت و مجلس محترم و دستگاه‌های ذی‌ربط مورد حمایت و تأکید قرار گیرد.