آرمان طهرانی –
روزنامه نگار /
اشاره: در یک اتفاقی بی‌سابقه در بازار نفت و به دلیل بحران اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، نفت سبک تگزاس در معاملات روز گذشته بازار نیویورک برای دقایقی در کف قیمتی خود در بیش از ۷۰ سال اخیر معامله شد. بطوریکه قیمت هر بشکه نفت پایه وست تگزاس به منفی ۸ دلار و ۶۱ سنت رسید. پیش بینی می شود این روند نزولی قیمت نفت، بر بازارهای آسیا نیز تاثیر بسزایی داشته باشد. در صورت ادامه این روند، جهان با بزرگ ترین بحران اقتصادی عصر حاضر مواجه خواهد شد.
قیمت نفت آمریکا روز دوشنبه اول اردیبهشت برای تحویل در ماه مه تا ۳۰۰ درصد نسبت به روز جمعه سقوط کرد و در برخی لحظات تا منفی ۳۷ دلار سقوط کرد که این موضوع در تاریخ نفت بی‌سابقه است.
به گزارش «جمله» شاید این موضوع شبیه به یک شوخی باشد اما واقعیت این است که «افت قیمت نفت آمریکا به زیر صفر به این معنی است که تولیدکننده‌های آمریکایی در ازای تحویل نفت نه تنها پولی از مشتریان نمی‌گیرند، بلکه پولی هم می‌دهند تا مشتریان آن را تحویل گرفته و حمل کنند».
علت امر به این نکته بر می‌گردد که تاسیسات ذخایر نفت آمریکا در حال پر شدن است و نفت مازاد تولیدی کشور نه فروش می‌رود و نه قابلیت ذخیره‌سازی دارد و نگهداری آن به دردسری برای تولیدکننده‌ها تبدیل شده است.
ذخیره نفت در نفتکش‌ها نیز هزینه‌بر است و تولیدکننده‌های آمریکایی الان نه تنها آماده تحویل رایگان نفت هستند، حتی پیشنهاد می‌کنند که پولی پرداخت کنند تا مشتریان محموله‌ها را تصاحب کرده و هزینه نگهداری و حمل آن را خود بر عهده بگیرند.
در برخی مواقع نیز هزینه توقف تولید نفت بسیار بیشتر از رایگان فروختن و حتی پاداش دادن به مشتری است. به همین دلیل بخشی از تولیدکننده‌های آمریکایی در تلاش هستند در کوتاه مدت حتی به مشتریان ۳۷ دلار به ازای هر بشکه پاداش نیز بدهند، تا این نفت را تحویل بگیرد.
لغو محدودیت های اجتماعی برای نجات نفت!
قیمت نفت آمریکا برای تحویل در ماه مه به منفی ۳۷ دلار رسیده است، اما قیمت آن برای تحویل در ماه ژوئن هنوز بالای ۲۰ دلار است. بدین ترتیب، تولیدکننده‌های آمریکایی برای مدت کوتاهی زیان رد کردن محموله‌های نفتی را متحمل می‌شوند تا وضعیت دوباره بهبود یابد، خصوصا اینکه انتظار می‌رود ماه آینده تولید جهانی نفت ۲۰ میلیون بشکه در روز کاهش یابد و قیمت ها در ماه های پیش رو با لغو شدن محدودیت های اجتماعی و قرنطینه در کشورهای مختلف جهان افزایش یابد.
برای نمونه چند ساعتی بعد از افت قیمت نفت آمریکا به منفی ۳۷ دلار، دوباره قیمت ها به منفی ۲۶ دلار افزایش یافت و احتمالا در روزهای آینده وضعیت بهتر می شود.
اما آنچه که مسلم است، نباید انتظار داشت قیمت ها افزایش چشمگیری داشته باشد و احتمالا بخش چشمگیری از نفت شیل تولیدی آمریکا در هفته‌های پیش رو از رده خارج شود، چون هزینه تولید نفت شیل بالاتر از بسیاری از انواع نفت هاست.
هم اکنون ۴.۵ میلیارد نفر، یعنی بیش از نصف جمعیت جهان در قرنطینه هستند و نیاز به سوخت و به تبع آن نیاز به نفت خام به شدت کاهش داشته است.
برای نمونه، بر اساس برآورد شرکت های پالایش نفت هند، نیاز به بنزین و گازوئیل در این کشور طی ماه آوریل بیش از ۶۰ درصد و نیاز به سوخت هواپیما حدود ۹۵ درصد نسبت به آوریل پارسال کاهش یافته است. وضعیت مشابهی در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی نیز حاکم است.
هم اکنون زمزمه‌هایی از برخی کشورها از جمله آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، استرالیا، دانمارک و دیگران برای کاستن از محدودیت های اجتماعی و اقتصادی مربوط به شیوع کرونا شنیده می‌شود و اگر وضعیت شیوع کرونا در جهان مقداری بهبود یابد، شاید بتوان امیدوار بود در پاییز یا زمستان امسال دوباره تقاضای جهانی نفت افزایش یابد و قیمت ها بالا برود، اگرچه انتظار افزایش قیمت نفت به سطح اواخر پارسال که ۷۰ دلار بود، بسیار خوشبینانه است.
البته لغو بخشی از محدودیت های مربوط به شیوع کرونا نیز خطرات خود را دارد و می‌تواند به اوج‌گیری دوباره شیوع کرونا در این کشورها منجر شود.
بازار نفت بدون مشتری!
امید شکری کارشناس حوزه انرژی در مورد دلایل سقوط شدید قیمت نفت آمریکا به منفی ۸ دلار گفت: «با توجه به این که پیش از شروع ویروس کرونا در بازار مازاد عرضه نفت داشتیم و در اجلاس قبلی اوپک بین روسیه و عربستان در مورد کاهش تولید توافقی حاصل نشد، این روند باعث شد با کاهش رشد اقتصادی جهانی، شیوع ویروس کرونا و دو دستگی در اوپک پلاس، قیمت نفت به تدریج کاهش بیشتری پیدا کند».
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: «البته این کاهش تاثیر خود را بر همه کشورهای تولیدکننده اعم از اوپک و غیراوپک خواهد گذاشت و باید همه کشورها برنامه جامعی در مقابل نوسانات قیمت نفت تهیه کنند. الان همه کشورها وظیفه سختی در قبال حمایت از صنعت نفت خود دارند اما در این بین ایران، ونزوئلا و لیبی مشکلات خاص خود را دارند و با تحریم مواجه هستند. بنابراین شرایط برای همه کشورها در بازار جهانی نفت سخت‌تر شده و هزینه زیادی را متحمل خواهد شدند که بنوعی بود و نبود برخی کشورها در بازار هیچ تاثیری نخواهد داشت».
باوجود توافق بی‌سابقه کشورهای تولیدکننده عضو اوپک پلاس برای کاهش ۹.۷ میلیون بشکه‌ای تولید روزانه نفت، بازار جهانی همچنان تحت تاثیر افت تقاضای ناشی از رکود حاصل از شیوع ویروس کرونا و پر شدن پی در پی ظرفیت ذخیره‌سازی کشورها به سقوط خود ادامه می‌دهد.
خبرگزاری رویترز با استناد به منابع مطلع گزارش داده دولت روسیه به شرکت‌های نفتی این کشور دستور داده است تا تولید نفت را نسبت به ماه فوریه ۲۰ درصد کاهش دهند.
تولید نفت روسیه در ماه فوریه ۱۱.۲۹ میلیون بشکه بود و اگر ۲۰ درصد تولیدش را کاهش دهد، تولید ماه مه و ژوئن این کشور ۹ میلیون بشکه در روز خواهد بود که ۵۰۰ هزار بشکه بالاتر از رقمی است که این کشور برای تولید متعهد شده بود.
بر اساس توافق اوپک و کشورهای هم‌پیمان، روسیه متعهد شده بود تولید خود را در ماه‌های مه و ژوئن، حدود ۲۳ درصد نسبت به سطح تولید اکتبر ۲۰۱۸ (نه فوریه سال جاری) کاهش دهد و به ۸.۵ میلیون بشکه در روز برساند.
بر اساس برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت در پاییز و خصوصا زمستان افزایش یابد. در مجموع، تقاضای نفت خام در سال جاری نسبت به پارسال روزانه به‌طور متوسط ۹.۳ میلیون بشکه کاهش می‌یابد.
در چنین شرایطی، پیر اندوراند، کارشناس ارشد بازار نفت، پیش‌بینی کرد که ثبت قیمت منفی نفت با توجه به پر بودن تمام ذخایر و خط لوله‌ها امکان پذیر شده ولی بر خلاف بازار سهام، قیمت زیر صفر نفت تنها مدت کوتاهی دوام خواهد آورد.
سقوط روز دوشنبه قیمت نفت، بازار سهام وال استریت را هم تحت تاثیر خود قرار داد به طوری که با آغاز کاهش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ نفتی، شاخص صنعتی داوجونز در دقایق نخست داد و ستدهای بورس نیویورک ۲ درصد پایین آمد.
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که کاهش تقاضای نفت در ماه جاری میلادی روزانه ۲۹ میلیون بشکه کاهش می‌یابد و به کمتر از یک سوم متوسط سال گذشته میلادی می‌رسد. همچنین تازه‌ترین گزارش آژانس نشان می‌دهد که بزرگ ترین قطب ذخیره‌سازی نفت در اوکلاهامای آمریکا با سرعتی حیرت‌انگیز در حال پر شدن است.
قیمت هر بشکه نفت پایه وست تگزاس اینترمدیت در سال ۲۰۲۰ تاکنون بیش از ۳۲۰ درصد کاهش یافته ولی برخی تحلیل‌گران بازار نفت این افت تاریخی را برای توقف تولید در برخی میادین پرهزینه نفت شیل آمریکا و بازگشت تعادل به بازار جهانی نفت لازم می‌دانند.