به گزارش راهبرد معاصر؛ فیلم خروج درباره مردم روستای عدل آباد است که فرامرز قریبیان نقش فرمانده دوران دفاع مقدس را ایفا می کندکه بعد از جنگ به مزرعه خود برگشته و به کاشت پنبه مشغول است،  اکثر همرزمان رحمت شهید شده اند و مردم روستا از رحمت ناراحت هستند که چرا اوشهید نشده و همه را از چشم رحمت می بینندو نسبت به او نگاه طلبکارانه دارند، شخصیت رحمت مشابه حاج کاظم آژانس شیشه ای است، به دنبال اشتباه مسئول سد و رها شدن آب شور در مزارع مردم زمینه اعتراض اهالی آسیب دیده پدید می آید و در نهایت آنها بعلت بی توجهی مسئولین محلی با تراکتورهای خود راه طولانی تا تهران را طی کنند تا شکایت خود را به رئیس جمهور بگویند، آنها در مسیر حرکت به مشکلاتی برمی خورند.

فیلم خروج به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا در سال 1398 و در ژانر خانوادگی و اجتماعی  می باشد. در این فیلم فرامرز قریبیان، پانته آ پناهی ها، جهانگیر الماسی، سام قریبیان، کامبیز دیرباز، گیتی قاسمی، محمدرضا شریفی نیا، محمد فیلی، مهدی فقیه، رامین پورایمان، محسن صادقی نسب، آتش تقی پور، اکبر رحمتی , حمید ابراهیمی در فیلم خروج نقش آفرینی کرده اند.

خروج در تقابل با سرمایه داری و نئولیبرالیسم

در سکانس آغازین فیلم هلیکوپتر رئیس جمهور به مزرعه پنبه رحمت (فرامرزقریبیان) فرود می آید و بخشی از پنبه های رحمت از دست می رود و مطلبی که از محافظین می شنود همان مطلبی است که یکی از وزرای سابق دولت به مردم مبنی بر پرداخت خسارت از طریق بیمه گفته بود میزند و کل ماجرا نادیده گرفته می شود پنبه ها برای رحمت بسیار ارزشمند هستند ولی فقط جوابی که می شنود خسارت پرداخت می شود این شیوه از تفکر نئولیبرالی که بدون  همدردی و بدون درد سخن از بیمه گفتن را تداعی می کند.

تقابل دنیای سنتی  برابر مدرنیسم در فیلم خروج

در چند سکانس این تقابل دیده می شود در یک سکانس که محافظ رئیس جمهور به دنبال نقطه ای برای تماس با تلفن همراه می گردد رحمت می گوید ته مزرعه می توانی تماس بگیری،  و در سکانس دیگر  که در حال پنچرگیری تراکتور هستند به منطقه آزاد اشاره می شود و می گویند اینجا به جای گندم ماشین کاشته اند، حاتمی کیا در کارهای قبلی خود با جلوه های ویژه پیش میرفت اما  فیلم خروج دیالوگ محور است و مخاطب با مفاهیم مختلفی روبه رو می شود  که سطح فیلم از چند کار قبلی حاتمی کیا بالاتر است.

  آفت بوروکراسی و ضرورت بامردم بودن

فیلم خروج دارای یک پیام فوق العاده مهم برای مسئولین در سطوح مختلف است و در یک زمان و مکان محدود نمی شود، شخصیت های فیلم یادآور ملتی است که در طول سال های قبل و بعد از انقلاب اسلامی بار اصلی سختی ها را با ایثار جان و مال و فرزندان خود به دوش کشیده اند و اگر امروز یا فردا به حاشیه رانده شوند یا زمینه طرح مشکلات و درد دل های خود را فراهم نبیند از مسئولین فاصله می گیرند و این با آرمان های حضرت امام  ( ره ) و  مقام معظم رهبری سازگار نیست. حاتمی کیا در بیشتر فیلم های خود صدای مردم رنج دیده بوده در اینجا نیز رحمت یک فرمانده جنگ و پدر شهید است که به زمین کشاورزی او در اثر یک اشتباه از بین می رود و تبدیل به شوره زار می شود.حاج کاظم آژانس شیشه ای در اینجا تبدیل به رحمت شده که با تراکتور مسیر روستا به سمت خیابان پاستور را با همرزمانش طی می کند.    

 نقش مشاورین در تصمیم گیری ها

در فیلم مشاور رئیس جمهور، دکتر آتشکار معترضین را به توبه فرامی خواند و خیلی زود عصبی می شود و رویکرد تهاجمی پیدا می کند و به 8 نفر آسیب دیده خسته از راه می گوید از این اعتراض توبه کنید،  با ورود مشاور در جمع معترضین و تهدید نسبتا همراه با ملایمت بخشی از غائله ختم می شود اما آثار و تبعات آن همیشه مقابل دیدگان مردم خواهد ماند و اینگونه راهکارهای سطحی و غیر اصولی با ماهیت مردمی انقلاب اسلامی منافات دارد در نتیجه رحمت همین پیام را به تنهایی با ادامه سفر و رساندن فریاد اعتراض خود به مخاطب انتقال می دهد، در این سکانس به خوبی به نقش تاثیرگذار مشاورین در ایجاد ثبات یا هرج و مرج با بهره گیری از علم، تخصص، تجربه و صد البته تعهد و ایمان به اصول و آرمان های یک حکومت پرداخته شده است.  

ژانر سیاسی

سینمای ایران در ژانر سیاسی  کم کار بوده و خروج از معدود کارهای خوب در این زمینه به حساب می آید، ساخت فیلم های سیاسی به عنوان یک ضرورت می تواند انعکاس صدای مردم از طریق سینما باشد، در این بین جبهه گیری جشنواره فجر دربرابر فیلم خروج که در کالبد شکافی علل بروز اعتراض و شیوه سوء استفاده دشمنانان از خواسته های مسالمت آمیز مردمی و تلاش برای به انحراف کشاندن این گونه حرکت ها موفق عمل کرده قابل هضم نیست.

بازی ها در فیلم خروج

بازی فرامرز قریبیان ویژه باید دیده شود که در جشنواره فجر دیده نشد ویکی از بهترین بازی های فرامرز قریبیان بود. رحمت مانند یک فرمانده و لیدر گروه است که وقتی گروه از مسیر منحرف می شوند آن ها را با هشدار به مسیر اصلی برمی گرداند، وقتی که به نگهبان سد شکایت می کنند و در شکسته می شود جوانان می خواهند به ماشین های آنجا صدمه بزنند اما رحمت مانع می شود و می گوید این ها متعلق به خودتان است و نباید صدمه بزنید، این تفاوت آنارشیسم جوکری و خروج حاتمی کیا است، درجوکر به شهر حمله می برند و به همه چیز صدمه می زنند ولی در خروج یک لیدر و رهبر وجود دارد که نمی گذارد آنها از مسیر منحرف شوند و نمی گذارد  رسانه های معاند موج سواری کنند، رحمت پیر مراد عدل آباد است که می خواهد از راه درست مردم را به حقشان برساند.

بازی های نقش مکمل در سطح نقش اول نبود و نتوانست هم پای نقش اول ها حس لازم را به مخاطب انتقال دهند.

جشنواره فجر و نادیده گرفتن فیلم خروج

فیلم خروج توسط هیئت داوران فیلم مورد بی مهری قرار گرفت و بازی های درخشان فرامرز قریبیان و پانته آپناهی ها که لایق نامزدی سیمرغ جشنواره بودند و در بخش فیلمنامه و کارگردانی و بهترین فیلم نیز باید حضور می داشت نادیده گرفته شد در واقع جشنواره فجر از تحریم کننده گان خود استقبال و جوایز را به آنان تقدیم کرد، استقلال جشنواره فجر  چند سال اخیر با اقداماتی مشابه برخورد با فیلم خروج زیر سوال رفته و سیمرغ ها با نظر و دیدگاهی غیر سینمایی اهدا می گردد.

خروج حرف نظام است نه ضد نظام

خروج یک فیلمی است در راستای اهداف نظام،  نه ضد نظام و به دولت ها نیز تلنگر می زند تا مشکلات مردم را گوش دهند و قشر آسیب دیده نیاز مند کمک را مورد توجه قرار دهند و در صورت ضرورت راسا به مشکلات مردم رسیدگی کنند،  موضوعی که در فیلم خروج مشاور رئیس جمهور، دکترآتشکار به آن اشاره می کند تلقی ایشان از حرکت اعتراضی چند کشاورز آسیب دیده از بی تدبیری مسئولین محلی به عنوان حرکت ضد نظام است و هزینه ای که این گونه برداشت های سطحی و دور از واقعیت می تواند برای مردم و دولت ها ایجاد نماید.

فیلم خروج نسبت به کار قبلی حاتمی کیا به وقت شام  فیلم قوی تری به شمار می آید، مخاطب جلوه های ویژه چ و به وقت شام را نمی بیند اما در سفری پر جاذبه که می تواند در هر جامعه و در هر زمانی اتفاق بیفتد بیننده را با خود همراه می کند.

اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

«تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها، بدون حمل سلاح، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است.‏‏»

فیلم خروج یکی از مسائل اصلی مردم یعنی حق اعتراض در چارچوب قانون و هم چنین دلائل تبدیل شدن خواسته های مشروع معترضین به حرکتی خروج گونه را واکاوی می کند، اگر مسئولین محلی  به دور از وابستگی های حزبی و جناحی از جنس مردم و همدل و همراه باشد بسیاری از نارضایتی ها برطرف خواهد شد مسئولین ارشد در ارزیابی عملکرد مسئولین محلی معیارهای اصلی را سطح خدمات  و میزان ارتباط و رضایت مندی مردم قرار دهند نه میزان پای بندی به حزب و جناح مربوطه، توجه به اصل 27 قانون اساسی و فراهم نمودن بسترهای مناسب و فرهنگ سازی برای اجرای مناسب این بند مهم از قانون ضمن راهگشا و امید بخش بودن برای مردم، راه سوء استفاده دشمنان را خواهد بست.

هدف فیلم را می شود در این جمله جمع بندی کرد:« و به مجلس و دولت و دست اندرکاران توصیه می نمایم که قدر این ملت را بدانید و در خدمتگزاری به آنان خصوصاً مستضعفان و محرومان و ستمدیدگان که نور چشمان ما و اولیای نعم همه هستند و جمهوری اسلامی ره آورد آنان و با فداکاریهای آنان تحقق پیدا کرد و بقای آن نیز مرهون خدمات آنان است، فروگذار نکنید.» صحیفه امام، ج‏21، ص: 412