شب های قدرفرصت بیداری و بصیرت
شبهای قدر فرصتی است برای بازگشتن به سوی حضرت حق و توبه کردن از گناهان و پیمودن راه درست. شب قدر، فرصتی است برای پاک کردن ظاهر و باطن از هر آلودگی.
شب قدر شب زاری و سبک شدن روح از بار گناهان و رهایی از دوزخ است، فرصتی دوباره برای اظهار شرمساری و پشیمانی از گذشتهها است.
مبادا این فرصت را از دست دهیم و در این شب روحانی، از امور معنوی غافل شویم. مبادا شب قدر بگذرد و ما همچنان غرق در ناپاکیها باقی بمانیم و خود را از عمق منجلاب به معراج پاکی و وارستگی نرسانیم. مبادا شبِ نماز و تلاوت بگذرد و ما از برکات این لحظههای شکوهمند و شیرین بی بهره بمانیم.
"انس بن مالک" از پیامبر (ص) نقل کرده که فرمودند: ماه مبارک رمضان به شما رو آورده است و در این ماه شبی است که برتر از هزار ماه است و هر کس از فیض شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بینصیب مانده است و محروم نمیماند از برکات شب قدر، مگر کسی که خویشتن را محروم کرده است.
از امام باقر (ع) نیز درباره به وجود آمدن شب قدر نقل است: که اگر خداوند کارهای مؤمنان را چند برابر نکند به سر حد کمال نمیرسند، اما از راه لطف کارهای نیکوی آنها را چند برابر میفرماید تا کاستی هایشان جبران شود.
بر این اساس، راز سعادتمند شدن انسانها در شب قدر، عمل اختیاری صالحی است که با عنایت خداوند، برکت یافته و چند برابر میشود.
اهمیت احیاء در شب قدر:
یکی از موضوعاتی که در ارتباط با شب قدر در احادیث اهل بیت(ع) استخراج شده است، شب زندهداری و احیاء در این شبهای عزیز قدر می باشد.
چند روایت را در این رابطه مطرح میکنیم:
احیاء عذاب را برمیدارد
مرحوم کلینی در کافی و صدوق در من لایحضره الفقیه از رسول خدا (ص) نقل کردهاند که فرمود:
هرکس شب قدر را زنده بدارد تا سال آینده عذاب از او برگردانده میشود.
خواب در شب احیاء نهی شده است
مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار از امام باقر(ع) و او از پدرانش نقل کردهاند که:
پیامبر خدا (ص) نهی کرده که از شب ۲۱ و ۲۳ غفلت شود و نهی کرده که کسی در آن شب بخوابد.
-مرحوم شیخ طوسی از یحیی بن علاء نقل کرده که:
امام صادق (ع) سخت بیمار بود دستور داد او را به مسجد پیامبر خدا (ص) بردند آنجا بود تا صبح شب ۲۳ ماه رمضان.
احیاء موجب آمرزش گناهان میشود
امام موسی بن جعفر (ع) نیز درباره شب قدر فرمودند: کسی که در شب قدر غسل کرده و تا سپیده صبح شب زندهداری کند، گناهانش آمرزیده میشود.
آری بیاییم در این شب پر فضیلت دلهایمان را از غرور و ریا بتکانیم و خدای سبحان را به یکرنگی ستایش کنیم، بیاییم دوباره دلهای کدرمان را تا انتهای آسمان بکشانیم و برای آرزوهایمان دعا کنیم، دوباره پر از احساس شویم و برای زلال شدن کوشش کنیم، بیاییم فانوسها را برداریم و سکوت شب را با طروات وضو زیباتر کنیم و در قنوت نمازمان دلهای نیازمند را فراموش نکنیم، اینک بوی شب قدر میآید و من از اکنون جلوه دستهایی را میبینم که خاموش به دعا میایستند و بهار در آنان میجوشد. وسعت دلهایی را میبینم که در کنج تاریکی شب، قرآن بر سر، با صفا و با محبت میتپند و بی قرار او را میخوانند و بیداری دل خیلی مهم است و نکته مهمّی که درباره شبهای «احیا» باید مورد توجه مؤمنان قرار گیرد، این است که باید شب را تا سپیده صبح به عبادت و دعا بگذرانیم؛ دیگر آن که به بیداری چشم قناعت نکنیم؛ زیرا آنچه مهم است بیداری دل و آگاهی و بصیرتی است که انسان را در محضر فرشتگان آسمانی، سزاوار فیض و رحمت میکند و پاداش نیک الهی را به همراه دارد.
ویژگیهای شب قدر
قرآن برای شب قدر، ویژگیها و برجستگیهایی قائل است که آن را از دیگر شبها ممتاز میکند و ما به بیان گذرای هر یک از آنها میپردازیم:
۱. نزول قرآن: بدون تردید قرآن در شب قدر نازل شده است:
«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ»
و بدون شک، شب قدر در ماه رمضان قرار دارد:
«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ»
از بافت و پیوست این دو آیه برمیآید که اولاً شب قدر به یقین یکی از شبهای ماه مبارک رمضان است. ثانیاً مجموع قرآن در آن نازل شده است نه جزئی از آن و نه آیات آغازین آن؛ که برخی بر آن و برخی بر این نظر، اصرار میورزند.
۲. برتری شب قدر
از آنجا که خداوند میخواهد مقامات معنوی مؤمنان را بالا ببرد، موقعیت خاصی را تمهید و مقطعی از زمان را معین کرده است تا آنان، با اعمال صالح در آن شب، چندین برابر ارزش بیابند. یکی از شاگردان امام ششم (ع) به نام حمران میگوید: به حضرت صادق (ع) گفتم: مقصود خداوند از اینکه فرموده: شب قدر بهتر از هزار ماه است چیست؟ فرمود: عمل صالح همچون نماز و زکات و انواع کارهای خیر در آن شب بهتر است از همان اعمال در هزار ماهی که در آن، شب قدر نباشد.
و اگر خداوند جزای اعمال خیر مؤمنان را چندین برابر نمیکرد، آنان به جایی نمیرسیدند، ولی خدای متعال، پاداش حسنات را برای آنها، چندین برابر بالا میبرد (تا در قیامت به چشمهسار سعادت رهنمون شوند).
۳. نزول فرشتگان
سومین ویژگی شب قدر، فرود آمدن جبرئیل و انبوهی از فرشتگان آسمان، برای تعیین سرنوشت همراه با خیر و برکت معنوی است.
فضای آن شب، فضای ملکوتی و سراپا معنویت و نشانه گسترش رحمت خاص الهی در آن ساعات است. ابنعباس از پیامبر اسلام (ص) نقل میکند که فرمود:
هنگامی که شب قدر میشود، فرشتگان بالگستر «سدرةالمنتهی» که جبرئیل یکی از آنهاست فرود میآیند در حالی که جبرئیل با پرچمهایی میآید؛ یکی از آنها را بالای قبر من و پرچمی را بر بالای بیتالمقدس و پرچمی را در مسجدالحرام و پرچمی را بر طور سینا نصب میکند و هیچ مؤمن و مؤمنهای در مکانی نمیماند مگر جبرئیل به وی سلام میکند مگر گروههای خاصی همانند شرابخوار و...
۴. صفا و سلامتی
شب قدر، شب تقدیر است و تعیین سرنوشت یکساله و لحظات سرنوشتساز؛ لحظات حساس و اضطرابآمیز؛ از این رو باید آن را شب دلهره دانست، ولی قرآن، سِلم و سلامتی را از ویژگیهای دیگر آن شب میداند و آن را شبی سراسر سلامت معرفی میکند! زیرا تعیین مقدرات برای انسان وقتی خطرناک و نگران کننده است که آدمی زمان آن را نداند، و مهمتر آنکه، خود وی در تغییر سرنوشتش نقشی ایفا نکند.
اعمال شبهای قدر دونوع است :
اعمالی که در هر سه شب انجام میشود و به اعمال مشترک معروف است
اعمالی که مخصوص هر یک از شبهای نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است
اعمال مشترک شبهای قدر:
غسل
دو رکعت نماز، در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید خوانده میشود و نمازگزار بعد از اتمام نماز هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیهِ میگوید.
احیا داشتن (بیدار ماندن و عبادت کردن) در این شبها.
صد رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام)
خواندن دعای "اَللهمَّ اِنّی اَمسیتُ لَکَ عَبداً"
قرائت دعای جوشن کبیر
زیارت امام حسین(ع)
قرآن به سر گرفتن و خدا را به چهارده معصوم سوگند دادن
اعمال شب نوزدهم :
صد بار ذکر "اَستَغفِرُاللهَ رَبّی و اَتوبُ اِلیهِ"
صد بار ذکر "اَلّلهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَمیرِالمُؤمِنینَ"
دعای: "اَللّهُمَّ اْجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ الْمَحْتُومِ"
اعمال شب بیست ویکم :
خواندن دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است.
دعای یا مُولِجَ اللَّیلِ فِی النَّهارِ...
اعمال شب بیست وسوم :
خواندن دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است.
دعای: اَللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی...
دعای: اَللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ...
دعای: یا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ ...
خواندن دعای سلامتی امام زمان(عج).
خواندن سورههای عنکبوت، روم و دُخان
هزار مرتبه خواندن سوره قدر
خواندن دعاهای جوشن کبیر، مکارم الاخلاق و افتتاح
غسلی در ابتدای شب و غسلی در انتهای آن
نظر شما