دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پس از ناکامی این کشور در تصویب پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران اعلام کرده که تلاش خواهد کرد تا از مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استفاده کند. ترامپ گفته که "ما از مکانیسم ماشه" برای بازگرداندن تحریم‌ها استفاده خواهیم کرد و وعده داد که "شما هفته آینده آن را خواهید دید". این در حالی است که با توجه به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی، کارشناسان معتقدند آمریکا به دلیل خارج شدن از این توافقنامه امکان استفاده از مکانیسم ماشه را به‌عنوان یکی از طرف‌های توافقنامه، که اجرای آن را لغو کرده، ندارد. خبرگزاری رویترز از قول دیپلمات‌ها نوشته است که آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه "یک جنگ سخت" در پیش رو دارد. ایران بارها اعلام کرده است که آمریکا به دلیل خروج از برجام امکان استفاده از مکانیسم ماشه را دیگر ندارد.
رد دعوت پوتین
در همین حال آقای ترامپ دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای برگزاری یک نشست در سطح سران کشورهای آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان با ایران را رد کرد و گفت: "احتمالاً در آن شرکت نمی‌کنم". ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه پیش از اعلام نتایج رأی‌گیری شورای امنیت پیشنهاد برگزاری یک کنفرانس ویدئویی اضطراری را داد تا از رویارویی و افزایش تنش در شورای امنیت سازمان ملل بر سر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران جلوگیری شود. در بیانیه کرملین آمده بود که در روزهای اخیر تنش در شورای امنیت بر سر پیشنهاد آمریکا برای تمدید تسلیحاتی ایران مرتب بیشتر شده است: "تنش رو به افزایش است و اتهام‌های بی‌پایه‌ای علیه ایران مطرح‌شده" و "پیش‌نویس قطعنامه‌هایی برای نابود کردن توافق قبلی و یک‌پارچه شورای امنیت" تهیه‌شده است.
واکنش ایران
پس از رأی نیاوردن قطعنامه آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل مقامات ایرانی آن را "تحقیر" ایالات‌متحده خواندند و حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران گفت: "دومینیکن نصف یک جزیره است، آمریکا به چه خفتی افتاده که این کشور با او همراه شده" است. عباس موسوی، سخنگوی اسبق وزارت خارجه ایران، نیز در توییترش نوشت این حد از انزوای آمریکا در تاریخ سازمان ملل متحد بی‌سابقه است. گفتنی است طبق توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، ایران بخشی از برنامه هسته‌ای خود را متوقف کرد یا کاهش داد و در عوض بخشی از تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران برداشته شد. آمریکا در سال ۲۰۱۸ یک‌طرفه از برجام خارج شد و تحریم‌های شدید و وسیعی را در راستای سیاست "فشار حداکثری" به اجرا گذاشت. ایران یک سال بعد از خروج آمریکا، تعهدهای برجامی خود را در پنج مرحله کنار گذاشت و فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر گرفت.
تحلیل کارشناسان
سیدمحمد صدر، کارشناس سیاست خارجی، در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: «شکست ترامپ و پمپئو در شورای امنیت آن‌هم با آن کیفیت که تنها یک کشور کوچک با آن همراهی کرد، مقدمه‌ای است برای شکست سنگین‌تر کاخ سفید در برنامه بعدی خود یعنی استفاده از «اسنپ‌بک» یا مکانیسم ماشه که درصدد بازگرداندن همه تحریم‌ها علیه ایران است. در حال حاضر هم چین و روسیه و هم اروپایی‌ها یادآور شده‌اند که امریکا از برجام خارج‌شده و حق بهره بردن از سازوکارهای این توافق را ندارد. بنابراین از هم‌اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که امریکا در صورت توسل به این راه غیرقانونی یعنی «اسنپ‌بک» با یک افتضاح بین‌المللی دیگر روبه‌رو خواهد شد.» همچنین مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: «این اتفاق نشان داد برجام به‌رغم همۀ فشارها و سستی‌های اروپا زنده است. نشان داد حتی اگر ترامپ بماند و بازی را به بایدن وانگذارد و در ایران هم رئیس‌جمهوری مخالف برجام زمام را در دست گیرد، باز ایران در برجام می‌ماند و میراث واقعی دولت روحانی و تیم ظریف برای جانشینان‌شان همین برجام نیمه‌جان است و نه‌فقط اوراق سَلَف نفتی یا انتظارات بورسی. حالا با خاطری آسوده‌تر می‌توان امید داشت که ۱۳ آبان ۱۳۹۹ ترامپ به بایدن ببازد تا مذاکرات ایران و ۱+۵ با حضور آمریکا از سر گرفته شود و برجام نفس بگیرد؛ بی‌آن‌که نگران باشیم به برپاکردن ستاد بایدن متهم شویم.»
واکنش معاون ظریف
محسن بهاروند، معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با برنامه "للخبر بقیه" شبکه التلفزیون العربی گفت که آمریکا نمی‌تواند از اسنپ بک (مکانیسم ماشه ) استفاده کند و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را بازگرداند. وی در پاسخ به این سؤال که آمریکایی‌ها می‌گویند تهران نباید از شکست قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت خوشحال باشد و واشنگتن می‌تواند از مکانیزم بازگشت تحریم‌های بین‌المللی و وضع تحریم‌های شدیدتر استفاده کند، گفت: به نظر من آمریکایی‌ها نمی‌توانند درک کنند که بدون دیگر طرف‌های برجام و به‌طور یک‌جانبه از مکانیزم اسنپ بک استفاده کنند، زیرا آمریکا باید در چارچوب توافق فراگیر برجام اقدام کند درحالی‌که آمریکایی‌ها خودشان از برجام خارج شدند. دوما اینکه توافق مانع استفاده و به‌کارگیری این مکانیزم است.
نظر شما