قابل انتظار بود که امریکا بعد از شکست سنگین در به تصویب رساندن قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بار دیگر به نسخه منسوخ شده مکانیسم ماشه رجوع کند. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا یک روز بعد از این ناکامی مدعی شد که امریکا هفته آینده برای فعال کردن مکانیسم احیای تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران تلاش میکند.
به گزارش رسانههای امریکایی، ترامپ طی سخنرانی در باشگاه گلف خود در شهر «بدمینستر» با اذعان به اینکه واشنگتن از قبل میدانست قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت رأی نمیآورد، گفت: «ما میدانستیم که نتیجه رأیگیری چه میشود، ولی بازگشت تحریمها را امتحان میکنیم. هفته آینده آن را خواهید دید».
مقامهای امریکا در حالی امیدوار به راهاندازی مکانیسم ماشه هستند که ادعای آنها از سوی شماری از چهرههای امریکایی هم رد شده است. چنانکه «آنتونی بلینکن»، مشاور جو بایدن نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری امریکا در پیامی توئیتری درباره ادعای حق امریکا برای بکارگیری مکانیسم بازگردانی تحریمها در توافق هستهای، در صفحه توئیترش نوشت: «راهکارهای موجود در قطعنامه 2231 برای کشورهای عضو توافق در دسترس هستند. کاخ سفید در خروج از توافق هستهای، دقیقاً آن را پایان مشارکت امریکا در برجام عنوان کرد.» بلینکن در ادامه گفت: «پایبند بودن به توافقی کارساز و دارای قدرت، عاقلانه میبود.»
«مکانیسم ماشه» یا همان «اسنپبک»، بخشی از سازوکار حل و فصل اختلافات در برجام است که در صورت اجرایی شدن به بازگشت خودکار همه تحریمهای شورای امنیت ذیل قطعنامههای پیش از ۲۲۳۱ میانجامد. براساس برجام هر کدام از کشورهای عضو این توافق میتوانند اعتراض خود را مطابق با بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام به کمیسیون مشترک ارجاع دهند و در صورت بینتیجه بودن بررسی این کمیسیون، اختلافات حل نشده به وزرای خارجه عضو برجام ارجاع داده میشود که باید ظرف 2 هفته این مورد اختلافی را بررسی کرده و به نتیجه برسانند. اگر این مسأله طی این مرحله و سپس فرصت دوباره و 5 روزه کمیسیون مشترک به جایی نرسید، پس از عبور از این فرآیند ۳۵ روزه، کشور معترض میتواند موضوع را بهعنوان تخطی قابل ملاحظه برجام توافق به شورای امنیت ارائه کند و این شورا باید ظرف یک ماه، قطعنامهای را برای ادامه تعلیق تحریمها به رأی بگذارد؛ قطعنامهای که طرف شاکی میتواند وتو کند و به این ترتیب، تحریمها به طور خودکار بازگردد.
حالا امریکا که دو سال پیش با خروج یکجانبه از برجام به مشارکت خود در این توافق پایان داده است با این استدلال که نام آن در قطعنامه ۲۲۳۱ بهعنوان یک «شرکتکننده» در برجام کماکان مکتوب است، میخواهد علیه ایران بهدلیل نقض اساسی برجام به شورای امنیت شکایت کند. شکایتی که پس از آن شورای امنیت باید ظرف یک ماه درباره قطعنامهای برای ادامه معافیت تحریمی ایران تصمیمگیری کند. اگر این قطعنامه تا مهلت مقرر ارائه نشود، همه تحریمهای سازمان ملل که قبل از سال ۲۰۱۵ برقرار بود، به طور خودکار بازمیگردد.
اما امریکا در حالی با ادعای اینکه همچنان یکی از طرفهای برجام به شمار میآید، درصدد استفاده از مکانیسم ماشه است که در متن قطعنامه 2231 مشارکتکنندگان در برجام بهعنوان امضاکنندگان اولیه تعریف میشوند که همان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا، امریکا به همراه اتحادیه اروپا و ایران هستند.
امروز وزیر امور خارجه ایران ادعای امریکا برای استفاده از اسنپ بک را غیرقابل پذیرش خواند. محمد جواد ظریف در مراسم تودیع و معارفه سخنگویان سابق و جدید وزارت امور خارجه درباره استفاده امریکا از اسنپ بک (مکانیسم ماشه) گفت: اسنپ بک امریکا آنچنان غیرقانونی است که قابل پذیرش نیست و امریکاییها این را میدانند.