گروه سیاسی/ تحولات پرشتاب پیرامون برجام در روزهای چهارم و پنجم اسفندماه با تصمیم تهران به اجرای مصوبه مجلس مبنی بر توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و توافق همزمان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جهت جلوگیری از تبعات دامنه دار اجرای این قانون همراه بود. به گفته کاظم غریب آبادی، سفیر دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همه دسترسی‌های تکمیلی آژانس از ساعت 12 سه‌شنبه شب متوقف شد. تصمیمی که در پی پایان یافتن ضرب الاجل دوماهه ایران به طرف‌های توافق و عدم تحقق منافع اقتصادی ایران اجرایی شد. با این حال مقام‌های سازمان انرژی اتمی در پی سفر «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس به تفاهمی سه ماهه دست یافتند تا با در نظر گرفتن ملاحظات این سازمان پیرامون روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران، اختلاف ایران و شرکای برجامی اش ابعاد بیشتری پیدا نکند و به نشست‌های سیاسی در سطح شورای امنیت علیه ایران منجر نشود. در همین چارچوب در پی سفر اخیر «گروسی» به تهران، بیانیه مشترکی صادر شد که در آن ایران و آژانس در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که ایران اجرای اقدامات داوطلبانه را از روز سه‌شنبه متوقف می‌کند و دسترسی آژانس به برخی فعالیت‌ها و تجهیزات نظارتی هم برای حداقل سه ماه متوقف می‌شود.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته در حاشیه همایش بین‌المللی مطالبات حقوقی و بین‌المللی دفاع مقدس، قانون توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از روز گذشته وارد فاز اجرایی دانست و گفت:«از ۲۷ بهمن به‌صورت رسمی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردیم که از صبح پنجم اسفند ماه قانون در این باره اجرا خواهد شد و به همین دلیل اجرای این قانون از امروز آغاز و عملیاتی شده است.»ظریف با اعلام اینکه توقف اجرای پروتکل الحاقی کاملاً در انطباق با بند ۳۶ برجام است، درباره توافق‌های حاصله با گروسی هم گفت که «اصل ترتیبات این است نوارهایی که از برنامه‌های ما ضبط می‌شوند اما هیچ گاه به‌صورت زنده به آژانس ارائه نمی‌شد، بلکه روزانه و هفتگی ارائه می‌شد در ایران نگهداری می‌شود و در اختیار آژانس قرار داده نمی‌شود.»
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه پادمان تعهد جمهوری اسلامی ایران است و قانون مجلس هم اجازه اجرای فراتر از پادمان را نمی‌دهد و این بدان معناست که همکاری ما با آژانس ادامه پیدا می‌کند، یادآور شد: «اما این همکاری فراتر از قرارداد پادمان نخواهد رفت و در این چارچوب همکاری خواهیم کرد.»
نگاه به همه مسائل از زاویه سیاسی
رئیس دستگاه دیپلماسی درباره واکنش برخی نمایندگان مجلس به بیانیه سازمان انرژی اتمی و آژانس این‌طور گفت:«متأسفانه ما یک مشکلی پیدا کردیم که همه مسائل را با زاویه سیاسی می‌بینیم. آنچه آقای دکتر صالحی با آژانس تفاهم کرد یک موفقیت بی‌نظیر دیپلماتیک است که ایشان با شجاعت و با توانمندی و اتکای به این ملت انجام داد. اگر دوستان ما در مجلس هماهنگی‌هایی که روز قبل انجام شده و مصوبه ۲۵ بهمن شورای عالی امنیت ملی را نگاه کرده بودند متوجه می‌شدند که ما براساس همان مصوبه روز ۲۷ بهمن نامه پایان اجرای پروتکل الحاقی را دادیم و براساس همان مصوبه گروسی به ایران دعوت شد. اگر همه اینها را نگاه کرده بودند، آن رفتار کاملاً غیرلازم که در مجلس صورت گرفت، انجام نمی‌شد.»
وزیر خارجه افزود: «ما این را به حساب این می‌گذاریم که چون تحولات خیلی سریع اتفاق افتاده بود، دوستان ما اطلاع نداشتند و نخوانده بودند. اگر ضمیمه را بخوانند هیچ چیز مشکوکی نیست، همه چیز واضح و آشکار است. دوستان ما از زمان برجام حرف‌هایی را دنبال کردند که برجام ضمیمه محرمانه و سری دارد. هر چه هست در برجام هست. ما مثل امریکایی‌ها نبودیم برجامی را که به انگلیسی بود کنار بگذاریم و فکت شیت چاپ کنیم.» ظریف افزود: ما خود برجام و کل آن را در اختیار همه گذاشتیم و همه می‌توانند آن را بخوانند. همین طور توافق اخیر بین ایران و آژانس را که ان‌شاءالله در تاریخ مشخص خواهد شد که یکی از نقاط قوت ما بوده است. وزیر امور خارجه علاوه بر این در صفحه شخصی خود در توئیتر با اشاره به توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی گفت: «به الزام قانون، ما اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کردیم.» ظریف افزود: «این اقدام کاملاً در انطباق با بند ۳۶ برجام است، چراکه رئیس‌جمهوری امریکا هنوز نقض از سوی ایالات متحده را متوقف نکرده است و سه کشور اروپایی به عدم رعایت تعهداتشان ادامه می‌دهند. وی با بیان اینکه تفاهم با گروسی نشان‌دهنده حسن نیت ماست، گفت تمام اقدامات جبرانی بازگشت‌پذیر هستند.»
مذاکره غیررسمی با وزیر خارجه امریکا
وزیر خارجه ایران در ادامه از بررسی برگزاری یک نشست غیررسمی میان وزرای خارجه ایران و 1+4 با حضور وزیر خارجه امریکا خبر داد و گفت: «ما نشست رسمی نخواهیم داشت به‌خاطر اینکه امریکا عضو برجام نیست. درباره یک نشست غیررسمی که امریکا هم عضو نباشد و دعوت شود در حال بررسی هستیم.» احتمال برگزاری چنین نشستی در حالی است که «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان ضمن اعلام خبر مذاکرات روز گذشته وزیران خارجه اتحادیه اروپا با «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا درباره موضوعات متعدد از جمله برجام گفت که «تمایلی از طرف امریکایی وجود دارد تا گفت‌وگوهای غیررسمی با اعضای برجام داشته باشد.»
«جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفته درباره گفت‌وگوها به میزبانی اتحادیه اروپا با ایران و امریکا خوشبین است. او همچنین ابراز امیدواری کرده که در روزهای آینده خبرهای جدیدی در خصوص تلاش‌های اتحادیه اروپا برای احیای دیپلماسی هسته‌ای با مشارکت امریکا و ایران اعلام شود. همچنین وزارت خارجه چین با اشاره به تماس تلفنی عباس عراقچی و «ما ژائوشو» معاون وزیر خارجه چین بر لزوم بازگشت سریع واشنگتن به برجام و لغو تحریم‌ها تأکید کرد.