به گزارش خبرنگار بینالملل ایسکانیوز، اندیشکده «شورای آتلانتیک» آمریکا در گزارشی به قلم «جواد حیران نیا» به بررسی راهکارهای موجود برای کاهش تنش در خاورمیانه و به نتیجه رسیدن مذاکرات هستهای پرداخته است. از نظر نگارنده این گزارش، هرچه ایالات متحده کمتر در امور خاورمیانه دخالت و در مقابل قدرتهای منطقهای را ترغیب به کاهش تنش کند، امکان برقراری ثبات در خاورمیانه بیشتر خواهد بود. وی معتقد است، این امر فرصتی در اختیار ایالات متحده قرار میدهد که به جای تمرکز بر خاورمیانه – که اکنون اهمیت قبلی را برای آمریکا ندارد- بر شرق آسیا تمرکز کند. تلاش برای کاهش تنش بین ایران و عربستان سعودی و مذاکرات دو کشور به عنوان مثالی برای رویکرد جدید آمریکا در منطقه ذکر شده و بر اساس آنچه در گزارش این اندیشکده بیان شده است: در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات بین دو کشور، امکان احیای برجام نیز افزایش مییابد.
متن کامل گزارش مذکور بدین شرح است:
رویکرد فعلی ایالات متحده یادآور «سندرم ویتنام» است که پس از خروج ایالات متحده از ویتنام در سال 1975 بر دولتهای آمریکا تاثیر گذاشت و احتمالا واکنشی به نظامیسازی سیاست خارجی ایالات متحده پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 است. به نظر میرسد اکنون ایالات متحده به دلیل نتایج ضعیف مداخلات در افغانستان و عراق پس از 11 سپتامبر، آماده است تا رویکرد «عاقلانه» در پیش بگیرد. ظهور چین و تهدیدهای دیگر از جمله روسیه نیز بر این تغییر رویکرد موثر بوده است.
دکتر محمود سریع القلم -استاد سرشناس ایرانی روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی- معتقد است که در ایالات متحده اجماع جدیدی در مورد چین و روسیه به وجود آمده و از سیاست «رقابت» به «تقابل سنجیده» تغییر کرده است. این سیاست آمریکا در قبال ایران را باید در چارچوب «چرخش به [شرق] آسیا» دولت بایدن دید.
با این وجود، خاورمیانه به دلیل موقعیت ژئواستراتژیک خود در چهارراه اروپا و آسیا همچنان از اهمیت زیادی برخوردار است. متحدان عرب ایالات متحده و در حال حاضر نیز اسرائیل -به دلیل معاهده ابراهیم 2020- از نظر امنیتی به ایالات متحده وابسته هستند. کشورهای شکست خورده مانند سوریه و یمن بسترهای بالقوهای برای رشد تروریستهایی هستند که میتوانند به ایالات متحده و متحدان منطقهای آن حمله کنند. اگرچه ایالات متحده دیگر به نفت خلیج فارس وابسته نیست، اما هر گونه اختلال درازمدت در آنجا میتواند به اقتصاد جهانی آسیب بزند. همچنین نگرانیهایی وجود دارد که پیشرفتهای هستهای ایران میتواند یک مسابقه تسلیحات هستهای منطقهای را آغاز کند.
منتقدان دولت بایدن معتقدند که ایالات متحده برای ایجاد نظم در خاورمیانه به یک استراتژی پسا-افغانستان نیاز دارد و خلاء [قدرت] در این منطقه خطرناک است. بنابراین، واشنگتن باید متحدان و شرکای خود را به رسیدگی به نارضایتیهای منطقهای برای مشروعیت بخشیدن به نظم جدید تشویق کند. سیاستگذاران ایالات متحده باید محتاط باشند و ثبات و توافق برای پایان درگیری را در اولویت قرار دهند.
با این حال، تردید و عدم اطمینان در مورد تعهد آمریکا به خاورمیانه شاید بهترین راهبرد برای دستیابی به ثبات باشد. این بدبینی حداقل توانست دو رقیب بزرگ منطقه را مجبور به گفتگو کند. ذوب شدن یخ روابط ایران و عربستان با دریافت ذهنی از کاهش تعهد آمریکا به منطقه شتاب گرفته است.
برای جلوگیری از پیامدهای مخرب ردپای کمتر ایالات متحده در منطقه -مانند ظهور دولت اسلامی عراق و شام که پس از خروج ایالات متحده از عراق در سال 2011 رخ داد- واشنگتن باید دیپلماسی منطقهای به ویژه بین ایران و عربستان سعودی را تشویق کند. گفتگوهای امنیتی جامع در خلیج فارس نیز میتواند به دور کردن بار امنیتی از دوش واشنگتن کمک کند. ایالات متحده باید به ایفای نقش حمایتی برای دستیابی به موفقیت از طریق چنین تلاش هایی ادامه دهد.
جیک سالیوان و دانیل بنیم در ماه مه 2020 –قبل از انتخاب بایدن به عنوان رییس جمهور- از گفتگوی بین منطقهای حمایت کردند. در حال حاضر، سالیوان –به عنوان مشاور امنیت ملی- سیاست مهار چین را در اولویت قرار داده است. آنتونی بلینکن -وزیر امور خارجه- و راب مالی -نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران- بر چندجانبه گرایی تاکید میکنند و احیای سریع برجام را ابزاری برای تقویت شعار بایدن مبنی بر «آمریکا بازگشته است» میدانند. توافقی که برای منتقدان جمهوریخواه قابل دفاع باشد، نگرانیهای آمریکا در مورد برنامه هستهای ایران را برای دهه آینده کاهش میدهد و به آمریکا اجازه میدهد تا بر چین تمرکز کند.
ایالات متحده تمایل خود را برای یک برجام «بلند مدت و قوی» ابراز کرده اما اذعان میکند که بازگشت [ایران] به تعهدات توافق قبلی اولین گام ضروری است. اکثر متحدان آمریکا در خلیج فارس از آمریکا میخواهند که به مهار و مقابله با ایران ادامه دهد. اما تهران دیدگاه متفاوتی برای منطقه دارد و جایگاهی برای امریکا در آن قائل نیست.
با این حال، دولت بایدن از متحدان منطقهای خود میخواهد که از طریق تعامل با ایران مخالفت خود را با توافق هستهای متوقف کنند تا آمریکا مجبور نباشد هزینه تعامل خود با ایران را با تعهدات جدید بپردازد. اگر دیپلماسی فعلی بین ریاض و تهران به کاهش قابل توجه تنشها بینجامد، آمریکا از آن سود زیادی میبرد.
سیدحسین موسویان -یکی از اعضای سابق تیم مذاکرهکننده هستهای ایران، معتقد است صرف نظر از اینکه برجام چه سرنوشتی خواهد داشت، ایران میخواهد روابط با عربستان سعودی را بهبود بخشد، در حالی که ریاض منتظر است ببیند آیا این توافق احیا میشود یا خیر. برای تهران، برقراری مجدد روابط دیپلماتیک و بهبود روابط دوجانبه با عربستان سعودی یک اولویت است، در حالی که ریاض بیشتر نگران توافق هستهای و همسایه خود یمن است.
البته متحدان آمریکا در منطقه از جمله عربستان سعودی متوجه شدهاند که بایدن نمیتواند گفتوگوی منطقهای را به مذاکرات هستهای بیافزاید و شکنندگی مذاکرات بدان معناست که گفتگو در مورد نقش منطقهای ایران خط قرمز مذاکرات است. به همین دلیل است که متحدان عرب ایالات متحده پیش از مشاهده پیشرفت در احیای برجام، گفتگو با ایران را آغاز کردهاند. کاهش تنشها بین ایران و عربستان احتمال موفقیت برجام را افزایش میدهد (اگر بتوان آن را احیا کرد) زیرا مخالفت و فشار متحدان آمریکا در منطقه یکی از دلایل شکست توافق اولیه بود.
انتهای پیام/
نظر شما