«کاظم غریب‌آبادی» سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان ملل و سایر سازمان های بین‌المللی مستقر در وین، در نشست اخیر شورای حکام آژانس سخنرانی و آخرین مواضع کشورمان را در خصوص برجام و تحولات مرتبط، مطرح کرد.

وی در این نشست ضمن قدردانی از «فروتا» مدیرکل موقت آژانس، به «رافائل گروسی» مدیرکل جدید تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که در دوران وی، عملکرد آژانس بیشتر تقویت شود.

*راستی آزمایی تعهدات ایران، در برابر راستی آزمایی تعهدات دیگر طرف‌ها است

سفیر ایران با بیان اینکه ایران، حسن نیت خود را از از طریق اجرای تمامی تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای نشان داده و همانگونه که جهان شاهد بود، آژانس دائما پایبندی کامل ایران به توافق را گزارش کرده است، عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران با یک رویکرد برد-برد برای تمامی طرف‌ها وارد این توافق شد. به هرحال، اگر قرار باشد که فقط ایران، تاکید می‌کنم فقط ایران، تنها طرفی باشد که باید فشارها را تحمل کند و به طور یکجانبه توافق را اجرا کند، چنین اجرای غیر متعادلی به طور طبیعی زیاد دوام نخواهد آورد و عقب نشینی تدریجی از اجرای تعهدات، اولین گام ایران برای برگرداندن تعادل به این توافق است.

وی افزود: حقیقت این است که تمامی طرف‌های این توافق معتقدند این توافق براساس اعتماد فرضی ایجاد نشده است؛ بلکه این توافق بر اساس عدم اطمینان به همراه یک رژیم راستی آزمایی قوی بنا شده است. اگر بخواهیم ایده آل نگاه کنیم، این به معنی راستی آزمایی تعهدات ایران، در برابر راستی آزمایی تعهدات دیگر طرف‌ها است.

غریب‌آبادی اضافه کرد: با خروج غیرقانونی و یکجانبه آمریکا از توافق و تحمیل مجدد تحریم‌های غیر انسانی علیه ایران و نیز ناتوانی طرف‌های اروپایی در حفظ تعادل ذاتی این توافق، صحبت از حفظ یا ایجاد اطمینان سخت خواهد بود. در این وضعیت جدید، واضح است که اجرای مفاد پیوست دوم و بخشی از پیوست سوم توافق هسته‌ای، اعتبار خود را از دست داده است. تمامی این رفتارهای بدخواهانه، منتج به جلوگیری کامل ایران از مزایایی شد که به حق، تحت برجام باید از آن منتفع می‌شد و پایه اصلی رضایت ایران جهت محدود شدن ذیل برجام بود.

*طرف‌های باقیمانده در برجام به ویژه سه عضو اروپایی آن، بایستی گام‌های عملی به سمت اعتمادسازی بردارند

وی گفت: به هر حال، جمهوری اسلامی ایران امیدوار است که طرف‌های باقیمانده در برجام و نیز جامعه بین‌المللی این قطار از ریل خارج شده را به مسیر مناسب، بازگردانند؛ به طوری که همه به مسیر اعتمادسازی برگردند و جهان بتواند شاهد اعتماد به چارچوب‌های چندجانبه باشد. برای ایران، طرف‌های باقیمانده در برجام به ویژه سه عضو اروپایی آن، بایستی گام‌های عملی به سمت اعتمادسازی بردارند و حداقل سعی در بازگرداندن اعتماد به همان میزان که قبل از این وضعیت وجود داشت، کنند. اقدامات ایران در چهار سال گذشته بعد از اجرای برجام، گواهی واضح بر عزم آن برای ایجاد روابط سازنده با شرکای اروپایی و تمایل آن برای یافتن یک راه حل دیپلماتیک و منطقی برای این موضوع می‌باشد. متاسفانه با این وجود، آن‌ها گام عملی معتبری را برای اعاده اعتماد و بازگرداندن تعادل از دست رفته برجام بر نداشته‌اند.

نماینده دائم ایران در آژانس خاطرنشان کرد: ایران تلاش خواهد کرد تا از منافع ملی خود مطابق با قواعد و مقررات بین المللی و موافقتنامه‌های مذاکره شده حفاظت کند و حتی گام‌های اخیر ایران جهت توقف اجرای برخی از تعهداتش ذیل برجام، نه تنها ادامه پایبندی کامل به مقررات توافق مطابق ماده 36 آن است، بلکه ایران هیچ یک از تعهدات بین‌المللی خود را نقض نکرده و کماکان در چارچوب برجام عمل می‌کند.

غریب‌آبادی اضافه کرد: متاسفانه، به جای اقدامات عملی صادقانه، اروپایی‌ها از یک طرف صرفا به بیانیه‌های کلی در مورد تعهداتشان بسنده کرده و از طرف دیگر، در اشاره به توقف بخشی از تعهدات ایران، اغلب فراموش می‌کنند تا به نقش مخرب آمریکا به عنوان دلیل ریشه‌ای این وضعیت به واسطه رد کردن توافق، یا بی تحرکی خودشان بپردازند. کاملا واضح است که اتخاذ چنین رویکردی و بستن چشمان بر روی حقایق موجود، حاکی از آن است که آنها هنوز آماده نیستند تا هزینه لازم برای حفظ مهم‌ترین دستاورد دیپلماسی و همانگونه که خودشان می‌گویند، یکی از بنیان‌های معماری عدم اشاعه، را بپردازند.

*ایران یک سال کامل را منتظر ماند، ولی متاسفانه نتیجه عملی در این خصوص به دست نیامد

وی ادامه داد: برابر این پیش زمینه، رفتار ایران نبایستی در این خصوص مورد سؤال واقع شود، چرا که بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم‌های برداشته شده، ایران به مدت یک سال صبر استراتژیک از خود نشان داد و در همان حال، سعی کرد تا به دیگر طرف‌ها اجازه دهد تا راه‌های جبران آثار خروج آمریکا از برجام را پیدا کنند. در طول این برهه زمانی، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی از ایران خواستند تا در برجام بماند و در عوض، تلاش می‌کنند تا طرح‌های جایگزینی را برای تضمین بهره مندی مزایا برای ایران، همانگونه که در توافق آمده، ارائه کنند. بر این اساس، ایران یک سال کامل را منتظر ماند، ولی متاسفانه نتیجه عملی در این خصوص به دست نیامد. سرانجام در 8 می 2019، ایران تصمیم به توسل به مفاد برجام گرفت و گام‌های اصلاحی تدریجی و شفافی را برای توقف اجرای تعهداتش ذیل برجام به طور گام به گام، هدفمند و قابل برگشت برداشت.

وی با بیان اینکه گام‌های برداشته شده توسط ایران، نه تدابیر تلافی جویانه و نه آنچه که برخی آن را رویکرد «کم‌تر در برابر کم‌تر» می‌نامند، بود؛ یادآور شد: بلکه دقیقا مطابق با مکانیسم پیش بینی شده در بند 36 توافق است. در طول این مدت، فاصله 60 روزه بین هر گام وجود داشت، به گونه‌ای که فرصت کافی برای دیپلماسی داده شود. دلیل مهم دیگر برای اتخاذ این رویکرد تدریجی و گام به گام، آمادگی واقعی ایران برای حفظ برجام و جلوگیری از شکست آن بود.

غریب‌آبادی خاطرنشان کرد: اما از آنجا که هیچ راه حلی پیدا نشد و در همان زمان آمریکا رژیم تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه خود را افزایش داد، هیچ انتخاب دیگری برای ایران جز ادامه اجرای حق خود ذیل توافق باقی نماند. به هرحال، ایران حسن نیت خود را در تمامی زمان‌ها نشان داده و انتظار دارد که چنین رویکردی، به نوبه خود با حسن نیت و اقدامات عملی مواجه شود.

* ایران همچنان در چارچوب توافق هسته‌ای رفتار می‌کند

این دیپلمات ارشد کشورمان عنوان کرد: ایران همچنان در چارچوب توافق هسته‌ای رفتار می‌کند و آماده است تا اجرای کامل تعهدات خود را مشروط بر اینکه حقوق مشروعش همانگونه که در توافق آمده است، تضمین و محقق شود، از سر بگیرد.

غریب‌آبادی با ذکر این نکته که واکنش‌های زیادی از سوی کشورهای مختلف در برابر گام‌های تدریجی ایران مشاهده شد، بیان کرد: اگر قرار است برجام به بقای خود ادامه دهد، تنها راه موجود اجرای تعهدات تمامی طرف‌ها، مطابق آنچه که در توافق و پیوست‌های آن آمده است، می باشد. در حالی که واضح است دیگر طرف‌های برجام قادر نیستند تا سهم خود را تحت توافق ایفا کنند، غیرمسؤولانه خواهد بود که انتظار داشته باشیم ایران از ابزارهای جبرانی مندرج در توافق استفاده نکند.

* سیاست هسته‌ای شفاف ایران

وی در ادامه نکاتی را برای شفاف سازی در واکنش به ادعاهای بی پایه و غیرمرتبط از سوی چند عضو معدود آژانس ارائه کرد و افزود: ایران، عضو NPT و آژانس است و در حال اجرای تعهداتش در یک چارچوب شفاف می‌باشد. ایران، همزمان، حقوق مشخصی را ذیل همین ابزارها دارد. بنابراین، هیچ بهانه، فشار، و یا حتی طرح ادعاهای بی اساس مبنی بر ریسک اشاعه‌ای از سرگیری برخی فعالیت‌های هسته‌ای، موجب نخواهد شد تا ایران اعمال حقوق خویش بر طبق برنامه‌های ملی خود را متوقف یا محدود کند.

وی تصریح کرد: سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به طور شفاف از سوی مقامات آن در سطوح مختلف مطرح شده است. از منظر دینی، با حکم شرعی (فتوا) مقام معظم رهبری، سلاح اتمی هیچ جایگاهی در سیاست‌ها و همچنین دکترین دفاعی و امنیتی ایران ندارد، بلکه تولید و به کارگیری آن‌ها حرام نیز می‌باشد.

* اگر آمریکا درباره ورود به مذاکرات جدی است، تحریم‌های اعمالی را لغو کند

غریب‌آبادی با بیان اینکه نماینده آمریکا یک بار دیگر همان ادعاها درباره آمادگی کشورش برای مذاکره با ایران که به نظر می‌رسد بیشتر یک ژست سیاسی برای شانه خالی کردن از مسؤولیت‌هایش در خصوص عدم پایبندی به تعهدات بین‌المللی‌اش باشد را تکرار کرد، یادآور شد: اگر آمریکا درباره ورود به مذاکرات جدی است، بایستی اولا تمامی تحریم‌های اعمالی را لغو کند، به طوری که مسیر هموار شود. فقط در آن صورت، مذاکرات می‌تواند ذیل چارچوب کمیسیون مشترک دنبال شود.

به گفته این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه اعمال تحریم‌ها و دیگر اقدامات قهری یکجانبه، با ادعاهای این کشور (آمریکا) در مورد مذاکرات، منطبق و سازگار نیست.

وی ادامه داد: صرفنظر از آنچه که در رابطه با برجام در حال اتفاق است، کاملا مشخص است که گزارشات مدیرکل و مدیرکل موقت در این رابطه، در چهار سال گذشته حداقل یک نکته مهم را نشان داده و آن این که ایران در حال پایبندی به تعهداتش است. بنابراین، ادعاهای بی اساس مطرح شده توسط معدودی از اعضا به ویژه رژیم صهیونیستی در این نشست، صرفا بازی با سیاست‌های کثیف برای آسیب زدن به روند مثبت در همکاری‌های موجود بین ایران و آژانس است.

* نماینده رژیم صهیونیستی در جایگاه موعظه کردن نیست

غریب‌آبادی تأکید کرد: با سابقه طولانی چنین رژیمی (رژیم صهیونیستی) در عدم الحاق و عدم پایبندی به هنجارها و استانداردهای بین‌المللی در حوزه عدم اشاعه و خلع سلاح، نماینده این رژیم در جایگاهی نیست تا دیگران را در مورد موضوعی که خودشان به آن احترام نمی‌گذارند، موعظه کند. کاملا واضح است که رژیم اسرائیل، اصلی‌ترین مخالف برجام از زمان آغاز آن بوده و از هیچ تلاشی برای تخریب آن فروگذار نکرده است. معتقدیم فشار اعمالی این رژیم به دیگر کشورها تاکنون موثر نبوده و به این دلیل، تمرکز خود را از مدتی قبل بر آژانس قرار داده است.

وی با بیان اینکه جعل کردن اسناد و ارائه اطلاعات انحرافی به آژانس و دولت‌های عضو توسط این رژیم، پدیده جدیدی نیست، اظهار داشت: تاسف بار است که این رژیم که در حال توسعه انواع مختلف سلاح‌های کشتار جمعی است، در حال توسل به هر ابزاری است تا افکار عمومی و جامعه بین‌المللی را از تهدید واقعی صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی منحرف کرده و برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران را به عنوان یک تهدید غیر واقعی و جعلی مطرح کند.

نماینده دائم ایران در آژانس تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران خواهان بهترین رابطه در نوع خود با کشورهای خلیج فارس است، همانگونه که هم اکنون با برخی از آنان داریم و از پیشنهادها برای گفتگو و رسیدگی به اختلافات استقبال می‌کند.

وی در عین حال یادآور شد: متاسفانه، این یک واقعیت ناامید کننده است که برای برخی کشورها در منطقه خاورمیانه، به ویژه امارات متحده عربی و پادشاهی عربستان، تداوم جنگ و تنش به طور نزدیکی با بقای آنها مرتبط شده است. ما امیدوار و منتظر روزی هستیم که آنها عاقلانه برخورد کنند.

*نگرانی جدی ایران از امنیت برنامه هسته‌ای امارات

غریب‌آبادی اضافه کرد: برنامه هسته‌ای امارات متحده عربی، یک برنامه کاملا وارداتی است و نه متکی به ظرفیت‌ها و دانش بومی، از این رو ما در خصوص امنیت و ایمنی هسته‌ای این برنامه، نگرانی جدی داریم. همانگونه که مقررات آژانس نیز اذعان می دارند، مسؤولیت در زمینه امنیت و ایمنی، بر عهده کشورها است و نمی‌تواند از خارج تامین شود.

*جامعه بین‌المللی هیچ انحرافی را از سوی عربستان تحمل نخواهد کرد

وی درباره عربستان نیز افزود: عربستان سعودی به عنوان کشوری با برنامه هسته‌ای غیر شفاف، در حالی که عضو NPT است، و دارای توافقنامه پادمان جامع لازم الاجرا با آژانس است، اما متاسفانه هنوز پروتکل «مقادیر کوچک» را اجرا می‌کند که این کشور را از تعهدات میزبانی بازرسان آژانس مستثنی می‌کند. علیرغم درخواست‌های مکرر آژانس برای سالیان متمادی، پادشاهی عربستان تاکنون مدل به روز شده پروتکل مذکور را که صلاحیت دولت‌ها برای این پروتکل را محدود می‌کند، تصویب نکرده است.

نماینده دائم ایران در آژانس اضافه کرد: متاسفانه، روشن شده است که چنین رفتار غیرمسؤولانه عربستان، همچنین با تشویق از سوی دولت ترامپ تحت رویکرد سود محور سیاست خارجی رو به رو شده و ثابت شده که در چندین نوبت، دانش و فناوری هسته‌ای را به این کشور منتقل کرده است. آژانس و دولت های عضو آن باید برای عربستان روشن کنند که جامعه بین‌المللی هیچ انحرافی را از برنامه‌های هسته‌ای صلح آمیز از سوی عربستان تحمل نخواهد کرد.

* همکاری با آژانس درباره مکان مورد نظر آژانس ادامه دارد
این دیپلمات ایرانی همچنین گفت: در مورد موضوع مکان مورد نظر آژانس، از همان ابتدا و زمانی که آژانس ایران را مطلع کرد که چند سؤال در مورد یک مکان دارد، ایران از خود همکاری و شفافیت نشان داد و ضمن اعطای دسترسی به آژانس، امکان نمونه برداری را نیز فراهم کرد. از بیانیه‌های آژانس مشخص می شود که همکاری در این خصوص ادامه دارد و به طور مشخص، ایران چندین بار به سؤالات مطروحه جواب داده و مقامات ارشد آژانس نیز چند نوبت به ایران برای بحث در این خصوص، سفر کرده‌اند.

وی افزود: بنابراین، ما معتقدیم که بایستی از هر نتیجه گیری زودهنگام، خودداری شود. به علاوه، در حالی که تعاملات بین ایران و آژانس در مورد این موضوع ادامه دارد و زمانی که ایران در حال همکاری گسترده و سازنده با آژانس در مورد فعالیت‌های راستی آزمایی است، صحبت از هر بازه زمانی غیر واقعی و هرگونه تلاش برای بزرگنمایی این مسئله عادی که برخی کشورهای دیگر نیز با آن مواجه هستند، با هدف تحریف واقعیت‌ها برای اهداف سیاسی بوده و عواقب منفی بر همکاری‌ها خواهد داشت.