به گزارش روز سه شنبه خبرنگار ایرنا مستقر در شهرستان بم این جلسه روز گذشته با حضور مسئولان دولتی، قضایی و مالک کارخانه در دست احداث برگزار شد که ابتدا چند نفر از معترضان به بیان نگرانی های زیست محیطی و نیز تاثیراتی که به زعم آنان احداث کارخانه روی منابع آبی خواهد داشت پرداختند و مسئولان حاضر در جلسه نیز استدلال های علمی و فنی ارائه مجوزها را بیان کردند و در نهایت معترضان قانع شدند که ساخت کارخانه با ملاحظات دقیق فنی همراه خواهد بود و مشکلاتی که آنان معترضند را به دنبال نخواهد داشت.

کارخانه شمش و روی دارزین با هدف تکمیل زنجیره تولید در ادامه فعالیت مجتمع سرب و روی خان خاتون واقع در شهرستان بم در 190 کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان کرمان قرار است راه اندازی شود تا ضمن توسعه اشتغالزایی در منطقه بتواند زمینه بهره وری بیشتر تولید در این منطقه را نیز به دنبال داشته باشد.

به گزارش ایرنا کلنگ احداث کارخانه شمش و روی دارزین از حدود دو سال پیش به زمین زده شد و تاکنون عملیات خاک ریزی و تسطیح آن انجام شده و مالک این کارخانه نیز اعلام کرده که تاکنون حدود سه میلیارد تومان در آغاز احداث کارخانه مذکور سرمایه گذاری کرده است.

محور اعتراض ها چه بود؟

عباس کمال الدینی دکترای فرهنگ و تمدن از جمله معترضان به احداث کارخانه بود که به نمایندگی از این افراد در این جلسه گفت: این طرح برای ما ابهام دارد و خصومت و حب و بغض شخصی با سرمایه گذار آن یا اشتغالزایی در منطقه نداریم اما تنها نگرانی ما از محیط‌زیست بم است.
وی ضمن اشاره به مقالات منتشر شده درباره کارخانه های سرب و روی در سطح کشور خصوصا کارخانه های انگوران زنجان بیان کرد: سرب باعث نگرانی ما است، بعد از گذشت چندین سال غلظت آلایندگی کارخانه سرب و روی انگوران زنجان به جایی رسیده که با دپو مواد باطله سرب و روی خوشحالی مردم از اشتغالزایی بوجود آمده جایش را به نگرانی و دغدغه مردم داده است زیرا کارخانه سرب و روی سلامتی مردم را تهدید می کند.
این کنشگر محیط زیست در ادامه با تشریح دلایل علمی و زیست محیطی خود از تاثیرات منفی فلزات سنگین و افزایش غلظت آنها برای انسان و سایر موجودات زنده افزود: فضای کالبدی شهر بم هم اهمیت دارد؛ همیت موضوع زمانی بیشتر مشخص می شود که بخاطر ثبت جهانی بم مجبور می شویم مناره مسجد را نصف کنیم.

کمال الدینی همچنین به موضوع نگرانی اثرات آرسنیک و فلزات سنگین روی آب قنات های منطقه و نیز تهدیدی که برای ثبت جهانی ارگ بم مطرح است اشاره کرد.

وی عنوان کرد: ما برای داشتن شهر ثبت شده جهانی بم بسیاری از موارد از جمله منع ساخت ساختمان های سه طبقه و بسیاری محدودیت ها دیگر را داشته ایم و الان نباید با راه اندازی این کارخانه ثبت جهانی بم را از دست بدهیم.

برخی دیگر از معترضان نیز با دغدغه تامین آب برای کشاورزی منطقه معتقد بودند که چنین کارخانه ای آب فراوانی نیاز دارد و منابع آبی منطقه را تهدید خواهد کرد و نگران بودند که موضوع به خشک شدن منابع آبی اهالی نینجامد.

پاسخ به اعتراض ها

در این جلسه ضمن اینکه فرماندار و دادستان بم نیز حضور داشتند و توضیحات مربوط به فرآیندهای ارائه مجوزها از جمله مجوزهای محیط زیست به این کارخانه را تشریح کردند اما سرمایه گذار این کارخانه و دیگر متخصصان زیست محیطی این کارخانه و مجتمع فرآوری سرب و روی خان خاتون نیز به نگرانی های معترضان به صورت مصداقی پاسخ دادند.

هیچکس حق خشک کردن قنات های بم را ندارد
سرمایه گذار احداث کارخانه شمش و روی منطقه دارزین که مالک مجتمع فرآوری سرب و روی خان خاتون نیز هست بیان کرد: نه من و نه هیچ فرد دیگری حق ندارد کاری انجام دهد تا قنات ها خشک شوند؛ من متولی محیط‌زیست نیستم اما سازمان محیط زیست برای صدور مجوز معیارهایی بسیار سخت گیرانه دارد؛ مدارک و استنادات این مجوزها به صورت شفاف موجود است.
بابک اسماعیلی درباره دغدغه تامین آب این کارخانه توضیح داد: بحث تامین آب در دل یک قانون جاری مملکت رخ داده و در راستای سیاست های درست حفظ آب منطقه بوده است لذا منابع آبی کشاورزان دچار مشکل نخواهد شد.

مالک این کارخانه در ادامه نیز گفت: معدن ما با کارخانه زنجان تفاوت های زیادی دارد، زیرا کارخانه زرین روی که اکنون در شهرک روی زنجان فعال است آن شهرک بالای هزار تن در روز تولید دارد اما جواز ما ۳۰ تُن در روز است و این دو بسیار متفاوت است.
وی بیان کرد: آن معادن قبل از انقلاب احداث شده و آن زمان محیط زیست اصلا به این شکل وجود نداشته و باطله این کارخانه ها طی سالیان سال در رودخانه ای ریخته شده که به سمت زنجان حرکت می کند و خاتون آباد زنجان نیز سال های سال باطله ماده معدنی را با چندصد هزار تُن تولید در سال بدون کار زیست محیطی در بیابان ریخته است.

این کارخانه پساب ندارد

وی تاکید کرد: کارخانه ما پسآب ندارد و روش کار این است که سرب و روی به صورت پسماند جامدمرطوب است و روال اعلام شده جهانی برای نحوه دفن این‌ها وجود دارد که ما خیلی فراتر از استاندارد جهانی که در کشورهای غربی اتفاق می افتد دفع پسماند انجام می دهیم.
به گفته اسماعیلی بزرگترین استفاده روی در گالوانیزه کردن ورق های فلزی است.
وی تصریح کرد ما جزو معدود سیستم هایی هستیم که دپارتمان مشاور محیط‌زیست داریم و خودمان معتقدیم نباید محیط‌زیست را خراب کنیم؛ محیط‌زیست ۱۵ یا ۳۰ سال قبل اینطوری عمل نمی کرده اما چندسالی است که جزو سختگیرترین سازمان ها است و به محیط‌ایست بین معدن کاران معروف است زیرا ۱۰ برابر سختگیرتر از شما (معترضان) محیط زیست کشور است.
اسماعیلی گفت: به طور مثال اگر جایی پروتکل می‌گفت که باید ۵۰۰ متر فاصله داشته باشیم ما چهارکیلومتر رعایت کرده‌ایم.
این سرمایه گذار کارخانه سرب و روی دارزین اظهار داشت من صنعت سرب و روی را به بم آوردم و زنجان اگر سرب و روی نداشت استان نمی شد؛ اشتباهشان این بود که کار محیط‌زیستی انجام ندادند و نحوه دفع پسماند را رعایت نکردند.

اسماعیلی ادامه داد: نقطه ای که هم اکنون برای جانمایی این کارخانه درنظر گرفته شده از نظر من به عنوان سرمایه گذار و به علت اینکه هزینه های احداث را بالا می برد ، اشتباه ترین نقطه از نظر اقتصادی است زیرا باید ۳۹ کیلومتر برق برای این منطقه انتقال یابد که هزینه هنگفت ۲۰ میلیاردی خواهد داشت و دلیل موافقت بنده بر احداث این کارخانه در منطقه دارزین تنها ایجاد اشتغال و دیگر تاثیرات آن برای منطقه است.
مدیرعامل کارخانه شمش و روی دارزین خاطرنشان کرد: اگر امروز تصمیم بگیرم کارخانه را در این منطقه احداث نکنم بلافاصله یک کارخانه آماده را در زنجان با سرمایه اندک می خرم  اما می دانم اگر این کار را انجام دهم دو سال بعد کارزاری ایجاد خواهد شد مبنی بر اینکه چرا معدن در ابارق بم است اما سنگ به شهر دیگر حمل می‌شود و در همین منطقه شغل ایجاد نشده است.

تغییر آب کشاورزی به صنعت مشکلی ندارد
اسماعیلی درباره برداشت آب در این منطقه برای کارخانه نیز توضیح داد و گفت: سیاست کشور مبنی بر این است که اگر کسی آب کشاورزی را بخرد و تغییر کاربری برای صنعت دهد مشکلی ندارد و قانون دیگر اینکه اگر سفره آب زیرزمینی با چاه یکی باشد می توان به همان میزان از چاه دیگر برداشت کرد.

وی گفت: در مجموعه آبی که برای تامین آب تهیه شده، سه لیتر در ثانیه از ۱۹ لیتر است.

اسماعیلی همچچنین تاکید کرد: با این حال دو نفر کارشناس از هر جای کشور برای ارزیابی مکان بیاورید و هزینه را شخصا متقبل می‌شوم ببینید آیا آلودگی دارد یا خیر؟ براساس خط کش های محیط زیست کشوری کارخانه من هیچ آلودگی ایجاد نمی‌کند.
 

تهدید زیست محیطی سبب تعطیلی می شود

در ادامه این جلسه متخصص امور زیست محیطی معدن کاری و فرآوری و مشاور محیط‌زیست مجتمع معدنی فرآوری سرب و روی خان خاتون نیز گفت: مطمئن باشید اگر اقدامی خلاف مقررات زیست محیطی صورت گیرد کارخانه تعطیل خواهد شد زیرا در بخش اول مجوزها، اداره صنعت، معدن و تجارت(صمت) از تمامی ارگان‌ ها استعلام می گیرد و موافقت محیط‌زیست و آب منطقه‌ای و... گرفته شده و نکته دوم اینکه طرح دارای گزارش مکان یابی زیست محیطی و ارزیابی زیست محیطی است.
مهدی خراسانی خاطر نشان کرد:هیچ کاری در زمینه محیط زیست بدون تعهد نمی‌توان انجام داد و معادنی که مشکل پیدا کردند به دلیل نبود برنامه زیست محیطی بوده است.

دغدغه پسماند درست است اما برایش برنامه داریم

وی ادامه داد: نگرانی شما درباره سایت پسماند درست است اما آیا کسی پرسیده ما پسماند را می خواهیم چکار کنیم؟ در دشت بم متوسط سرعت باد ۵۰ کیلومتر است، چرا فکر می کنید ما نمی‌دانیم که پسماند را نمی‌توانیم در بیابان رها کنیم و برای پسماند محیط زیست تعهد گرفته تا مکان یابی مشخص انجام دهیم.
خراسانی درباره پایش های انجام شده دراین باره نیز گفت: در اولین مرحله تمام منابع آب، خاک و رسوب اطراف سایت را بررسی و تمام قنات ها را بررسی و آنالیز می کنیم تا ببینیم آب بم اصلا چگونه است.
مشاور محیط‌زیستی این کارخانه اظهارداشت: همچنین در معدن خان خاتون تمام منابع آب تهرود را بررسی کردیم و دیده شد که مقداری از آب ها آلوده بودند تا بعدا نگویند معدن ما این آلودگی را ایجاد کرده است.
وی تصریح کرد: ایستگاه های پایش وجود دارد و در محیط‌زیست هیچ فرایندی بدون پایش انجام نمی‌شود همانطور که پایش های اولیه را  داوطلبانه انجام می دهیم و تمام موارد زیست محیطی و پتانسیل آلودگی در خط تولید بررسی می شود .
خراسانی تاکید کرد: به هیچ عنوان کارخانه دارزین پسآب ندارد و با توجه به کمبود منابع آب ۱۰۰ درصد آب را بازیافت می کنیم ،حتی برای فاضلاب انسانی که مربوط به محیط است تصفیه خانه و سپتیک می زنیم ، امکان ندارد کوچکترین آلودگی صورت بگیرد و فاصله چاه با دیواره کارخانه زیر ۱۰ متر باید باشد زیرا چرخه آب برای ما مهم است.
وی توضیح داد: نگران آلودگی آب بم نباشید سیستم غبارگیر وجود دارد و محیط‌زیست دستگاه پایش آنلاین غبار را نصب می کند، غبار سنگ معدن ما است و ما اگر آن را از دست بدهیم سالانه ضرر می کنیم ،یک ذره از استاندارد نیز نمی‌توانیم عدول کنیم.
خراسانی عنوان کرد: کنستانتره سرب به شدت آلوده است و شیوه حمل و نگهداری مواد معدنی تحت نظارت محیط‌زیست است و یک گرم آن بیرون نمی ریزد، در صورتی که طول پسماند ما به شکل دوغاب نداریم و زنجان این دوغاب را دارد.
وی افزود: مهمترین چالش زیست محیطی کارخانه پسماند نهایی خط تولید است، اگر این پسماند کنار رودخانه بماند و خشک شود، باد در دشت بم پراکنده و در آب نفوذ می کند و پتانسیل آلودگی دارد؛ به نظر شما کارشناسان محیط زیست این موضوع را نمی فهمند؟
این کارشناس محیط زیست گفت: موظف هستیم مکان مناسب با معیارهای زیست محیطی پیدا کنیم و پسماند بارگیری و در جایی دیگر دفع شود همچنین زمان نگهداری پسماند ما کوتاه است زیرا تا زمانی پسماند نم دارد باید دفع شود.

سایت پسماند در ۷۰ کیلومتری بم است
خراسانی توضیح داد: موقعیت کارخانه بدلیل رعایت موارد محیط‌زیستی خوب است، سایت دفع پسماند ما با بم ۷۰ کیلومتر فاصله دارد و ایزوله و عایق است.
وی گفت: اگر این پسماند در دشت بم تخلیه شود ۷۰هکتار باطله معدنی می شد اما مکانی با عمق زیاد، سطح کم و دیواره ضخیم انتخاب شده که اولین و مهمترین کاری بوده که با دقت انجام شده است.
 

فرایند ذوب نداریم
خراسانی خاطر نشان کرد ما کارخانه ذوب و کوره ذوب نداریم فرایند ما به شیوه «لیچینگ» و کوره ما ریخته گری است؛ همچنین برای آلودگی هوا ،آب و خاک  برنامه داریم و خط تولید ما مدیریت می شود.
مشاور محیط‌زیست این کارخانه تاکید کرد: برنامه ریزی می کنیم تا صنعت سبز شویم و از معافیت های مالیاتی و موارد دیگر نیز استفاده کنیم؛ همچنین درخصوص بحث فرهنگی، مقام معظم رهبری فرمودند در طرح های گوناگونی که در کشور تنظیم می‌شود حتما باید پیوست فرهنگی داشته باشد ولی هیچ اداره ای به ما نگفته و جدی نمی‌گیرند ولی المان های محیطی و فضای سبز ما باید متناسب با فرهنگ منطقه باشد.
وی ادامه داد: در سایت دفع پسماند اگر موارد و قوانین رعایت نشود مجوز نمی‌گیرد؛ معیار مکان یابی زیادی باید رعایت و ارزیابی شود ،حریم رودخانه و محدوده سیلاب نباشد و حداقل یک کیلومتر فاصله داشته باشد.

دغدغه منابع آبی

خراسانی گفت: معیار می‌گوید سایت از هر نوع چاه باید ۴۰۰ متر فاصله داشته باشد ، در سفره های تغذیه زیرزمینی آب ،در مناطق معدنی و بالادست مناطق جمعیتی، در مکان هایی که جزو فهرست آثار تاریخی است و... نمی‌توانیم سایت پسماند بزنیم.
وی افزود: نکته مهم اینکه چون احیا را باید درنظر گرفت باید بدانیم چگونه مدیریت شود؛ همچنین درباره دشت بم مجوزهای استقرار بادهای معدنی در رده ۶ آلودگی هستیم و معیارهایی در نظر گرفته شد و نمی‌توانیم از این معیارها بگذریم.

کارخانه روی قنات ها و خشکی باغ ها تاثیر ندارد
مشاور محیط‌زیست کارخانه شمش و روی تاکید کرد: در خصوص حاشیه های ایجاد شده اینک خاتون آباد زنجان با اینجا مقایسه شود به لحاظ علمی توجیه ندارد، تناسبی بین ما و کارخانه خاتون آباد نیست، در دشت خاتون آباد آب های زیرزمینی آلوده نشده اند و آلودگی خاک در لایه سطحی است.
به گفته خراسانی به هیچ عنوان کارخانه ای که احداث می‌شود بر روی قنات ها خشکی باغ ها و افزایش دما تاثیر ندارد.

کارخانه مورد تایید نهادهای تصمیم گیر است

فرماندار بم نیز در این جلسه گفت: مطالعات علمی، زیرساختی و اجرای طرح کارخانه شمش و روی دارزین درست بوده و مورد تأیید نهادهای تصمیم گیری قرار گرفته است.

هادی شهسوار پور با بیان اینکه در سطح شهرستان بم تاکنون کار غیرشفافی انجام نشده است اظهارداشت: با توجه به اینکه مجتمع معدنی فرآوری سرب و روی خان خاتون در حال برداشت است اما فرآیند فرآوری آن در منطقه دیگری انجام می‌شد؛ برای اینکه این فرآیند در سطح شهرستان بم انجام شود و ضمن ایجاد اشتغالزایی و جلوگیری از خام فروشی،از آقای اسماعیلی مدیریت این مجتمع خواسته شد که کارخانه شمش و روی را نیز در سطح شهرستان بم احداث کند.
وی ادامه داد: راه اندازی مجتمع معدنی سرب و روی خان خاتون ضمن ایجاد اشتغال زایی پایدار مهاجرت معکوس هم دربر داشته و بسیاری از روستاهای منطقه ابارق که خالی از سکنه شده بودند اکنون اهالی آن بازگشتند.
فرماندار بم تصریح کرد: یکی از اقدامات انجام شده احداث کارخانه فرآوری روی و شمش در منطقه دارزین با هدف اشتغال پایدار، احیای روستاها و مهاجرت معکوس است.
به گفته وی برای دریافت مجوزهای لازم که سازوکار خاص خود را دارد، تمامی نهادهایی که برای امتیاز کارخانه مجوز می‌دهند در سطح شهرستان، استان و ملی اظهارنظر کرده اند.

آب این منطقه برداشت نمی شود

وی درباره تامین آب این کارخانه در دشت دارزین توضیح داد: آقای اسماعیلی مالک مقداری آب در روستای دکفن است که به دلیل اینکه کیلومترها با این منطقه فاصله داشته با مراجعه به آب منطقه ای و تغییرکاربری از کشاورزی به صنعت آب به دشت دارزین انتقال داده خواهد شد تا هیچ آبی از این منطقه برداشت نشود .
فرماندار بم در ادامه ضمن گلایه از انتشار یکسری مطالب در فضای مجازی به بهانه مخالفت با راه اندازی این کارخانه اعلام کرد: هر شهروندی حق مطالبه ‌گری دارد اما ابتدا باید به مسئول مربوطه مراجعه می کردند و اگر پاسخی دریافت نمی کردند در شبکه های اجتماعی مشکل خود را مطرح می ساختند؛ بسیاری از مطالب منتشر شده در فضای مجازی تشویش اذهان عمومی را درپی داشته و احساست مردم را جریحه‌دار کرده است.
وی تاکید کرد: ما هم نگران قنات ها و باغ شهرها هستیم و از باغ شهر و قنات های بم به خاطر احداث یک کارخانه به راحتی نمی‌گذریم.
شهسوار پور بیان کرد:به دلیل ثبت جهانی بم هر اقدامی که بخواهد انجام گیرد باید مجوزهای لازم را براساس سیاست‌های میراث جهانی داشته باشد وگرنه هیچ دستگاه و ارگانی اجازه ورود به کار نخواهد داشت؛ شاید در کرمان این مجوز یک ماهه صادر می‌شد اما در بم به علت حساسیت های بیشتر سه سال طول کشید.

فرماندار بم همچنین گفت: قرار نیست به علت یکسری حرف هاهی غیرعلمی ما یک سرمایه گذاری را منحل کنیم؛ مبنای عمل ما قانون است و تمدن ۲ هزار و ۸۰۰ ساله بم را خدشه دار نمی‌کنیم زیرا اولویت حفظ منظر فرهنگی بم است و هر شخصی که با احداث این کارخانه مخالف است می تواند دو کارشناس را با هزینه سرمایه گذار کارخانه برای بازدید از این طرح بیاورد، اظهارنظر و ایرادهای زیست محیطی را عنوان کند.
شهسوارپور افزود: در کنار راه اندازی این کارخانه، توسعه دارزین، بخش دهبکری و در کنار آن بم را خواهیم داشت و نباید جلو توسعه شهرستان را بگیریم و بعد بگوییم چرا شهرهای دیگر توسعه دارند و ما توسعه پیدا نمی‌کنیم.
 

اتمام حجت دادستان

در ادامه این جلسه دادستان بم نیز گفت: تحت هیچ شرایطی اگر قنات ها آسیب ببینند اجازه احداث کارخانه داده نمی شود و اگر بحث علمی زده شود همه مطیع هستیم اما اگر یکسری مطالب برای تشویش اذهان عمومی زده شود جرم است.
محمد ضیاء الدینی بیان کرد: تمام موارد و مجوزهای این کارخانه بررسی شده و تابع قانون پیش رفته است؛ اگر با اجرای قانون مخالف هستیم افرادی که در مجلس قانون می نویسند مقصر هستند.
خام فروشی مشکل کشور است
وی تاکید کرد:در سالی که به نام تولید، پشتیبانی و مانع زدایی نام گذاری شده دستگاه قضایی از سرمایه گذار در چارچوب قانون حمایت قاطع می کند؛ خام فروشی یکی از بحث ها و مشکلات کشور است و سرمایه گذار به راحتی می‌تواند مواد را به جایی دیگر انتقال دهد و فرآوری کند پس در فضای مجازی مردم را تشویق به موارد اشتباه نکنیم زیرا این خلاف است.
وی تاکید کرد: با برگزاری این جلسه موارد علمی شفاف سازی شد؛ به عنوان مدعی العموم هر شخصی یا کارشناسی می تواند طرح را بررسی کند، اگر بحث علمی باشد حمایت می‌کنیم اما در غیر از این صورت تحت هیچ شرایطی نباید شاهد مخالفت ها یا جریان سازی های خلاف و مشوش کننده اذهان عمومی باشیم.

به گزارش ایرنا در پایان این جلسه کمال الدینی دکترای فرهنگ و تمدن که یکی از مخالفان این طرح بود اعلام کرد که  با صحبت های مطرح شده در جلسه قانع شده و مخالفتی ندارد.