به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، مقام معظم رهبری در پیامی به ‌مناسبت آغاز سال جدید، سال ۹۹ را سال «جهش تولید» نام‌گذاری کردند. رهبر معظم انقلاب با تاکید بر نیاز قطعی کشور به تولید، خطاب به دست‌اندرکاران تاکید کردند: «جوری عمل کنید که با جهش تولید، تغییری محسوس در زندگی مردم به ‌وجود‌‌ آید.» رهبر معظم انقلاب، سوم فروردین نیز در سخنانی تلویزیونی که به‌صورت زنده پخش شد، در تبیین دستور کار سال جدید گفتند: «جهش تولید یکی از ابزارهای قوی‌شدن است.»

از کلمه جهش و مفهوم آن می‌توان برداشت کرد که تمام توان‌های بالقوه و بالفعل بر یک موضوع متمرکز می‌شوند تا حداکثر استفاده برای رسیدن به جایگاهی برتر حاصل شود. در موضوع جهش تولید هم در کنار عوامل گفته شده و بلکه قبل از همه آنها، باید تمرکز و هم افزایی در برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌ها را مد نظر قرار داد؛ کشور باید توان علمی و فناوری، صنعتی و اقتصادی خود را به صورت کاملا مطالعه شده و هدفمند به کار ببندد تا بتواند جهش در تولید را محقق کند. جهش تولید نیازمند دانش روز، نیروی انسانی کارآمد، برنامه‌ریزی منسجم، مدیریت جامع، رفع مشکلات و موانع کسب و کار و بسیاری موارد مشابه است و بازیگران و ذینفعان هر یک باید از این عرصه‌ها به همکاری گرفته شده تا در یک برنامه هدفمند و دقیق بتوانند شرایط رشد و بهبود در زمینه‌های مختلف تولید فراهم کنند.
جامعه دانشگاهی کشور می‌تواند با تکیه بر نیروی انسانی متخصص، سخت‌افزارها و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی حضور جدی و موثری در این مسیر داشته باشند؛ در سال های اخیر دانشگاه‌های کشور اقدامات و برنامه‌های متنوعی برای توسعه تعامل و همکاری با جامعه و صنعت به اجرا گذاشتند و اکنون زمان آن رسیده که این برنامه‌ها در یک برنامه کلان ملی ادغام و به تحقق شعار سال یعنی جهش تولید منجر شوند.

خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس برای بررسی نقش و جایگاه دانشگاه در جهش تولید به گفت وگو با برخی از صاحب نظران پرداخته است که در ادامه این گزارش بخشی از آن را می خوانید:

*مواد اولیه جهش تولید در دانشگاه ها استاد و دانشجو هستند/ تولید برتر متکی بر دانش

سید حسن صدوق رئیس سابق دانشگاه شهید بهشتی می گوید: انتقاد موجود در مورد اینکه مقالات دانشگاه‌ها کمیت‌گرا شده وارد است، در پذیرش دانشجو و توسعه مؤسسات آموزش عالی که حدود ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰  مؤسسه هستند کمیت‌گرایی دیده می شود.

 کمیت گرایی در همه زمینه‌ها از جمله مقاله ها و پایان نامه ها آسیب‌ وارد کرده است، از یک طرف می‌گوییم تولید علم داریم و جهش تولید علمی ما خوب و در حد جهانی است اما وقتی که اینها می‌خواهد در تولید علمی، صنعتی و سه بخش توسعه، صنعت، کشاورزی و خدمات چکیده شود می‌بینیم چنین اتفاقی نیفتاده است.

عدم باور مسؤولان امر به مسئله علم در کشور را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ قبول دارم. این گونه وضعیتی وجود دارد. اگر قرار باشد این مسأله عینیت پیدا کند باید در تولید ما خودش را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نشان دهد. زمانی در دانشگاه می‌گفتیم ژاپن ۸ درصد تولید علمی جهان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دارد و ۸ درصد تولید صنعتی در بخش توسعه اقتصادی برای ژاپن است. اگر چنین چیزی را ما نداریم رابطه علت و معلولی با هم دارد. اگر این درصد درست است این مقالات به دیگران خدمت می‌کند آیا این مقالات در خدمت دیگران قرار می‌گیرد.

*دانشگاه زیر بنای تولید است‌‌‌

وی گفت:دانشگاه زیربنای تولید است. آن چیزی که امروز ما در دنیا به آن می‌گوییم تولید برتر متکی بر دانش است. 

بعضی از کشورها در تولید دست برتر را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دارند چرا که تولیدات آنها مبنای علمی دارد و پیش قراول هستند. یعنی حرکت‌های توسعه‌ای انجام می‌دهند و درواقع تولیدات آنها بر اساس تولید دانش بنیان است. می‌توان امیدوار بود اما باید تولید را در نسبیت ببینیم، نباید خودمان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ فریب دهیم. 

*گذراندن دوره های دکتری و ارشد سایه سنگینی بر دانشگاه های ما انداخته است

صدیقی خاطر نشان کرد: اشتیاق به گذراندن دوره‌های دکتری و کارشناسی ارشد سایه سنگینی بر دانشگاه‌ها انداخته است و همچنین یک سری مسائل محتوایی نیز در دانشگاه داریم که متأسفانه اساتید هم به نوعی از آن استقبال می‌کنند، چون برای آنها بازده‌های مالی دارد.

اساتید برای راهنمایی پایان نامه های دکتری و ارشد به ازای هر واحد پول می‌گیرند، به همین دلیل اساتید سعی می کنند تعداد دانشجوی ارشد و دکتری که سهمیه یک هیات علمی در گروه آموزشی است را داشته باشند و همیشه یک رقابت در دانشگاه‌ها برای این موضوع وجود دارد. این مسائل ذهن استاد را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از کیفی کردن پایان‌نامه ها  دور می کند.

برای جهش تولید اساتید باید از ابتدا دانشجو را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مکلف کنند پروپوزال را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به سمت نیازهای جامعه و خدمات و کشاورزی ببرد، اگر تز دکتری و پایان‌نامه ارشد نیازمحور تعریف شود بسیاری از مساله ها و از جمله جهش تولید نیز حل خواهد شد.

‌*مواد اولیه جهش تولید دانشگاه، استاد و دانشجو است 

وی اظهار داشت:مواد اولیه برای جهش تولید دانشگاه، استاد و دانشجو و آزمایشگاه است. تعداد دانشجویان دکتری بسیار بالاست. ما مقداری دچار خودشیفتگی و ذوق زدگی بی مبنا شدیم. مسؤولیت وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی به جدیت در این موضوع باید این باشد که تعداد دانشجو ها در مقاطع مختلف محدود شود و رساله‌ها و پایان‌نامه‌های ارشد و تزهای دکتری نیازمحور و در چارچوب صنعت و بخش‌های دیگر اقتصادی تعریف شود و یک پایه کار همان بخش‌ها باشند.

دانشگاه‌ها که باید محل جهش تولید باشند استاد یا دانشجوی رساله‌ای را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ انتخاب می‌کنند که بر اساس آن مقاله استخراج شود. چرا که استخراج مقاله باعث ارتقاء استاد می‌شود. ارتقاء از استادیار به دانشیار و دانشیار به استاد. باید عکس این صحبت وجود داشته باشد. کار علمی آن است که ما به طور طبیعی پژوهش را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در چارچوب نیازها انجام دهیم. اگر مقاله‌ای استخراج و در مجلات پژوهشی خارجی و پایگاه‌های استنادی علمی اینها را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ چاپ و قبول کردند بسیار عالی است، اما اگر پذیرفته نشد این نباید هدف غایی باشد. مهم این بوده است که با این پژوهش مسأله‌ای از کشور را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ حل کردیم و در بخش صنعت، پزشکی و... کافی است.

اگر پژوهشی در ترازی باشد که دنیا هم بپذیرد که مقاله آن در یکی از گریدهای بسیار عالی چاپ شود بسیار خوب است. اگر این کار انجام نشد در مجلات علمی کشور آن مقاله‌ را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ منتشر می‌کنیم. ما در علوم انسانی و علوم پایه وارونه عمل می‌کنیم، اول پسند مقالات خارجی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در نظر می‌گیریم. 

*نیاز دانشگاه به برنامه مدون در جهت جهش تولید/علم و دانش عوامل جهش تولید هستند

یعقوب فتح الهی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس نیز در این رابطه گفت:عوامل تولید در یک زمانی یک قطعه‌ زمین، نیروی کار و سرمایه مادی بود که اینها عوامل تولید برای ما بودند امروز عوامل تولید فقط سرمایه‌ مالی یا قطعه‌ای زمین و نیروی کار که به عنوان کارگر محسوب می‌شود نیست. بلکه عوامل تولید گسترده تر شده به نحوی که علم خودش یکی از عوامل تولید است. دانش یکی از عوامل تولید است. بنابراین علاوه بر آن سه بُعد دانش به آن اضافه می‌شود به همین دلیل اقتصادی که مطرح می شود اقتصاد دانش بنیان است.  چون دانش یکی از عوامل تولید می شود.

وی افزود:دانشگاه به عنوان جایی که چشمه دانش است در همچنین اقتصادی باید نقش اساسی ایفا کند. در دانشگاه سرمایه‌گذاران‌مان سرمایه مادی خود را می‌آورند بر روی قطعه زمین با یک تعداد نیروی انسانی که ما آنها را کارگر محسوب می‌کنیم می‌خواهند کاری را انجام دهند. در اقتصاد مدرن دانش به عنوان عامل تولید است. منظور از  دانش کارکرد دانشگاهی و منظور از دانشگاه  یعنی سرمایه دانشی، سرمایه فناوری و سرمایه‌ کارآفرینی و سرمایه انسانی فرهیخته و سرمایه اجتماعی انجام یک کار خوب و در واقع پیشرفته می‌باشد که همه این سرمایه‌ها تبدیل به عاملی برای تولید می‌‌شود.

فتح الهی معتقد است که ما باید نگاه‌مان را به تولید تغییر دهیم عوامل تولید فقط آن سه جز نیست بلکه دانش به عنوان عامل تولید محسوب می‌شود و منظور از دانش کار دانشگاهی است و منظور از کار دانشگاهی این است که دانشگاه سرمایه انسانی دانش‌بنیان،سرمایه متخصص، فناوری، دانشی و کارآفرینی و سرمایه اجتماعی لازم برای انجام یک کار تولیدی موفق و پیشرفته به نحوی که کالاهای مدام در حال تغییر و متنوع و  توسعه  یافته را  بتواند به کشور و جامعه ارائه کند. 

علاوه بر این ما باید به زیرساخت‌های تولید نیز نگاه جدیدی داشته باشیم. امروز شما نگاه کنید یک دانشجوی دوره دکترای رشته داروسازی دارویی را اختراع و ابداع می‌کند و بعد این دارو را از مقیاس دانشگاهی خارج می‌کند و می‌خواهد این دارو را به. مقیاس صنعتی وارد کند و بعد کالا  کند و به عنوان یک دارو در جامعه استفاده شود یا یک محصول بهداشتی یا به عنوان یک محصول آرایشی می‌خواهد وارد بازار شود؛ قرار نیست هر فردی که به یک ابداع اینچنینی رسید زیرساخت‌های تولید و خط تولید، ماشین‌آلات و کارخانه را بسازد چون این کار به سرمایه عظیمی نیاز دارد بلکه ما باید در کشور تعدادی سرمایه‌گذار داشته باشیم که اینها خط تولید آماده برای اینگونه ایده‌ها داشته باشند و برای یک تعداد مشخص از این محصول مثلاً 10 هزار یا 100 هزار تا با توجه به نیاز ،خط تولید را به فرد مبتکر اجاره دهند  تا او بتواند کار خود را انجام دهد و بعد به عنوان یک محصول به بازار عرضه کند و از نتیجه ابداع خود آن فرد نیز سود ببرد.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: بنابراین ما باید زیرساخت‌های تولیدی را انعطاف‌پذیر و مجهز و آماده کنیم تا آدم‌های مبتکر بتوانند آن کالا یا احیاناً خدماتی که تولید کرده و ابتکار کرده‌اند با این زیرساخت تولید کنند و به جامعه ارائه دهند که این یکی از لوازم است که باید در کشور اتفاق بیفتد. ما باید به طرف ایجاد خط تولید انعطاف پذیری برویم که در خدمت همه قرار بگیرد.  

*برای جهش تولید باید نیاز سنجی کنیم

فتح الهی ادامه داد:اتفاق دیگری که باید برای جهش تولید رخ دهد این است که ما باید برای جهش تولید اولویت‌گذاری کنیم. یعنی ما باید چه چیزی را تولید کنیم و چه چیزی را نباید تولید کنیم و به چه میزان تولید کنیم.  یعنی یک نیازسنجی کامل. نیازسنجی برمی‌گردد به نیازهای روزمره و برمی‌گردد به اینکه نیازسنجی برای نیازهای حالت خاص و فوق‌العاده؛ مثلاً ضدعفونی‌کننده در زمان شیوع ویروس کرونا یک نیاز فوق‌‌العاده است که ما باید در  داخل اقتصادمان پیش‌بینی لازم را داشته باشیم، خط تولید رزرو در طراحی صنعتی خود داشته باشیم که این نیاز عادی ما با چند خط تأمین می‌شود و اگر احیاناً به نیاز فوق‌العاده رسیدیم کدام خط ها را فعال کنیم و اگر  به درجه نیاز رسیدیم  کدام  خط ها را فعال کنیم. چقدر باید ذخیره داشته باشیم در حالت عادی و  فوق‌العاده که اینها مواردی است که باید در جهش تولید لحاظ شود.

وی همچنین خاطر نشان کرد:باید به نظام انبارداری نیز نگاه کنیم. ما اگر کالایی را برای نیاز روزمره تولید می‌کنیم چقدر باید انبار داشته باشیم برای نیاز روزمره به چه میزان انبار نیاز داریم. علاوه بر توجه به اینها باید به نیاز بازار منطقه توجه کنیم به خاطر اینکه ما قرار است به بازار بین‌‌المللی وارد شویم و فقط برای خودمان این تولیدات را نمی خواهیم بنابراین تولید کالای که بتواند وارد بازار بین‌المللی شود و در بازار بین‌المللی بتواند با کالاهای مشابه خود رقابت کند هم رقابت‌پذیری در داخل اقتصاد خودمان را باید نهادینه کنیم که باعث پیشرفت می‌شود و هم رقابت‌پذیری در سطح جهانی را در نظر بگیریم. بنابراین بازار منطقه می‌تواند برای ما به عنوان بازاریابی یا بازارسازی محسوب شود بنابراین کالای ما باید بازارپسند شود در رقابت با کالاهایی که از سایر کشورهای دیگر وارد می‌شود. تمام این موارد را باید در دستور کار خود قرار دهیم. الگوی بازاریابی، الگوی بازارسازی به لحاظ علمی و الگوی بازار پسندی به لحاظ علمی  همه اینها کارهای علمی و دانشگاهی است که با سرمایه‌ها می‌توانیم کارمان را پیش ببریم.

فتح الهی اظهار داشت:نکته بعدی که در اولویت گذاری تولید باید به آن توجه کنیم این است که منابع و مزایای ایران برای تولید چه کالاهایی مناسب است.مثلا ما معادن سنگ و فلزات داریم. بنابراین ما باید در تولید به مزایای خود توجه کنیم و ببینیم آیا ماده اولیه را می‌توانیم تهیه کنیم یا باید آن را خریداری کنیم چون ماده اولیه در تولید بسیار بسیار  مهم است. ما باید برای اولویت‌بندی فراتر از نیاز جاری آینده‌پژوهشی و عاقبت‌اندیشی کنیم و نه تنها عاقبت‌اندیشی ما برای نیازهای فوق‌العاده باشد بلکه باید برای ایجاد یک تمدن نوین هم نیازسنجی کنیم.که ما چگونه می‌توانیم یک کالایی را به بازار  منطقه و جهانی عرضه کنیم که نشانی از تمدن ما باشد. بنابراین باید به این مسئله هم توجه اساسی کنیم. 

*ورود اقتصاددانان به میدان جهش تولید را محقق می کند/استفاده از ظرفیت نخبگان و دانشمندان بیرون از بدنه دولت به منظور جهش تولید

سید ناصر موسوی لارگانی نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت وگویی پیرامون این مطلب اظهار داشت:مقام معظم رهبری چندین سال است که شعار سال را با بحث اقتصادی مطرح می‌کنند. مخصوصا در دو یا سه سال اخیر بحث تولید داخلی و حمایت از تولیدات داخل و کالای ایرانی رونق تولید و امسال نیز جهش تولید را مطرح کردند. دانشگاه ها ،دانشجویان و اساتید مخصوصا در زمان شیوع کرونا و با توجه به تعطیلی دانشگاه ها فرصت خوبی برای انجام پژوهش دارند.بنابراین باید از ظرفیت وجودی نخبگان و دانشگاهیان برای جهش تولید استفاده کرد.نه تنها این دولت بلکه دولت های گذشته این چنین وضعیتی دارند که دایره را دور خود بسته نگه داشته‌اند و از این نیروها استفاده نمی‌کنند. برای ایجاد تحول در خودروسازی، صنایع دیگر و صنایعی که در کشور ما سابقه دیرینه دارند نیاز  به کمک نخبگان و دانشمندان، بیرون از بدنه دولت است.

وی افزود: ما توانستیم پهپاد آمریکایی را به زمین بنشانیم و دانشمندان ما مهندسی معکوس کردند و پهپاد پیشرفته‌تر را تولید کردند ما برای ایجاد تحول در صنعت خودرو و کیفیت اگر اجازه دهند افراد توانمند را داریم لذا اساتید دانشگاه اقتصاد دانان مهندسین مکانیک، مهندسین صنایع باید در بحث جهش تولید دست به دست هم دهند و نقش آفرین باشند. همچنین می‌توان با برگزاری مسابقات بهترین نظرات محققین،‌دانشمندان،‌دانشجویان را برای جهش تولید گرفت.جهش تولیدی که می‌تواند اقتصاد تک محصولی ما را که حقیقتا وابسته به نفت بوده‌ایم، را هدایت کند. امسال با توجه به وضعیت قیمت نفت و با توجه به تحریم‌هایی که بر کشور ما اعمال شده است، و وضعیت اقتصادی ما را سخت‌تر کرده است.

*ورود اقتصاددانان به میدان و استفاده از نظراتشان جهش تولید را محقق می کند

به گفته لارگانی حقیقتا با چالش و مشکلاتی روبرو هستیم که اگر اقتصاددانان وارد میدان شوند و از نظرات آنها استفاده شود، جهش تولید محقق می شود و می‌توانیم از اتکا به بودجه نفت و تک محصولی شدن رهایی پیدا کنیم.

انتهای پیام/