مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی امروز در تهران با مقامهای ایرانی گفتگو میکند تا کمتر از یک هفته به شروع مجدد مذاکرات وین، ممکن بودن یک تفاهم با ایران را محک بزند. ممکن است ایران به نشانه حسن نیت، نرمشهایی در بازرسیها نشان دهد، ولی علی باقری، سرپرست جدید تیم مذاکرهکننده این را روشن کرده که اگر فشارها ادامه پیدا کند، ایران دلیلی ندارد از سیاستهای هستهای عقبنشینی کند.
به گزارش «جوان»، سفر امروز رافائل گروسی به تهران، دومین سفر او طی ۷۵ روز گذشته است. او در سفر قبلی که شهریورماه انجام شد، نظر ایران را برای نصب کارتهای حافظه جدید در دوربینهای آژانس جلب کرد تا دسترسی آژانس به تأسیسات هستهای ایران، در سطحی مناسب بماند. گروسی به گفته خودش با رضایت از تهران رفت، ولی چند روز بعد از ترک ایران، در نشست شورای حکام، مجدداً وجود آلودگی انسانی را پیش کشید و از همکاری نکردن ایران و تداوم پیشرفت برنامه هستهای این کشور ابراز نگرانی کرد. گروسی امروز هم در شرایطی به ایران آمده که از یک طرف، نشست شورای حکام به زودی برگزار خواهد شد و از سوی دیگر، دو شنبه آینده دور جدید مذاکرات ایران و ۱+۴ شروع میشود. گروسی پیش از سفر، خواستار ملاقات با حسین امیرعبداللهیان شده بود که هفته قبل، بلیت این ملاقات را گرفت. تمرکز بعدی گروسی، روی دسترسی به تأسیساتی است که ایران به دلیل انجام عملیات خرابکارانه در آنها، اجازه دسترسی به آژانس نمیدهد. او دیروز در آستانه سفر به تهران نوشت: «من امروز به تهران سفر میکنم تا با مقامات ایرانی دیدار کنم و به سؤالات مهم در ایران بپردازم. امیدوارم بتوانم یک کانال ثمربخش و مشارکتی برای گفتوگوی مستقیم ایجاد کنم تا آژانس بتواند فعالیتهای راستیآزمایی ضروری را در این کشور از سر بگیرد.» سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری با خبرنگاران به سفر گروسی اشاره کرد و گفت: «آژانس بینالمللی انرژی اتمی به خوبی میداند تمامی خرابکاریها و اعمال تروریستی که متأسفانه برخی کشورهای مدعی هم با آن همراه بودهاند، تأثیر قابلتوجهی بر برخی ابعاد فنی گذاشته است.» خطیبزاده گفته: «این مسائل بین ما و آژانس در چارچوب خودش پیگیری شده و در این سفر هم پیگیری میشود.»
امریکا واقعیت را بپذیرد
سفرگروسی میتواند فضایی از خوشبینی در آستانه مذاکرات وین حاکم کند. ممکن است ایران به نشانه حسن نیت بخواهد سطح برخی محدودیتهای آژانس را محدودتر کند، به خصوص که سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه دیرور گفت: «همواره سعی شده روابط ایران و آژانس در چارچوب رویههای آژانس باشد و امیدوارم این سفر هم مانند سفرهای قبلی سازنده باشد.» با این حال، تکرار سناریوی دو ماه قبل که گروسی بعد از بازگشت از تهران، با ارائه گزارش منفی به حسن نیت ایران جواب داد، بر فضای مذاکرات هفته آینده در وین اثر منفی خواهد گذاشت. علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت خارجه از آژانس خواسته «ماهیت فنی خود را حفظ کرده و به هیچ فشار سیاسی تن ندهد.» باقری که دو شنبه آینده رسماً به جای عراقچی دور جدید مذاکرات ایران با ۱+۵ را کلید خواهد زد، در گفتگو با شبکه الجزیره گفته که بازگشت به توافق هستهای مستلزم تحقق اراده در سیاست امریکا و اروپا است: «اگر اروپاییها در مقابل واشنگتن هیچ استقلالی در تصمیمگیری نداشته باشند، حضور آنها در مذاکرات چه فایدهای دارد؟» باقری گفته «تا زمانی که طرف مقابل متعهد نشود، هیچ دلیلی برای عقبنشینی ما از سیاست هستهای وجود ندارد» و تأکید کرده که «ما فعالیتهای هستهای خود را مطابق با مفاد توافق هستهای ادامه و توسعه خواهیم داد.» معاون وزیر خارجه مطالبه ایران برای ضمانت امریکا برای خارج نشدن دوباره از توافق احتمالی و همچنین لغو تحریمها را تکرار کرده و میگوید: «ما خواهان ضمانتهایی درخصوص رفع تحریمها هستیم و واشنگتن باید آن را در مذاکرات وین ارائه کند.»
معاون سیاسی وزارت خارجه گفته که باید روی جدی بودن مذاکرات وین تمرکز کرد: «تمرکز ما بر رفع تحریمهای ظالمانه است.» و این را هم روشن کرده که امریکا چارهای جز پذیرش واقعیت جدید توافق هستهای ندارد.
حمله نتیجه عکس دارد
دیپلماتهای امریکایی طی روزهای گذشته گفتهاند که امریکا در وین حاضر به ارائه تضمینهایی نخواهد بود که ایران بر آنها اصرار دارد. لورا روزن، روزنامهنگار امریکایی روز یک شنبه در گزارشی در «دیپلمات» از قول یک دیپلمات امریکایی نوشته که تضمینهایی که ایران از امریکا خواستار آنها است «فراتر از برجام است». علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بینالمللی نیز پیشبینی کرده که اگر واقعاً مقامات تهران به دنبال لغو کلی تحریمهای اعمالشده ترامپ باشند و بخواهند این تضمین را دریافت کنند که در آینده امریکا از توافق خارج نمیشود، به این خواستهها نخواهند رسید. چنین وضعیتی باعث شده که علی باقری در گفتگو با الجزیره بگوید: «پیامهای دولت امریکا متناقض است و همچنان سیاست ترامپ را در دستور کار دارد.» او میگوید: «اگر توافق هستهای برخورداری ایران از آن را تضمین نکند، پنجره توافق هستهای تا ابد باز باقی نخواهد ماند.»با ظهور این وضعیت بنبست پیش از شروع مذاکرات، برخی منابع از تلاش امریکا برای دستیابی به یک توافق محدودتر با ایران صحبت میکنند. بر اساس گزارش اکسیوس، «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دیدار با مقامات رژیم صهیونیستی از پیشنهاد جدیدی درباره توافق موقت با ایران در مذاکرات وین صحبت کرده که بسیار محدودترتر از برجام است و در ازای توقف موقت بخشهایی از برنامه هستهای ایران، بخشهایی از داراییهای مسدودشده این کشور را آزادسازی و یا برخی مبادلات بشردوستانه را از تحریم معاف خواهد کرد. هنوز مشخص نیست که ایران در مذاکرات غیرمستقیم در وین با امریکا، از چنین پیشنهادی استقبال خواهد کرد یا نه. بنی گانتس، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در کنفرانس مشترک دانشگاه کالیفرنیا و روزنامه هاآرتص گفته که من از توافق هستهای که طولانیتر، قویتر و گستردهتر از توافق امضاشده در سال ۲۰۱۵ باشد، حمایت میکنم. این در حالی است که موضع تلآویو، به عنوان طرف اثرگذار بر تصمیم امریکا نیز در این باره نامشخص است. روزنامه امریکایی «نیویورکتایمز» نوشته که در مذاکرات اخیر دو طرف، طرف اسرائیلی بحث حمله به تأسیسات هستهای ایران را مطرح کرده، ولی چند مقام آگاه با بحثهای پشت صحنه به نیویورکتایمز گفتهاند که مقامات امریکایی به همتایان اسرائیلی خود هشدار دادها ند که حملات مکرر به تأسیسات هستهای ایران ممکن است از نظر تاکتیکی رضایتبخش باشد، اما این حملات در نهایت نتیجه خلاف انتظار دارند. به نوشته نیویورکتایمز، زمانی که کارخانهای که قطعات کلیدی سانتریفیوژ را میساخت، در اواخر بهار دچار آنچه حادثه انفجاری فلجکننده به نظر میرسید، شد که بسیاری از موجودی قطعات و دوربینها و حسگرهای نصب شده از سوی بازرسان بینالمللی را از بین برد، تولید تا اواخر تابستان از سر گرفته شد. یکی از مقامات بلندپایه امریکایی آن را طرح «بازسازی بهتر» تهران خواند.