محسن بوالحسنی
خبرنگار
بالاخره بعد از 108 روز تعطیلی، خبرهای خوبی به علاقه‌مندان تئاتر رسید و شروع مجدد کار اهل تئاتر با اجرای نمایش‌های خیابانی کلید خورد. درحالی که قرار است از ابتدای تیرماه سالن‌های نمایش بازگشایی شوند تئاتر خیابانی پیش‌درآمد و مقدمه‌ای برای این بازگشایی شد تا با شعار «من، تو، ما/ تئاتر، زندگی، کرونا» ذهنیت جامعه‌ای که چندماه از تئاتر دور افتاده بود را برای شروعی دوباره آماده کند. در این اجراها که از ۲۱ خرداد شروع و تا ۳۱ خرداد ادامه می‌یابد،
دوازده گروه نمایشی جمعاً 48 اجرا را در تئاتر شهر تهران و چهارشهر دیگر، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی پیش روی مردم علاقه‌مند قرار دادند که این برنامه با همکاری اداره کل‌هنرهای نمایشی تئاتر خیابانی و معاونت اجتماعی شهرداری منطقه 11 عملی شد. به همین موازات مجموعه تئاتر شهر هم اطلاعیه‌ای برای آغاز اجراهای خود در شرایط کرونا و شیوه‌نامه رعایت پروتکل‌های بهداشتی منتشر کرد و مجموعه تئاتر سنگلج برای آغاز کار خود از ابتدای تیرماه و تالار محراب از 15 تیرماه با پنجاه‌درصد ظرفیت اعلام آمادگی کرده‌اند. مهرداد کوروش‌نیا مدیر تالار محراب در گفت‌وگو با مهر درباره وضعیت تعمیرات و بازسازی این مجموعه به این نکته اشاره کرده که در تعطیلات ۴ ماهه پیش آمده به‌دلیل کرونا جانمایی فضای اداری، رسیدگی به تأسیسات، فضای سبز و انجام برخی تعمیرات در تالار محراب انجام و کمبودها و نواقص برطرف شد. «ایران» در گزارش پیش‌رو با تکیه بر اجرای نمایش‌های خیابانی به چالش‌ها و تفاوت‌های این اجرا با اجراهای پیش از کرونا پرداخته و با اهالی تئاتر خیابانی به گپ‌وگفت نشسته است.
بعد از 108 روز تعطیلی
سامان خلیلیان، رئیس دفتر تئاتر خیابانی کشور در گفت‌وگو با روزنامه ایران ضمن توضیح درباره چگونگی عملی‌شدن ایده آغاز به کار تئاتر خیابانی از استقبال مردم می‌گوید. خلیلیان می‌گوید: «همان‌طور که همه می‌دانند مخاطب اصلی تئاترهایی که خارج از صحنه‌های رسمی اجرا می‌شوند مردم کوی و گذر هستند و به‌همین دلیل هم همیشه استقبال زیادی از نمایش‌های خیابانی وجود داشته و بزرگ‌ترین حُسن تئاتر خیابانی هم همین ارتباط نزدیک با تماشاگر و ارتباط مستقیم هنرمندان با مردم است. به‌هر صورت بعد از 108 روز تعطیلی تئاتر، وقتی قرار شد که سالن‌های نمایش از ابتدای تیرماه بازگشایی شوند فکر کردیم که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کلید این بازگشایی سالن‌های تئاتر را با تئاتر خیابانی بزنیم. این مسأله را با مدیرکل هنرهای نمایشی در میان گذاشتیم و دوستان هم از این ایده استقبال کردند. یکی از محسنات این کار آماده‌سازی ذهن اجتماع برای شروع تئاتر بود که طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار شد همزمان با تهران، چهار استان دیگر هم اجرای خیابانی تئاتر داشته باشند و این اجراها در حال انجام است و خوشبختانه استقبال خوبی هم از آنها شده است.» خلیلیان در پاسخ به سؤالی درباره نحوه انتخاب سوژه و متن آثار نیز می‌گوید: «بسیاری از مردم فکر می‌کنند که رفتن به سمت عادی‌‌سازی یا بازشدن فضاهای فرهنگی یعنی از بین رفتن کرونا، در صورتی که این‌طور نیست و ما هم در نمایش‌هایی که اجرا رفتند سعی کردیم علاوه بر آوردن خنده روی لب مردم از بحث آموزش هم غافل نشویم و به همین دلیل هم موضوع اغلب این نمایش‌ها کروناست و در آنها به زبان طنز تأکید شده که چگونه ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی به موازات این‌مسأله که با این ویروس همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشیم امورات گذشته زندگی خود را هم پی بگیریم.» رئیس دفتر تئاتر خیابانی در مورد نحوه اجرایی کردن پروتکل‌های بهداشتی در این نمایش‌ها نیز می‌گوید: «به دلیل ذات نمایش، علی‌الخصوص نمایش خیابانی بر نزدیکی و ارتباط مستقیم هنرمندان و مردم این کار واقعاً سخت بود اما تلاش کردیم این اتفاق تا جایی که ممکن است عملی شود. به‌همین دلیل همان‌طور که گفته شد ما برای اولین بار تئاتر خیابانی را روی صحنه بردیم و صندلی‌ها را در فاصله دو متر و نیمی از هم چیدیم و علاوه بر آن خط‌کشی‌هایی برای استقرار تماشاچی‌ها روی زمین کشیده شد و اگر برخی از این فاصله‌ها عدول می‌کردند به آنها تذکر داده می‌شد. باز هم روی این نکته تأکید می‌کنم که هدف ما اتفاق خوبی بود که دلمان می‌خواست بعد از 108 روز تعطیلی رخ بدهد حال خوب مردم و هنرمندان بود که طبیعتاً برای ما که شاهد این حال‌های خوب بودیم هم هزاربرابر انرژی مثبت به همراه داشت.»
تئاتر خیابانی روی صحنه
«Covid 18» یکـــــــــــــی از نمایش‌های خیابانی است که این روزها در محوطه تئاتر شهر اجرا می‌رود. این نمایش به کارگردانی امیرحسین انصافی نمایش طنز انتقادی است در فضای نمایش سنتی و سیاه‌بازی ایرانی که به جفاها، سهل‌انگاری‌های اجتماعی برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و همچنین خطاهایی که برخی سودجویان در حق مردم در این ایام داشتند اشاره دارد و می‌گوید این ویروس شاید ویروس اصلی است و باید نام کووید 18 را روی آن گذاشت. انصافی در گفت‌وگو با «ایران» این نمایش را، نمایشی برآمده از سنت نمایش ایرانی اما در مسیر اتفاقات روز می‌داند و می‌گوید: «بعد از چند وقت تعطیلی واقعاً مردم تشنه نمایش بودند و ما هم این حس را هر روز تجربه می‌کنیم و بابت این استقبال مردمی بسیار خوشحال هستیم. مردم هم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کردند و در این زمینه بسیاربسیار همکاری داشتند. برای اولین بار صندلی‌هایی با فاصله در نظر گرفته شد و به‌همین دلیل هم ما اجرای خود را برای اولین بار روی صحنه بردیم. به‌همین دلیل فضا، فضای نمایش صحنه‌ایست بیشتر تا نمایش میدانی اما به هر صورت چاره‌ای جز این نبود و اصل اول برای همه ما، سلامت حال مردم و حال خوب مداوم آن‌هاست. لازم است که تأکید کنم استقبال مردم از این اجراها بی‌نظیر بود و به‌هیچ عنوان با استقبالی که در گذشته از نمایش خیابانی می‌شد قابل مقایسه نیست و این مسأله بسیار خوشحال‌کننده بود.»
انصافی از دغدغه‌های این چندماهه اخیر خود و هم‌صنفی‌هایش هم حرف‌های بسیار دارد. این کارگردان تئاتر خیابانی می‌گوید: «متأسفانه آنچه دوستان بسیاری در این حوزه با آن درگیر هستند بحث معیشتی است و قراردادهای ما نسبت به گذشته تقریباً هیچ تغییری نکرده است. اولویت من و دوستان هنرمندم نمایش است اما واقعاً وضع اقتصادی هنرمندان حوزه نمایش علی‌الخصوص تئاتر خیابانی خوب نیست و من دوستان بسیاری را می‌شناسم که در پرداخت اجاره خانه‌هایشان نیز مشکل دارند و ضروری است که رسیدگی جدی به این مسأله شود.»
آگاهی‌بخشی در فضایی بانشاط
ابراهیم رحیمی یکی دیگر از کارگردان‌هایی است که این روزها نمایش خیابانی «ویروس و سیروس» را در خیابان اجرا می‌برد. این نمایش قصد دارد با نگاهی طنز، نسبت به آموزش مردم در حوزه فضای مجازی با مخاطبین خود گفت‌وگویی برقرار کند و در روزگاری که شیوع ویروس کرونا باعث شده فضای مجازی بیش‌از پیش مورد توجه قرار بگیرد آسیب‌های آن را در قالب هنر نمایش به مخاطب خود گوشزد کند تا علاوه بر تماشای یک تئاتر مفرح، او را نسبت به چالش‌های این فضاها آگاهی دهد. رحیمی درباره شکل اجرا و نحوه تمرین و آماده‌سازی تئاتر خود به «ایران» می‌گوید: «ذات تئاتر ارتباط مستقیم و نزدیک میان تماشاگر و بازیگر است اما به‌دلیل مشکلی که در حال حاضر وجود دارد باید این نزدیکی به فاصله اجتماعی تبدیل می‌شد و ما هم می‌خواستیم کاری تولید کنیم که شادی را در دل مردم زنده کنیم. خود هنرمندان تئاتر هم اگر اجرا نروند واقعاً مریض می‌شوند. به‌همین دلیل هم دوستان هنرمند من دور هم جمع شدند و کاری را آماده کردیم. بودجه آن‌چنانی در اختیار نداشتیم و به‌همین دلیل برای 10 روز جایی را اجاره کردیم و تمرین‌های‌مان را انجام دادیم. همه می‌دانیم که مردم امروز به این برنامه‌ها نیاز دارند و خوشحالی مردم را که می‌دیدیم واقعاً ما هم خوشحال می‌شدیم و انگیزه می‌گرفتیم.» رحیمی هم در پایان صحبت‌های خود از دغدغه‌های اقتصادی اهالی تئاتر می‌گوید و از آنچه در این ایام بر آنها گذشته حرف می‌زند. او می‌گوید: «مدیران فرهنگی بدانند که هنرمندان در این چندماهه اخیر آسیب‌های اقتصادی بسیار شدیدی دیدند. من دوستانی هنرمندی دارم که جوایز متعدد داخلی و بین‌المللی در کارنامه کاریشان دارند اما مجبورند برای تأمین مخارج زندگی‌شان با موتور کار کنند. واقعاً هنرمندان فقط سلبریتی‌هایی که قراردادهای میلیاردی می‌بندند نیستند. این سلبریتی‌ها فقط نهایتاً 10 درصد از هنرمندان را تشکیل می‌دهند. بحث مالیات هنرمندان را پیش کشیدند اما واقعاً هنرمندی که سالی 10 میلیون تومان درآمد دارد چطور می‌تواند مالیات بدهد. من از مدیران فرهنگی که واقعاً دغدغه تئاتر دارند می‌خواهم که نگاه و نظری جدی به وضعیت معیشتی و اقتصادی اهالی تئاتر داشته باشند.»
با ماسک به تئاتر شهر بروید
در کنار همه این‌ها و با این شروع دوباره، مدیریت مجموعه تئاتر شهر هم شیوه‌نامه اجرایی و بهداشتی بازگشایی تالارهای نمایشی این مجموعه بر اساس دستورالعمل اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعد از انتشار اطلاعیه ستاد ملی مبارزه با کرونا را منتشر کرد و هرگونه اجرای عمومی آثار نمایشی در این مجموعه با حضور تماشاگران و هنرمندان را منوط به اجرای دقیق این شیوه نامه دانست. این شیوه نامه مبتنی بر چند فصل است که در آن ضمن بیان جزئیاتی از پروتکل‌های بهداشتی موارد مربوط به حضور تماشاگران، هنرمندان، کارکنان و سایر مراجعه‌کنندگان به واحدهای مختلف، نحوه برنامه‌ریزی اجراهای کنونی و نمایش‌های آینده تالارهای مختلف تئاتر شهر، شرایط پذیرش مخاطبان برای تماشای آثار نمایشی و پیش‌بینی برای ارائه خدمات مناسب‌تر مورد توجه قرار گرفته است. در این اطلاعیه روی این مسأله تأکید شده که تمامی کارکنان و هنرمندانی که در این مجموعه هنری فعالیت خواهند داشت، ملزم به رعایت قواعد و قوانین موجود هستند تا از این رهگذر موجب ایجاد اعتماد و اطمینان خاطر بیشتر برای مخاطبان گرامی و تمامی کسانی باشند که در این مجموعه، به دلایل فرهنگی و هنری، تردد و حضور دارند. این بخشنامه به‌دلیل اهمیت انکارناپذیر موضوع، به گروه‌های نمایشی رسماً اعلام خواهد شد و گروه‌های نمایشی نیز مکلف به همکاری با مجموعه تئاتر شهر برای رعایت دقیق آن هستند. از سوی دیگر سایت‌های فروش بلیت نیز موظف شده‌اند که به نحو مناسب این شیوه نامه را، در بخش مربوط به تماشاگران، در سایت خود درج و مخاطبان را به توجه و دقت در آن هدایت و ترغیب نمایند. در بخشی از این اطلاعیه آمده که مجموعه تئاتر شهر، انجام این دستورالعمل که در پنج فصل از جمله اجرای نمایش، تمرین و آماده‌سازی اجراها، خدمات فرهنگی، خدمات اداری و فنی و خدمات عمومی تنظیم شده را یک روز پیش از بازگشایی و همزمان با اجرای عمومی نمایش‌ها، به‌صورت عملی تمرین خواهد کرد.
نظر شما