گروه ديپلماسي| سفارت عربستان در تهران روز گذشته شاهد تجمع خودجوش شماري از شهروندان در اعتراض نسبت به حادثه تجاوز به دو نوجوان ايراني در فرودگاه جده توسط دو پليس اين كشور بود. در حالي كه هماهنگي‌ها براي اين تجمع خودجوش در شبكه‌هاي اجتماعي صورت گرفته بود، تعداد حاضران در اين تجمع ميان 500 تا 800 نفر تخمين زده شده است. شركت‌كنندگان در اين تجمع با سردادن شعارهايي اصلي‌ترين مطالبه‌هاي خود از دولت يازدهم و سازمان حج و زيارت را مطرح كردند. در حالي كه دولت عربستان سعودي با وجود گذشت بيش از 10 روز از اين حادثه در اين خصوص عذرخواهي نكرده است، پرونده اين هتك حرمت از نخستين لحظه‌هاي رخداد آن در فرودگاه جده مورد تعقيب سفارت جمهوري اسلامي ايران در عربستان سعودي، وزارت امور خارجه كشورمان، سازمان حج و زيارت و همچنين مجلس شوراي اسلامي قرار گرفته است. شركت‌كنندگان در اين تجمع با سر دادن شعارهايي خواهان تعطيلي سفارت عربستان در ايران، توقف حج عمره و همچنين پاسخگويي رسمي و عذرخواهي رسمي رياض در اين خصوص شدند.
عمره مستحبي تعطيل بايد گردد
در حالي كه دو نوجوان ايراني روز هشتم فروردين‌ماه و در زمان بازگشت از سفر حج عمره مورد تعرض دو مامور فرودگاه عربستان قرار گرفته‌اند، در دو هفته گذشته بيشتر واكنش‌هاي مردمي به اين اقدام در شبكه‌هاي مجازي محدود شده و به عنوان مثال جمعيت قابل توجهي عمدتا از جوانان ايراني با تشكيل صفحه‌اي در فيس‌بوك خواهان متوقف شدن حج عمره تا زمان تعيين تكليف اين پرونده شدند. در اين ميان بي‌توجهي مسوولان عربستان سعودي به اعتراض‌هاي رسمي جمهوري اسلامي ايران مردم را به سفارت اين كشور در تهران كشاند. شركت‌كنندگان در تجمع ديروز پلاكاردهايي در دست داشتند كه روي آن نوشته شده بود: آقاي سفير حريم امن من كجاست، در اين جنگ‌هاي جناحي، دين ما، غيرت ما، ناموس ما دارد گم مي‌شود. علاوه بر اين شركت‌كنندگان به مدت دو ساعت و نيم مقابل سفارت عربستان ايستاده و مطالبه‌هاي خود را در قالب شعار نيز به گوش كاردار و ديگر اعضاي سفارت عربستان در تهران رساندند. عزا عزاست امروز - ايراني باغيرت صاحب عزاست امروز. عمره مستحبي تعطيل بايد گردد. الله اكبر، بي‌شرف حيا كن، خاك ما رو رها كن. ارتش 20ميليوني به‌پاخيز به‌پاخيز، برادر بسيجي پس رگ غيرتت كو، نيروي انتظامي حمايت حمايت، روحاني حمايت حمايت، تا پرچمو نگيريم ما از اينجا نميريم، وزارت خارجه حمايت حمايت، از جمله شعارهايي بودند كه در تجمع صبح روز گذشته مقابل سفارت عربستان از زبان معترضان به گوش مي‌رسيد. علاوه بر اين حاضرين در اين تجمع سرود «اي ايران اي مرز پرگهر» را يكصدا خوانده و پرچم‌هاي ايران را بر بالاي سرشان تكان مي‌دادند. همچنين دو جوان از فنس‌هاي ديوار مجاور سفارت بالا رفته و چند پلاكارد را با مضامين اعتراض به تعرض به دو نوجوان ايراني روي ديوار نصب كردند. در‌حالي‌كه اين تجمع از ساعت 9 صبح رسما آغاز شده بود اندك اندك بر جمعيت حاضر در مقابل سفارت افزوده شده و نيروي انتظامي بر اساس قواعد ديپلماتيك با قرار دادن چند رديفي نيروهاي خود ميان در اصلي سفارت و معترضان مانع از نزديك شدن آنها به محوطه داخلي سفارت شد. در نهايت ساعت 12:15 با افزايش تعداد نيروهاي انتظامي و درخواست آنها از معترضان براي ترك محل، اين تجمع هم پايان يافت.
عربستان به لغو اعزام عمره تهديد شد
ماجراي تعرض دو مامور آل‌سعود به دو نوجوان ايراني در تاريخ هشتم فروردين‌ماه با وجود آنكه خانواده‌هاي اين دو نوجوان در فرودگاه به اين مساله اعتراض كرده و حتي مقام‌هاي سفارت ايران در عربستان را هم در جريان قرار داده بودند، بسيار ديرهنگام خبري شد. گفته مي‌شود به دليل برخي مصلحت‌انديشي‌ها و ملاحظه‌هاي سياسي بوده است كه از انتشار اين مطلب عملا خودداري شده است. در اين ميان رييس سازمان حج و زيارت دليل تاخير در اطلاع‌رساني را «حفظ حريم خانوادگي آسيب‌ديدگان و تبعات آن در حوزه اجتماعي» بيان كرده است. با اين‌همه با گسترده‌تر شدن ابعاد واكنش‌ها به اين اتفاق، سعيد اوحدي، رييس سازمان حج و زيارت روز پنجشنبه به وزير حج عربستان نامه‌اي نوشت و در آن به‌گونه‌اي هشدار داد كه در صورت عدم پاسخگويي دولت عربستان، سفر‌هاي حج عمره ملغي خواهد شد. در بخش‌هايي از اين نامه كه خطاب به بندر بن محمد حجار، وزير حج عربستان سعودي نوشته شده آمده است: انتظار مي‌رفت جنابعالي كه همواره نسبت به تامين حقوق و امنيت زايران تاكيد داشته‌ايد، با دستور قاطع، محاكمه سريع اين دو فرد مجرم به اشد مجازات كه كمترين مطالبه به حق زايران عمره‌گزار است و موجب آرامش و اطمينان زايران در خصوص اهتمام و حساسيت وزارت حج عربستان نسبت به صيانت از حقوق زايران مي‌گرديد را پيگيري مي‌كرديد. جنابعالي نيز تاكيد مي‌فرماييد كه عدم اقدام و پاسخگويي به موقع در مورد اين گونه جرايم موجب تقويت اين شبهه خواهد شد كه اهتمام و عزم جدي جهت تامين امنيت زايران مشاهده نمي‌شود و پر واضح است كه اعزام عمره گزاران زماني مي‌تواند تداوم داشته باشد كه حقوق اوليه آنان شامل تامين امنيت اخلاقي، جاني و اراده عملي براي حفظ حقوق اوليه زايرين وجود داشته باشد. خاطرنشان مي‌سازد تعلل بيشتر در اعلام موضع رسمي نسبت به اين حادثه تلخ، شرم آور و خلاف شرع كه در تمامي جوامع جهاني نيز محكوم است، مي‌تواند روند اعزام عمره گزاران را با چالش جدي مواجه كرده و تبعات و خسارات احتمالي آن نيز قطعا متوجه طرفي خواهد بود كه در اين امر مهم كوتاهي نموده است. اوحدي در بخش پاياني نامه خود كه نشان مي‌دهد سازمان حج و زيارت پيش از علني شدن ماجرا هم اين پرونده را پيگيري كرده، آمده است: «شايان ذكر است در مكاتبات قبلي كه بلافاصله ساعتي بعد از وقوع حادثه ارسال گرديد و مرتبا در حال پيگيري است، رسيدگي عاجل نسبت به اين موضوع مهم و اشد مجازات براي دو مامور مجرم و فاسد دستگير شده و عذرخواهي رسمي عربستان بصورت جدي مطالبه شده است.»
وعده پيگيري وزارت امور خارجه
حسن قشقاوي، معاون كنسولي، پارلماني و امور ايرانيان وزير خارجه يكي از معدود مقام‌هاي رسمي است كه در طول چند روز گذشته چندين بار در خصوص اين پرونده موضع‌گيري و اطلاع‌رساني كرده است. قشقاوي در تازه‌ترين اظهارات خود از ملاقات حسين صادقي، سفير ايران در رياض با عالي‌رتبه‌ترين مقام مسوول سعودي درباره موضوع دو مامور مجرم عربستاني در روز چهارشنبه خبر داد. وي در اين‌خصوص گفت: در اين ديدار مسوول عالي‌رتبه سعودي در پاسخ به پيگيري‌هاي سفير ايران درباره ماجراي فرودگاه جده اظهار كرد كه اتفاقي كه افتاد مايه تاسف شديد ما و خجالت‌آور است. مرتكبين اين عمل غيرانساني و ناشايست هم‌اكنون در زندان به سر مي‌برند و پرونده نزد مدعي‌العموم است. اين مقام مسوول در ادامه قول داد كه جز به اشد مجازات آنها هرگز رضايت نخواهيم داد و شما را در جريان موعد آن قرار خواهيم داد تا خانواده قربانيان از نزديك شاهد آن باشند. شايان ذكر است در ملاقات مشابه ديگري، صادقي، سفير جمهوري اسلامي ايران با معاون وزير خارجه عربستان، وي نيز با حيواني خواندن عمل انجام شده گفت: وزارت خارجه عربستان نيز به نوبه خود خواستار اشد مجازات در صدور حكم براي اين دو مجرم سعودي است. قشقاوي در پايان گفت: وزارت امور خارجه در جريان كامل جريحه‌دار شدن احساسات و افكار عمومي هموطنان عزيز است. به همين دليل تا حصول نتيجه قطعي به پيگيري مستمر خود ادامه داده، همگان را در جريان امر قرار خواهد داد.
پرونده عربستان روي ميز كميسيون امنيت ملي
ورود مجلس شوراي اسلامي به پرونده تعرض به دو نوجوان ايراني نيز اندكي ديرهنگام اما با تاكيد بر برخورد شديد با رياض در اين خصوص تا زمان حصول نتيجه بود. در تازه‌ترين تحركات از سوي مجلس، سيد حسين نقوي حسيني، سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس گفت كه اين كميسيون در جلسه‌اي با حضور مسوولان وزارت خارجه و سازمان حج و زيارت به بررسي بي‌حرمتي و برخورد نامناسب اخير با دو نوجوان زاير ايراني در فرودگاه جده مي‌پردازد. سيد‌حسين نقوي حسيني، در گفت‌وگو با خبرنگار پارلماني اظهار كرد: اخيرا بي‌حرمتي به دو نوجوان زاير ايراني صورت گرفته كه اين اقدام در كنار افزايش بي‌احترامي‌ها و جسارت‌ها وبي‌حرمتي‌ها از طرف ماموران آل سعود عليه زايرين عاملي شد كه كميسيون به بررسي روابط ايران با كشور عربستان در جلسه فردا (يكشنبه) بپردازد. وي همچنين گفت: تهاجم‌هاي گستاخانه عربستان به يمن نيز عامل ديگري است كه كميسيون امنيت بر اساس آن موضوع روابط با عربستان و تحولات منطقه را به صورت جدي مورد بررسي قرار دهد؛ به ويژه اينكه توانمندي و توانايي عربستان براي اداره امور حج و حفظ احترام به حرمت زايرين به‌طور جدي مورد ترديد واقع شده و ما احساس ناامني براي زايرين مي‌كنيم. سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس گفت: اعتقاد داريم كه دولت عربستان قادر به اداره امور حج نيست و به جاي امور اداره داخلي به جنگ افروزي در منطقه مي‌پردازد. وي در پايان گفت كه اين كميسيون طرح الزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق هسته‌اي ملت ايران را نيز اين هفته مورد بررسي قرار مي‌دهد؛ طرحي كه يك فوريت آن در روزهاي پاياني سال گذشته در مجلس به تصويب رسيد. پيش از اين، تعدادي از نمايندگاه مجلس براي طرح يك فوريتي لغو سفر حج عمره تا اطلاع ثانوي امضا جمع كردند و خواستند كه دولت ايران از مواضع خود كوتاه نيايد و موضع مستحكم‌تري نسبت به اين ماجرا داشته باشد. جمهوري اسلامي ايران يك‌بار قبلا «حج واجب» را تحريم كرده بود، 28 سال پيش و پس از كشتار 275 حاجي ايراني در مراسم «برائت از مشركان» حج 1366 و به دستور امام خميني (ره).
كاهش سطح رابطه با رياض به صلاح نيست
حسين روي‌وران٭
اتفاق رخ داده در فرودگاه جده، يك اقدام زننده، غيراخلاقي و غيرقانوني بود كه به هيچ‌وجه نمي‌توان آن را قابل توجيه دانست كه با واكنش گسترده گروه‌هاي مردمي، نمايندگان مجلس و مسوولان جمهوري اسلامي قرار گرفته است و به نوعي مي‌توان آن را يك توهين به مغرور ملي هم ميهنان‌مان برشمرد؛ براي همين لازم است تا دولت عربستان به‌شدت با خاطيان اين حادثه تلخ برخورد كند و ضروري است در اين رابطه از مردم كشورمان عذرخواهي و از افرادي كه مورد تعرض قرار گرفته‌اند، دلجويي كند. از يك‌سو، واكنش‌هاي مردمي نسبت به اين حادثه تلخ قابل فهم است زيرا اين اقدام، عملي مغاير با ارزش‌هاي اسلامي و انساني است و عدم برخورد با خاطيان مي‌تواند اين معنا را متبادر سازد كه دولت عربستان سعودي با انجام چنين اقداماتي موافق است. همچنين در اين مدت شاهد بوديم كه گروه‌هاي مردمي بدون هر گونه تبليغي درخواست تجديدنظر در اعزام حجاج براي حج عمره را داشته‌اند كه اقدام معقولي در شرايط كنوني به نظر مي‌رسد. حج عمره عملي مستحب است و اگر قرار باشد طي اين عمل مستحب مومني مورد اهانت قرار گيرد عدم انجام آن ضروري و مقدم محسوب مي‌شود. اعتراض‌هاي مردمي نشان از اين دارد كه افكار عمومي حاضر نيست تا انجام يك عمل مستحبي تحت هر شرايطي صورت گيرد و لذا تصور مي‌كنم كه گزينه توقف حج عمره مفرده بايد در دستور كار باشد. در اين ميان برخي از مسوولان نيز از كاهش سطح روابط سياسي ميان تهران و رياض صحبت كرده‌اند. بايد يادآور شد كه تنش‌هايي ميان ايران و عربستان وجود دارد كه با اقدام دولت سعودي در تجاوز به يمن اين تنش‌ها افزايش يافته است. با اينكه اين اهانت در روابط سياسي دو كشور موثر است اما اينكه سطح روابط مان كاهش يابد، به نظرم اين اقدام، اقدام درستي نيست چراكه منطقه روي باروت قرار گرفته و وجود كانال‌هاي رسمي نظير سفارت مي‌تواند بر كاهش تنش‌ها در ميان دو كشور و منطقه، تاثيرگذار محسوب شوند. ٭ استاد دانشگاه تهران
دستور رييس‌جمهوري به وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي؛
گزارش دقيق حادثه تعرض به دو زاير ايراني در جده براي تصميم‌گيري ارايه شود
رييس‌جمهوري در نامه‌اي به وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي با اشاره به حادثه تعرض به دو نوجوان زاير ايراني در فرودگاه جده تاكيد كرد: سازمان حج و زيارت با همكاري وزارت امور خارجه، پيگيري‌هاي خود را ادامه داده و نسبت به مجازات مجرمين و تامين امنيت زايران اطمينان حاصل نمايد و گزارش دقيق و جامعي براي تصميم‌گيري ارايه كند. متن نامه حجت‌الاسلام والمسلمين حسن روحاني به وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به اين شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحيم
جناب آقاي دكتر علي جنتي، وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي
با توجه به حادثه تعرض به دو نوجوان زاير ايراني در فرودگاه جده، اگرچه احترام به علايق مذهبي مردم و تامين امكانات زيارتي براي علاقه‌مندان جزو سياست‌ها و برنامه‌هاي دولت است، ليكن در صورتي كه امنيت و كرامت زايران تامين نشود استحباب اين امر در مقابل گناه بزرگ توهين به زايران و صدمه به عزت ملي رنگ مي‌بازد و در شرايطي ممكن است به حرام تبديل شود. از اين رو ضروري است سازمان حج و زيارت با همكاري وزارت امور خارجه، پيگيري‌هاي خود را با مقامات سعودي به‌طور جدي ادامه داده و نسبت به مجازات در مورد مجرمين و تامين امنيت زايران اطمينان حاصل نمايد و گزارش دقيق و جامعي جهت تصميم‌گيري ارايه كند.
حسن روحاني، رييس‌جمهوري اسلامي ايران