زهره صفاری/ نشست مجازی وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب به ریاست فلسطین دیروز در حالی برگزار شد که به باور ناظران دیدگاهی واگرایانه در موضوع منع عادی‌سازی روابط با اسرائیل بر جلسه حاکم و علاوه بر آن شکاف بین اعضا چشمگیر بود.
به‌گزارش «فارن بریف»، صد و پنجاه و چهارمین نشست دوره‌ای اتحادیه عرب که نخستین جلسه اعراب پس از اعلام توافق عادی‌سازی روابط امارات با اسرائیل به شمار می‌رود، با وجود اصرار فلسطین بر برگزاری نشست اضطراری با مخالفت کشورهایی مانند بحرین و امارات بارها به تعویق افتاد. تحلیلگران مسائل عرب این تعلل را پس از استقبال بحرین و عمان از توافق امارات، سکوت عربستان، قطر و کویت و همچنین تلاش اردن برای اثبات موضع بی‌طرفانه، نشانه‌ای از عدم توافق کشورهای عضو اتحادیه عرب در بحث مورد مناقشه فلسطینی‌ها می‌دانند. بواقع نشست دیروز وزرای خارجه برای تصویب قطعنامه ضد اسرائیلی فلسطین در شرایطی برگزار شد که بسیاری از کشورهای عرب حوزه خلیج مصرانه به‌دنبال ایجاد روابط دوجانبه با اسرائیل هستند اما از آنجا که افکار عمومی این کشورها بر حمایت از فلسطین و دشمنی با اسرائیل است برای حفظ مشروعیت خود از روابط رسمی و علنی با رژیم صهیونیستی سرباز زده‌اند.
توافقی که جایگاه اعراب را لرزاند
فلسطین پس‌از هفته‌ها کارشکنی از سوی برخی کشورهای عرب، دیروز موفق به برگزاری نشست برای تصویب قطعنامه ضد اسرائیلی‌اش شد. قطعنامه‌ای که مضمون آن به نوشته «رویترز» این است که توافق عادی‌سازی با اسرائیل که قرار است سه‌شنبه آینده در واشنگتن به امضای رسمی طرفین برسد، منجر به عقب نشینی اعراب از احقاق حقوق فلسطینی نخواهد شد و موضوع فلسطین دغدغه همه ملت عرب باقی خواهد ماند. همچنین توافق اخیر امارات و اسرائیل مانع از تلاش اعراب برای تحقق فرآیند تشکیل دو ملت و صلح در خاورمیانه نیز نخواهد بود.
به گزارش «القدس العربی»، «ریاض المالکی»، وزیر خارجه فلسطین که ریاست جلسه دیروز را برعهده داشت در ابتدای جلسه خواستار رد توافق عادی‌سازی امارات و اسرائیل از سوی کشورهای عرب شد: «ما اقدام امارات را رد می‌کنیم و امیدواریم شما نیز از پذیرش آن امتناع کنید. بدون شک این توافق همان کاری را با ما خواهد کرد که اشغالگران اسرائیلی بر سر ما آورده‌اند. در یک کلام توافق امارات با اسرائیل مانند زلزله‌ای جایگاه اعراب را لرزاند. مثلث امریکا و اسرائیل و امارات عامل این لرزش بودند و برخی کشورهای عرب به‌جای تسکین و همدردی با فلسطین، دفاع از حقوق مسلم‌مان را آشوبگری خواندند و ما را سرزنش کردند. فلسطین درخواست نشست اضطراری کرد اما یکی از کشورها مقابل آن ایستاد و بررسی این موضوع را به نشست عادی اتحادیه موکول کرد. اما پس از توافق بر سر آن جلسه، بازهم سنگ‌اندازی و کشوری دیگر نیز از قطعنامه جایگزین صحبت کرد.»
اما نکته قابل توجه پیش از این نشست تغییر لحن «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در قبال موضوع امارات و کشورهای حامی آن بود. به نوشته «رویترز»، او گرچه در روزهای نخست اعلان توافق عادی‌سازی اخیر، امارات را به خیانت و خنجر زدن بر پشت فلسطینی‌ها متهم کرد اما پس از اینکه کشورهای خلیج(فارس) در بیانیه‌ای خواستار عذرخواهی او شدند، او از موضع سرسختانه‌اش پایین آمد و حتی هر گونه انتقاد و توهین به امارات در پیش‌نویس قطعنامه را ممنوع اعلام کرد و در بیانیه‌ای خواستار تداوم روابط دوستانه با کشورهای عرب و جلب حمایت آنها برای توافق صلح اعراب شد.
تملق برای فلسطین، منافع برای اسرائیل
گرچه به گزارش روزنامه «القدس العربی»، بیش از 500 نفر از علمای اسلامی و عرب کشورهای مختلف در آستانه نشست اتحادیه عرب با شرکت در کنفرانس بین‌المللی دوحه، هر گونه صلح و عادی‌سازی روابط با اسرائیل را در فتوایی حرام اعلام کردند اما تحلیلگران مسائل عرب دیدگاه خوشبینانه‌ای به این نشست برای فلسطین ندارند. به طوری که به نوشته «الجزیره»، «آندرس کینگ»، استادیار مرکز مطالعات امنیتی کالج کینگ لندن معتقد است: «شاید کشورهای عرب برای عادی‌سازی رسمی روابط با اسرائیل اقدامی فوری نکنند اما بدون توجه به مسأله فلسطین، معاملات و روابط پشت پرده افزایش خواهد یافت. در حال حاضر اسرائیل در نگاه کشورهایی مانند امارات، بحرین و سودان فقط دشمن فلسطین است و به همین دلیل نباید این مناقشه مانع از روابط دو جانبه آنها با رژیم صهیونیستی باشد.»
«مروه فتفتا»، تحلیلگر «الشبکه» نیز معتقد است: «بسیاری از اعراب خلیج فارس مدت‌ها به‌دنبال عادی‌سازی روابط با اسرائیل بودند و توافق امارات قبح این کار را شکست. بنابراین فرصت را از دست نمی‌دهند. در این شرایط خروجی احتمالی نشست وزرای خارجه، چیزی جز جملات متملقانه برای فلسطینی‌ها
نخواهد بود.»