شورای همکاری خلیج فارس از زمان تشکیل در 38 سال قبل تا کنون همواره با فراز و نشیب‌ها و چالش‌های فراوانی روبرو بوده است و چهلمین اجلاس سران این شورا امروز (سه‌شنبه) در کشاکش اختلافات و منازعات داخلی در ریاض پایتخت عربستان برگزار خواهد شد. به گزارش ایرنا،بر کسی پوشیده نیست که کشمکش ائتلاف سعودی اماراتی با کشور قطر یکی از مهم ترین عوامل شکاف برداشتن ساختار شورای همکاری خلیج فارس به شمار می‌آید. این ائتلاف عامل شکل گیری بحران با دوحه در سال ۲۰۱۷ محسوب می‌شود.هم اکنون بر همگان عیان شده است که عربستان و به دنبال آن امارات و بحرین پرچم سفید را به نشانه تسلیم شدن بالا برده اند. به عنوان مثال سه کشور عربستان، امارات و بحرین که بازی‌های جام خلیج فارس در دوحه را تحریم کرده بودند، ناگهان موضع خود را تغییر داده و در بیست و چهارمین دوره مسابقات فوتبال جام خلیج فارس در آذر ماه به میزبانی قطر حاضر شدند و در همین رابطه تیم ملی فوتبال بحرین دیروز در بازی فینال بر حریف سعودی خود پیروز شد و بازیکنان بحرینی جام این مسابقات را از دست «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر دریافت کردند. علاوه بر آن قطر حضور خود در اجلاس را مشروط به منتقل شدن محل برگزاری آن از ابوظبی به ریاض دانست و عربستان و امارات و بحرین با این شرط دوحه موافقت کردند. در واقع این اولین بار در تاریخ اجلاس‌های شورای همکاری خلیج فارس است که کشور میزبان آن تغییر می‌یابد زیرا طبق معمول برگزاری نشست سران در میان کشورهای عضو به طور دوره ای و گردشی است. اما از سوی دیگر عربستان در ارتباط با مسائلی که باعث قطع روابط با دوحه شد، هیچ گونه امتیازی از قطر دریافت نکرده است. ریاض در گذشته بارها اعلام کرده بود در صورتی روابط خود با دوحه را از سرخواهد گرفت که قطر به ایران نزدیک نشود و روابطش را با تهران تا پایین ترین سطح تنزل دهد و به رابطه با اخوان المسلمین پایان داده و پایگاه نظامی ترکیه را  در خاک خود برچیده و شبکه تلویزیونی «الجزیره» را تعطیل کند ولی قطر در تمامی موارد یاد شده همچنان به مواضع گذشته خویش پایبند ماند و در مقابل خواسته‌های سعودی‌ها به هیچ وجه عقب نشینی نکرد.
علت عقب نشینی سریالی
برای پی بردن به علت عقب نشینی عربستان و امارات از مواضع شان در مقابل قطر باید روند تحولات سیاسی منطقه و تغییر یافتن معادلات پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا را مورد ارزیابی قرار داد.
ترامپ سیاست آمریکا در منطقه خاورمیانه را بر اساس دو هدف یعنی بهبود مناسبات با رژیم صهیونیستی و مقابله با ایران قرار داده است. در این میان کویت، قطر و عمان به روابط خود با ایران ادامه دادند و در نتیجه ائتلاف سعودی - اماراتی دچار شکاف شد. آمریکا با توجه به شکاف پیش آمده در درون ساختار شورای همکاری خلیج فارس متوجه شد که تشکیل یک جبهه به هم پیوسته برای تحقق بخشیدن به هدف یاد شده محال و ناممکن است. واشنگتن تصور می‌کرد که ائتلاف سعودی - اماراتی می‌تواند به بخش عمده ای از سیاست‌هایش در مورد خاورمیانه و خلیج فارس تحقق بخشد اما این ائتلاف در جنگ یمن با شکست مواجه شد و ریاض و ابوظبی بر سر نفوذ در جهان عرب به طور کلی و  یمن به طور خاص با یکدیگر به رقابت پرداختند و کاخ سفید دریافت که بر ائتلاف یاد شده به عنوان پایه و اساس ثابت سیاست آمریکا نمی‌تواند تکیه و اعتماد کند.
دیپلمات‌های آمریکایی به دنبال آن برای پر کردن شکاف و اصلاح اوضاع و مهار بحران میان قطر با بحرین،  امارات و عربستان وارد عمل شدند. سیاستمداران و نظامیان آمریکا برای برقراری صلح و آشتی میان قطر و سه کشور یاد شده آنها را تحت فشار قرار دادند. در همین راستا به عنوان مثال می‌توان به سفر «دیوید گلدفین» فرمانده نیروی هوایی آمریکا به منطقه در ماه گذشته میلادی و تلاش‌ها و دیدارهای پی در پی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا با مقامات این چهار کشور اشاره کرد.
ریاض در برابر فشارهای آمریکا چاره ای جز پاسخ مثبت دادن در خود ندید. کویت همزمان با اقدامات آمریکا تلاش‌های میانجگرانه خود را از ابتدای بحران آغاز کرد. سفر اخیر محرمانه «عبد الرحمان بن محمد آل ثانی» وزیر خارجه قطر در ماه گذشته میلادی به ریاض را می‌توان به عنوان ثمره این تلاش‌ها برشمرد. آل ثانی در این سفر شرایط کشورش را جهت پایان یافتن بحران اعلام کرد و ریاض با توجه به شکل گیری اختلافات میان خود و ابوظبی چاره ای جز تن دادن به خواسته‌های دوحه ندید. در واقع برای اختلافات امارات و عربستان می‌توان دلایل بسیاری برشمرد. البته در این میان نارضایتی ریاض از توسعه یافتن نفوذ امارات به عنوان رقیب عربستان در برخی کشورها را می‌توان مهم ترین دلیل به شمار آورد.
نتایج احتمالی اجلاس‌سران
چهلمین اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس صرف نظر از زرق و برق تبلیغاتی عربستان برای آن تصور نمی‌شود خارج از چارچوب پیش بینی‌های به عمل آمده نتیجه و پیامد خاصی با خود به همراه داشته باشد. تجربه اجلاس‌های گذشته از این نوع با توجه به اختلافات موجود در بین شش عضو شورای همکاری موجب شده است تا اعضای آن از این گردهمایی‌ها به عنوان یک مراسم نمایشی و ظاهری جهت نشان دادن «وحدت» در میان خود استفاده کنند در حالی که شکل گیری چنین وحدتی روز به روز سخت تر و دشوارتر شده است و این نشست‌ها بیش از آنکه نشانه وحدت باشد به محلی برای نمایان شدن بیشتر اختلافات و گله و شکایت‌ها تبدیل شده‌اند.