جمعی از استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی در نامه‌ای خطاب به سخنگوی وزارت بهداشت اعتراض خود را در مورد یک خبر جعلی اعلام کردند. متن این نامه به شرح ذیل است:

«جناب آقای دکتر جهانپور

رئیس محترم مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی و رئیس محترم کمیته روابط عمومی قرارگاه مقابله با کرونا ویروس

سلام علیکم

اینجانبان امضا کنندگان زیر، جمعی از استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی ضمن تشکر از زحمات جنابعالی و همکاران و نیز رسانه ملی در تهیه و انتشار اخبار به روز و مستند در خصوص اپیدمی کرونا در کشور، بر خود لازم دانستیم نسبت به عواقب انتشار برخی اخباری که ممکن است پشتوانه کافی و مناسب علمی نداشته باشند مطالبی را مطرح نمائیم. گاهی مشاهده می‌شود که اخبار تهیه شده به جای اینکه از نهادهای رسمی و معتبر صادر شده باشند، منتج از شایعاتی در فضای مجازی بوده و باعث ایجاد نگرانی بی مورد در مردم و روی آوردن آن‌ها به روش‌های نامناسب برای پیشگیری و به تبع آن، غفلت از روش‌های مناسب می‌گردد. این امر همچنین باعث می‌شود برخی امکانات و وسایلی که صرفاً در موارد خاصی باید استفاده شوند، کمیاب شده و از دسترس افرادی که واقعاً به آن‌ها نیاز دارند خارج شود.

برای مثال در خبری که از بخش خبری شبکه سه سیما مورخ جمعه شب هشتم فروردین ماه پخش گردید، با استناد به مطالعه‌ای که مرجع آن به غلط سازمان جهانی بهداشت ذکر گردید، اشاره شد که «این ویروس تا ۸ ساعت در هوای محلی که افراد سرفه یا عطسه کرده اند باقی می‌ماند.

در ادامه گفته شد پزشکان متخصص تاکید می‌کنند به هیچ عنوان نباید بدون ماسک از منزل خارج شوید.» در مورد این خبر باید به چند نکته توجه داشت. منبع این خبر، مطلبی است که در سایت خبری CNBC تحت عنوان خبر «considers WHO ‘airborne precautions’ for medical staff after study shows coronavirus can survive air in » منتشر گردیده است. در این خصوص نکات زیر را متذکر می‌گردد:

۱- خبر مذکور هرگز توسط سازمان جهانی بهداشت منتشر نگردیده و این سازمان درگاه‌های رسمی برای انتشار راهنماهای بهداشتی خود را دارد. و این سازمان علاوه بر مستنداتی که در زیر به آن‌ها اشاره خواهد شد و صفحه پرسش و پاسخی که در آن صراحتاً انتقال هوابرد را مردود دانسته با عنایت به ابهامات پیش آمده، مجدداً دبیر کل سازمان جهانی بهداشت به همراه کارشناس عالی خود در برنامه زنده اینستاگرامی که سه شنبه ۵ فروردین ماه برگزار شد و همچنین در نشست مطبوعاتی بامداد ۹ فروردین خود، انتقال این ویروس از طریق هوا را مردود اعلام نموده است. پزشکان متخصص مورد اشاره در خبر مذکور چه افرادی هستند و چگونه از طرف سازمان جهانی بهداشت مطلبی عکس آنچه خود سازمان منتشر کرده را بیان می‌کنند؟

۲- به دلیل حساسیت بالای این موضوع، همکاران ما در مرکز تحقیقات آلودگی هوای پژوهشکده محیط زیست، گروه مهندسی بهداشت محیط و گروه ویروس شناسی دانشکده بهداشت) مرجع رسمی تأیید موارد مثبت آلودگی به ویروس (دانشگاه علوم پزشکی تهران که همگی در بالاترین سطح علمی کشور هستند، طی یک مطالعه‌ تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم پزشکی تهران، نمونه‌های متعددی از هوای اتاق‌های محل بستری بیماران مبتال به کووید ۱۹ گرفته اند. نتایج این مطالعه که نشان دهنده منفی بودن همه نمونه هاست، برای انتشار به یکی از معتبر ترین مجلات علمی بهداشتی دنیا ارسال شده و می‌تواند به عنوان مدعای دیگری دال بر رد انتقال هوابرد ویروس باشد.

۳- در همان خبر شبکه CNBC به نقل از دکتر Kerkhove Van Maria رئیس اداره بیماری‌های نوپدید و مشترک انسان و دام سازمان جهانی بهداشت ذکر شده کادر درمانی حین انجام فرایندهایی که تولید ذرات معلق (آئروسل) می‌کنند، به دلیل اینکه ممکن است این ذرات مدت کمی طولانی تری در هوا باقی بمانند، اهمیت دارد حین انجام این فرایند ها احتیاط بیشتری به خرج دهند:

When you do an aerosol-generating procedure like in a medical care facility, you have the possibility to what we call aerosolize these particles, which means they can stay in the air a little bit longer.” She added: “It’s very important that health-care workers take additional precautions when they’re working on patients and doing those procedures.”

منظور از این احتیاطات اضافه، که در راهنمای منتشر شده در تاریخ ۲۷ فوریه این سازمان هم تحت عنوان Rational use of personal protective equipment for coronavirus disease ۲۰۱۹ ۲ (۱۹-COVID) قید شده بوده آن است که این دسته از پرسنل باید از ماسک‌های اصطلاحاً N۹۵ استفاده کنند در حالیکه سایر کادر درمانی چنانچه از همان ماسک‌های معمولی) جراحی (استفاده کنند کافی خواهد بود.

این راهنما که در تاریخ ۱۹ مارس تحت عنوان protective personal of use Rational equipment (PPE) for coronavirus disease (COVID-۱۹): interim guidance, ۱۹ March ۲۰۲۰۳ و پس از انتشار گزارش‌های پراکنده دال بر احتمال ضعیف وجود ویروس در هوا منتشر شده، همان توصیه‌ها را بدون هیچگونه کم و کاستی تکرار کرده است.

لازم به توضیح است راهنمای مورد اشاره بعد از ترجمه توسط گروهی از متخصصین دانشگاه علوم پزشکی تهران به صورت الکترونیک منتشر و در اختیار عموم مردم قرار گرفته است.

امضا کنندگان: (به ترتیب حروف الفبا)

دکتر نعمت الله جعفرزاده حقیقی استاد مهندسی بهداشت محیط دانشگاه جندی شاپور اهواز

دکتر محمدصادق حسنوند دانشیار مهندسی بهداشت محیط، پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر حجت زراعتی استاد آمار حیاتی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر خسرو صادق نیت استاد گروه طب کار و رئیس مجتمع بیمارستانی امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر اکبر فتوحی استاد اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی

دکتر علیرضا مصداقی نیا استاد مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران

دکتر سحرناز نجات استاد و مدیر گروه اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر کاظم ندافی استاد مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر کامران یزدانی دانشیار اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر مسعود یونسیان استاد اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران»