به گزارش ایکنا، برنامه تلویزیونی «سوره»، شب گذشته، 20 اردیبهشت پخش شد و در این برنامه آیت‌الله سیدعلی‌اصغر هاشمی علیا به بحث در زمینه «اهمیت و جایگاه ماه رمضان» پرداخت که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛

آیاتی در قرآن مجید وارد شده که این آیات عظمت ماه مبارک رمضان، شب قدر و قرآنی که در این شب نازل شده است را بیان می‌فرماید. آیات سوره مبارکه قدر این است که فرمود: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»، این عبارت «انزال» نیز نشان‌دهنده این است که قرآن در این شب به صورت یکباره نازل شده است. در حقیقت، قرآن دو بار نازل شده است، یک بار دفعتاً و در شب قدر و یک بار هم در طول بیست‌وسه سال که آیات به مناسبت اوضاع و احوال نازل شده است.

اما خیریت زمان و مکان به چیست؟ این مسئله به عباداتی است که در آن مکان است یا مثلاً اگر شخص مهمی در آنجا دفن باشد مقدس می‌شود. در واقع، زمان و مکان ارزشش به این است که عباداتی در آنجا واقع شود که زمان ارزش پیدا می‌کند. اما آیات دیگری هم در قرآن داریم که نشان از عظمت شب‌های قدر دارد. در سوره دخان فرمود در شب مبارکی این قرآن را نازل کردیم. همچنین، پیامبر(ص) در خطبه‌ای که ایراد فرمودند، برنامه انسان را در این ماه مشخص کرده و فرمودند ای انسان‌ها، شما دعوت شده‌اید و وقت مغتنمی است که از این فرصت استفاده کنید.

روزه رمضان درِ رحمتی که خاص امت اسلام است

قدر از دو جهت قدر دانسته شده است و برخی‌ها قدر بودن را به عبادات و تقرب گرفته‌اند که درست است و عبادت بدون قصد قربت، عبادت نیست. این شب، شب عظمت و بزرگی است و انسان باید قدر آن را بداند. چه بسا اگر انسان قدر بداند، در یک شب گناهانش را پاک کند. نفس ماه مبارک این قدر است که بر امت‌های دیگر هم نبوده است. بر انبیا(ع) صوم بوده است، ولی روزه ماه رمضان، درِ رحمتی است که خاص امت پیامبر اسلام(ص) است و لذا انسان باید ارزش خودش را بداند.

در تاریخ اسلام شخصی به نام وحشی را داریم. دشمنان رسول خدا(ص) به او گفتند که اگر حمزه را شهید کنی و پیامبر(ص) ناراحت بشود، ما تو را آزاد می‌کنیم، اما در نهایت او را آزاد نکردند. او هم ناراحت شد که چرا به وعده عمل نشد. وقتی به وعده عمل نشد، با رفقایش پشیمان شدند و نامه‌ای را نزد رسول خدا(ص) فرستادند که مضمون نامه این بود که می‌خواهیم ایمان آوریم، اما چه باید بکنیم؟ وقتی در مکه بودید، آیه‌ای را تلاوت کردید که نتوانید اسلام بیاوریم و آن آیه هم این بود که «وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ وَ لَا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ لَا يَزْنُونَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا»؛ بنابراین می‌گفتند که از اسلام آوردن ترس داریم.

این نامه به دست پیامبر(ص) رسید. مجدد آیه نازل شد: «إِلَّا مَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَ كَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا». رسول خدا(ص) نیز این مقدار از آیه را نزد وحشی فرستاد. وقتی نامه را خواند، به پیامبر(ص) نوشت که شرط مهمی گذاشتید و ما می‌ترسیم که نتوانیم عمل صالح انجام دهیم. پس اهل این آیه نیستیم.

در ادامه مجدد نازل شد: «إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ»، خدا شرک را قبول نمی‌کند، اما غیرشرک را قبول می‌کند. هرچه مؤمن گناه کرده باشد، اما شرک نداشته باشد بر او بخشیده خواهد شد. مجدداً رسول خدا(ص) به وحشی نامه نوشت و آن هم نامه نوشتند که معلوم نیست ما مورد اراده و مشیت خدا واقع شده باشیم. مجدداً آیه نازل شد که «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»،  بنابراین رسول خدا(ص) مجدد نامه‌ای نوشتند و سپس وحشی اسلام آورد و خدمت ایشان آمد. پیامبر(ص) نیز اسلام را از آنها قبول کرد، اما در برخی از عبارات دارد که گفت که برو تا تو را نبینم، چون به‌یاد حمزه می‌افتم.

تفاوت بین غفور و رحیم

همچنین باید توجه داشت که بین «غفور» و «رحیم» نیز تفاوت وجود دارد. یک وقت کسی بدی می‌کند، عذرخواهی می‌کند و تمام می‌شود، اما یک‌وقت است که شما عذرخواهی او را می‌بخشید، اما تلاش می‌کنید که او را رشد بدهید. «غفور» یعنی بخشیدن، اما «رحیم» یعنی تو را می‌گیرد و رشد می‌دهد.

بنابراین، ماه رمضان، ماه عظیمی است که خیلی ارزش دارد و روایات زیادی نیز در اهمیت این ماه وارد شده است. همچنین در روایت داریم که فرمودند شب قدر در هر سال هست و امر مقدرات مردم تا سال آینده در این شب روشن می‌شود. فرمودند شب قدر برای پیامبر(ص) و بعد برای امیرالمؤمنین(ع) تا یازده فرزند ایشان است و تا وجود حضرت ولی عصر(ع) هست، شب قدر ادامه دارد.