به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مرتضی شهبازی نیا استاد شناخته شده حقوق و رئیس اسکودا درباره آزادی بیش از ۱۰۰ هزار زندانی در روزهای اخیر واکنش نشان داد و آن را مقدمه ای برای برداشتن زندان از برخی جرایم عنوان کرد.

شهبازی‌نیا با اشاره به اینکه پلیس باید شرایط کنترل مجرمان بالقوه در خارج از زندان را فراهم کند، گفت نباید عنوان کرد آزادی زندانیان برای پلیس دردسر به وجود آورده، چون وظیفه و کار پلیس، تامین امنیت شهروندان است.

در ادامه گفت‌وگوی او با خبرآنلاین را می‌خوانید.

اخیرا بیش از ۱۰۰ هزار زندانی با عفو رهبری، مرخصی نوروزی و تغییر در شرایط حبس، از زندان آزاد شده اند و اخیرا هم رئیس سازمان زندانها گفت آزادی زندانیان احتمالا تداوم خواهد داشت، رویکرد جدید قوه قضاییه در آزادسازی زندانیان را چطور ارزیابی می کنید؟

به طور کلی سیاست کاهش جمعیت کیفری و جمعیت زندانها سیاست ضروری و گریزناپذیری نظر می رسد. به خصوص هنگامی که نسبت به جمعیت کشور ما و استانداردهای بین المللی، جمعیت زندانهای ما بیشتر است که تا حدی به تعدد عناوین مجرمانه و رویکرد دادسراها و دادگاه به قوانین برمی گردد. رویکرد جدید قوه قضاییه در توسعه شمول عفو نسبت به موارد گذشته و اعطای مرخصی نوروزی بسیار مثبت است. قبلا برخی از محکومان معمولا مشمول عفو قرار نمی گرفتند یا برخی مجازاتها، مشمول عفو نمی شد ولی امسال گسترده عفو و مرخصی بیشتر شده است. از این جهت در آخرین عفو رهبری، تعداد قابل توجهی مشمول عفو قرار گرفتند که بسیار مثبت است.

مرخصی زندانیان هم وضعیت مشابهی دارد. در شرایط کرونا و بلایای طبیعی اینطور است که نوعی مهربانی و احساسات انسانی در جامعه ترویج شده و باعث گذشت و نزدیکی بیشتر افراد می شود و اثر مثبت روی افراد می گذارد. باید در نظر داشت زندان مرکز تجمع افراد است و اقدام خوبی در زمینه آزادی آنها صورت گرفته است.

ولی عده ای ایرادهایی هم عنوان می کنند از جمله اینکه آزادی های اخیر باعث کاستن از اثر مجازات به صورت عمومی می شود.

طبیعتا ایراداتی در این باره وجود دارد که به خاطر نفس کار است. اساس این کار مثبت است و امیدواریم منشا تحولی در سیاست کیفری کشور به صورت کلی شود. یعنی هم عناوین مجرمانه کاهش یابد و هم مطابق بخشنامه ریاست محترم قوه، دادگاه ها و دادسراها کمتر افراد را بازداشت موقت کنند یا از مجازات حبس استفاده کنند. همینطور امیدواریم مجازاتهای جایگزینی که برای شخص مجرم وجود دارد بیشتر مورد توجه قرار گیرد چون اثر بهتری روی جامعه و فرد مجرم دارد.

حبس باید اختصاص به مواردی داده شود که آزادی آن فرد خطر جدی را متوجه جامعه می کند. حتی الامکان این قبیل افراد هم اگر با روشهای نوین مانند نظارت بیشتر پلیس و نظارت الکترونیک در خارج از فضای زندانها تحت نظر باشند، از نظر منافع جامعه و منافع خود فرد نسبت به زندان ترجیح دارد. امیدوارم مجموعه شرایط و اقدمات باید به سمتی برود که حبس کردن افراد به حداقل برسد.

رئیس پلیس تهران اخیرا اعلام کرده آزادی های نوروزی باعث دردسر برای پلیس شده و ظاهرا جرایم خرد را افزایش داده، چه کنیم با آزادی زندانیان چنین پیامدهایی به حداقل برسد؟

پلیس باید نظارت خود را گسترده تر کند. آزادی زندانیان طبیعی است موجب دردسرهایی برای پلیس شود. این درست نیست ما برای اینکه بخواهیم زحمت پلیس را کمتر کنیم، زندانها را آکنده از جمعیت کنیم. در دنیا مطرح است افرادی که ممکن است خطرآفرین باشند را به صورت کنترل شده، در جامعه تحت نظر قرار می دهند تا آنها امکان بروز جرم را نداشته باشند. به بیان دیگر این استدلال که با آزادی های اخیر برای پلیس دردسر بیشتری ایجاد شده، استدلال خوبی برای زندان کردن تعداد قابل ملاحظه ای از مجرمان نیست.

ولی بالاخره مرخصی ها دائمی نیست و ممکن است افراد آزاد شده مبتلا شوند و به زندان برگردند و بقیه را هم آلوده کنند. چاره کار چیست؟

همه این احتمالات وجود دارد، در واقع اگر آزادکردن زندانیان صرفا برای این باشد که دولت از مسئولیت نگهداری از آنها بگریزد کار خوبی نیست. از سوی دیگر باید توجه داشت در شرایط خاص کرونایی، این ویروس با وجود رعایت همه شرایط قرنطینه در زندانها، آنچنان قابل مهار نیست، یعنی مطمئن باشید اگر در شرایط قرنطینه و رعایت بهداشت در یک فضای بسته با تراکم بالای جمعیت مانند زندان، به هر دلیلی کسی مبتلا شد، همه را آلوده می کند و میزان خطر مرگ را به نسبت قابل توجهی افزایش خواهد داد.

با این وجود گسترش این بیماری در میان زندانی هایی که هنوز در زندان هستند خیلی زیاد خواهد بود.

مساله اصلا لزوما این نیست. مسئله اصلی ما تراکم بیش از حد زندانی در یک کشور به نسبت استانداردهای بین المللی است. برخی کشورهای اروپایی داریم که تعداد زندانیان بسیار کمی دارند. معنی آن این نیست که در آنجا مجرم وجود ندارد. بلکه معنی اش این است که پلیس و دستگاه نظارتی وظیفه خود را در خارج از زندان به خوبی انجام می دهد تا میزان جرم و بزه در آن کشورها پایین بیاید. کاهش جمعیت کیفری زندانها، نتیجه سیاست کنترلی در جامعه است، نه این که ما مجبور به زندانی کردن افراد در بسیاری از مواقع شویم بخاطر اینکه امکان کنترل درست روی آنها در خارج از زندان را نداریم.

باید گفت کرونا بهانه ای برای کاهش جمعیت زندانها شده است. نگهداشتن بسیاری از افراد در زندانها نفعی به جامعه نمی رساند. برخی از افراد کنترل ناپذیر و خطرناک هستند. اینها باید حبس شوند ولی بیشتر زندانیان خطر آنی برای جامعه ندارند، منتهی بودن اینها در زندان، تحمیل به بیت المال و پاک کردن صورت مسئله است. معنی جمعیت زیاد زندانی این است که ما چون نمی توانیم اینها را بیرون از زندان کنترل کنیم، می بریم در زندان حبس می کنیم. زندان آثار سوء بسیاری بر زندگی آنها و خانواده هایشان دارد و از طرف دیگر هیچ نفعی برای اجتماع در زندانی کردن این اشخاص وجود ندارد. این که زندانیان به جامعه برگردند و آلوده شوند هم ممکن است، ولی چون خانواده ها معمولا توصیه های بهداشتی را رعایت می کنند قطعا خطر ابتلای اینها به ویروس در خارج از زندان کمتر خواهد بود.

۲۳۵۲۳۱