به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجور،انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا نیز همانند انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و خبرگان نیازمند نظارت است تا ناظران با چشمان تیزبین خویش عملکرد مجریان را رصد نموده و تخلفات احتمالی آنان را زیرنظر داشته باشند.

تفاوت مهمی که این انتخابات با انتخابات­های دیگر دارد در ناظران آن است. در انتخابات شورا‌ها براساس ماده ۵۳ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورا‌های اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱/۳/۱۳۷۵ ناظر به مواد ۷۳ و ۷۴ قانون اصلاح قانون تشکیلات شورا‌های اسلامی کشوری و انتخابات شورا‌های کشوری مصوب ۲۹/۴/۱۳۶۵، نظارت بر انتخابات شورا‌ها به عهده مجلس شورای اسلامی است. ماده ۷۳ قانون مزبور مقرر می­دارد: به منظور نظارت بر امر انتخابات شوراها، هیأت مرکزی نظارت بر امر انتخابات شورا‌های اسلامی کشوری متشکل از سه نفر از اعضای کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی و دو نفر از اعضای کمیسیون اصل ۹۰، به انتخاب مجلس شورای اسلامی تشکیل می­گردد.

در صورتی که به تعداد لازم از کمیسیون­های مذکور داوطلب نباشد مجلس از میان سایر نمایندگان داوطلب ۵ نفر را انتخاب می­نماید. هم­چنین طبق ماده ۷۴ این قانون به منظور نظارت بر امر انتخابات شورا‌های اسلامی کشوری در هر استان هیأت عالی نظارت استان مرکب از ۳ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی آن استان به تعیین هیأت مرکزی نظارت تشکیل می­گردد. هر استانی که تعداد نمایندگان آن از ۳ نفر کمتر باشد و یا به حد نصاب از ان استان داوطلب نباشد تعیین بقیه­ی اعضا از بین نمایندگان استان­های مجاور با هیأت مرکزی نظارت می­باشد..

۱ مرحله ثبت نام
ماده ۲۶ قانون قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورا‌های اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱/۳/۱۳۷۵ شرایط داوطلبان را ذکر نموده و مواد ۲۸ و ۲۹ این قانون کسانی که حق داوطلب شدن را ندارد، بیان کرده است.
براساس ماده ۴۸ قانون مزبور نظر هیأت¬های اجرایی بخش و شهرستان مبنی بر تأیید صلاحیت داوطلبان قطعی است، اما رد صلاحیت آنان باید به تأیید هیأت¬های نظارت معتبر است.
طبق تبصره ۳ ماده ۵۰ قانون یادشده هیأت نظارت موظف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ دریافت شکایات رسیدگی و نتیجه را هیأت اجرایی اعلام کند. نظر هیأت نظارت قطعی و لازم الإجرا خواهد بود.

۲ نظارت در هنگام برگزاری انتخابات

مطابق ماده ۶۳ قانون فوق در تمام مدتی که انتخابات برگزار می¬شود هیأت مرکزی نظارت در سراسر کشور و هیأت نظارت استان و شهرستان و هیأت¬های بخش در حوزه-ای انتخابیه¬ی خود بر کیفیت انتخابات نظارت کامل خواهند داشت و در هر مورد که سوء جریان یا تخلفی را مشاهده کنند آن را به بخشداران و فرمانداران اعلام و آنان موظفند بنابر نظر هیأت¬های مذکور طبق قانون انتخابات در رفع نواقص اقدام کنند و هیأت¬های نظارت استان¬ها مکلفند مسائل مورد اختلاف را در همان استان حل نمایند و در صورتی که مقامات وزارت کشور نظرات آنان را لحاظ ننمایند مراتب را جهت رسیدگی نهایی به هیأت مرکزی نظارت گزارش خواهند کرد.

برابر تبصره ۲ ماده ۶۰ قانون مزبور اعضای هیأت¬های نظارت در شعب ثبت نام و اخذ رآی باید بی¬طرف باشند و گرنه توسط هیأت نظارت مافوق برکنار می¬شوند و چنانچه اکثریت اعضاء متخلف باشند، هیأت مذکور توسط هیأت مرکزی نظارت منحل می¬شود.

۳ نظارت پس از انتخابات
به تصریح ماده ۵۵ قانون ذکرشده، صحت انتخابات شورا‌های روستا و بخش با هیأت نظارت بخش و اعلام آن توسط بخشدار صورت می¬گیرد و در این خصوص چنانچه کسی شکایت داشته باشد ظرف مدت ۲ روز به هیأت نظارت شهرستان ارسال و هیأت مذکور ظرف ۱۵ روز نظر نهایی خود را اعلام می¬کند. هم¬چنین به صراحت ماده ۵۶ قانون فوق الذکر شده تأیید صحت انتخابات شورا‌های شهر با هیأت نظارت شهرستان است و اگر کسی در این خصوص شکایتی داشته باشد ظرف ۲ روز به هیأت نظارت استان می¬دهد و آن هیأت در مدت ۱۵ روز نظر نهایی خود را اعلام می-دارد.
ماده ۵۸ این قانون توقف و ابطال یک یا چند شعبه اخذ رأی که در سرنوشت انتخابات مؤثر باشد را منوط به پیشنهاد هیأت نظارت استان و تأیید هیأت مرکزی نظارت دانسته است.
تبصره این ماده نیز اعلام می¬دارد که ابطال باید مستند به اسناد و مدارک معتبر باشد.
بالأخره براساس ماده ۶۱ قانون ذکرشده هیأت مرکزی نظارت، به طرق زیر نظارت خود را اعمال می¬نماید:

الف. گزارش های وزارت کشور و بازرسی های آن.

ب. اعزام بازرسان مستقل در صورت لزوم برای رسیدگی به شکایات مربوط به هیأت¬های اجرایی و مباشرین وزارت کشور.

ج. رسیدگی نهایی شکایات و پرونده¬ها و مدارک انتخابات.

د. تعیین ناظر در تمام هیأت¬های مزپربوط به انتخابات.