حمله یمنی‌ها به بِقِیْق و خُرِیْص در شرق عربستان سعودی ـ که تأسیسات تولید نفت آرامکو در آن وجود دارد ـ تولید و تأمین نفت و انرژی دنیا را هم از حیث تأمین و هم از لحاظ قیمت تحت تأثیر قرار داد. جنبش انصارالله یمن، مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و آن را یکی از بزرگترین و دوربردترین حملات پهپادی خود نامید که در صورت ادامه جنگ بین یمن، عربستان و امارات باز هم شاهد آن خواهیم بود و این بار علاوه بر سعودی، امارات متحده عربی نیز هدف قرار خواهد گرفت.
به گزارش «تابناک»؛ بلافاصله پس از انجام این عملیات بزرگ و تخریب بخش‌های مهمی از تأسیسات نفتی آرامکو، آمریکایی‌ها خط جدیدی برای به حاشیه راندن اهمیت این عملیات و همچنین بازتاب توان دفاعی و نظامی بالای یمنی‌ها در پیش گرفتند و آن هم وارد کردن اتهامی جدید به ایران تحت عنوان انجام این حمله گسترده به آرامکو عربستان توسط جمهوری اسلامی بود؛ هرچند ایران از همان ابتدا این مسأله را اتهامی غیر مستند و مضحک دانست و آن را رد کرد.
چرا بحث حمله از سوی ایران مطرح می‌شود؟
سخنگوی نیروی هوایی ارتش یمن نیز اظهارات آمریکایی‌ها و سپس سعودی‌ها را دربارهٔ مداخله ایران یا عراق در این حمله گسترده که باعث به حاشیه راندن نشان داده شدن توان دفاعی بالای یمنی‌ها بود، قویا رد کرد؛ هرچند بنا به طراحی که از طرف آمریکایی‌ها صورت گرفته برای به حاشیه بردن این حمله با اهمیت یمنی‌ها و پوشاندن ضعف تجهیزات نظامی، راداری و پدافندی آمریکایی اعلام شده مهم این حمله با موشک‌های قاره‌پیمایی صورت گرفته و بقایای یافته شده برخی قطعات موشک‌ها در محل حادثه، نشان می‌دهد این حمله از درون ایران انجام شده است!
همچنین باید گفت با اینکه جنبش انصارالله و نیروهای نظامی یمن تأکید می‌کنند این حمله ـ که به گفته حوثی‌ها ـ به وسیلهٔ ده پهپاد مهاجم صورت گرفته و باعث ایجاد آتش‌سوزی‌های وسیعی در دو مجموعه پالایشگاهی متعلق به شرکت آرامکو نیز شده است، این تعطیلی با تحت تأثیر قرار دادن تولید ۵ میلیون بشکه نفت در روز، تولید نفت عربستان سعودی را که حدود ۵ درصد از نفت جهانی را تأمین می‌کند، تقریباً به نصف رساند و موجب بی‌ثباتی در بازارهای مالی جهانی شد. وزیر انرژی عربستان مدعی شده که عربستان می‌تواند تا پایان سپتامبر تولید را به سطح عادی برساند.
عربستان ۵۰۰ میلیارد دلار ضرر کرد!
حمله به تأسیسات شرکت ملی نفت عربستان لطمات وسیعی بر جای گذاشته و قرار است که این شرکت تا چند هفته دیگر وارد بازار بورس شود. تحلیل‌گران تخمین می‌زنند که ارزش این شرکت با این حمله «۵۰۰ میلیارد دلار افت کرده باشد.» حالا این شرایط شرکت «آرامکو» سرنوشت نامعلومی در بازار بورس پیدا کرده است
امین ناصر، مهندس ۶۱ ساله سعودی و مدیرعامل شرکت «آرامکو» قصد دارد تا چند هفته آینده این بزرگترین شرکت نفتی جهان را وارد بازار بورس کند؛ اتفاقی که بازارهای بین‌المللی بورس بی‌‌صبرانه انتظارش را می‌کشند، چون قرار بوده این بزرگترین ورود یک شرکت به بازار بورس از نظر حجم سرمایه باشد.
شبکه «ان‌تی‌وی» در گزارشی به قلم «ولفرام وایمر» می‌نویسد، ریاض امید دارد که ارزش این شرکت بیش از دو هزار میلیارد دلار تعیین شود. با نگاهی به ارزش شرکت "لوفت‌هانزا" که هفت میلیارد دلار است، می‌‌فهمیم اگر چنین اتفاقی بیفتد ارزش آرامکو، حدود ۳۰۰ برابر لوفت‌هانزا خواهد شد.
حمله چطور انجام شد؟
وزارت کشور عربستان سعودی در گفت‌وگو با آژانس خبری این کشور اعلام کرد: «در ساعت ۴٫۰۰ ص) تیم‌های امنیتی صنعتی آرامکو شروع به مقابله با آتش‌سوزی در تأسیسات این شرکت در مناطق بقیق و خریص در نتیجه حمله هواپیماهای بدون سرنشین کردند.» همان طور که در اعلام اولیه وزارت کشور سعودی مشخص شده، این حمله توسط هواپیماهای بدون سرنشین انجام شده‌است، زیرا تیم حفاظت آرامکو برای دفع هواپیماهای بدون سرنشین به سمت آن شلیک کرده‌اند؛ اما در ادامه با مداخله طراحان عملیات خبری و روانی آمریکایی شکل کار عوض شد و آنها مدعی انجام حمله توسط موشک های قاره پیما شدند! که این خود دلیلی بر رد چنین ادعایی است.
ساعتی پس از حمله جنبش انصارالله یمن بیانیه ای صادر کرد و مسئولیت ارسال ده هواپیمای بدون سرنشین برای از کار انداختن بخشی از تأسیسات نفتی را بر عهده گرفتند. یمنی ها گفته‌اند، این حملات حق آنها برای تلافی حملات هوایی و سایر حملاتی است که ائتلاف به رهبری عربستان سعودی به این کشور وارد کرده است. سخنگوی نظامی جنبش انصارالله یمن در بیانیه خود در مورد حمله به تأسیسات نفتی گفت: «این حملات حق ماست و ما به رژیم سعودی قول می‌دهیم، در صورت ادامه محاصره و تجاوز، عملیات بعدی گسترده‌تر و دردناک تر خواهد بود.»
اما نقطه مهم بیانیه جنبش انصارالله آنجاست که تأکید می کنند «همکاری شرافتمندان داخل سعودی، نقش مهمی در موفقیت این عملیات هوایی در عربستان داشته‌است». برخی مفسران و رسانه ها در همان ساعات و روزهای ابتدایی تأکید داشتند که طرح چنین موضوعی می‌تواند انگارهٔ وقوع حمله از «داخل خاک عربستان» را تقویت کند؛ اما باز هم در سناریوی آمریکایی و سعودی علیه حملات اخیر یمن به آرامکو قرار نبود چنین مسائلی وارد موضوع شود و طبق طراحی صورت گرفته باید نگاه ها به سمت ایران یا حداقل نیروهای تحت حمایت آن در کشوری نظیر عراق می رفت!
اظهارات متناقض آمریکایی ها برای پوشاندن ضعف سامانه‌های نظامی‌شان!
طبق ادعای یک مقام ارشد آمریکایی که بعدها تلاش شد، همین خط هم بدون ارائه هیچ گونه سند و مدرکی از سوی مقامات ارشد کاخ سفید و همچنین سعودی ادامه پیدا کند، مدعی شد که ده‌ها موشک کروز به همراه بیش از بیست هواپیمای بدون سرنشین در حملات نقش داشتند. ایالات متحده اعلام داشت که در تحقیقات مرتبط با حمله و تأمین و ثبات تأمین انرژی با عربستان همکاری خواهد کرد. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا هم همین خط را پی گرفت و مدعی شد که ایران پشت حملات بوده است.
مقامات آمریکایی چند روز بعد از حمله و پس از آنکه سناریوی خود را گویا کامل تر کرده بودند، باز هم بدون ارائه هیچ گونه سند و مدرکی که تأیید کننده ادعاهایشان علیه ایران باشد، گفتند حملات اخیر از نقاطی در شمال خلیج فارس صورت گرفته است. آنها برای اینکه ضعف سامانه های میلیون دلاری فروخته شده شان مثل پاتریوت و هاوک را به کشورهایی مثل عربستان و به قول خودشان گاوهای شیرده منطقه ما بپوشانند، مدعی شدند که «سامانه‌های دفاع موشکی عربستان همگی به سمت جنوب و یمن معطوف هستند و در قبال موشک‌هایی که از شمال می‌آیند کارایی ندارند!»
در حالی که سی بی اس تلاش کرد، اعلام کند حملات اخیر به آرامکو در مناطق شمالی و شمال شرقی صورت گرفته، یک گزارشگر بی‌بی‌سی گزارش داد که تصاویر ماهواره ای، حمله از ضلع غربی بقیق را نشان می‌دهد که این مسأله هم باز خلاف ادعاهای اخیر آمریکایی هاست و بیشتر در راستای تلاش برای به حاشیه بردن اهمیت حملات یمنی ها و همچنین پوشاندن ضعف های فاحش سامانه های جنگال و راداری و دفاعی شان ارزیابی می شود. آنها به همین هم اکتفا نکرده اند و در تازه ترین ادعایشان عنوان کرده اند، پهپادها آمده اند اما با هدف ایجاد پارازیت علیه رادارهای سامانه دفاع موشکی پاتریوت فرستاده شدند تا موشک‌های کروز بتوانند از سامانه دفاعی رد شوند.
حتی یک مقام ارشد ایالات متحده که نامش فاش نشده، اظهارات متنافضی داشته که خلاف ادعاهای دیگر مقامات آمریکایی است. او به سی‌بی‌اس نیوز گفته که ایالات متحده محلی دقیق در ایران را شناسایی کرده که پهپاد و موشک‌ها از آنجا در جنوب ایران شلیک شده‌اند. آنها که پیش از این پذیرفته بودند، پهپادها از جانب یمن برای اختلال در سامانه های راداری اعزام شده اند، حالا صحبت های دیگری می کنند؛ هرچند هیچ گونه سند و مدرکی برای اثبات سخنانشان در دست ندارند و ارائه نکرده اند.
واکنش ایران به اتهام‌ها
حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان نیز ضمن رد اتهام آمریکا، حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی را «حمله متقابل و مشروع یمنی‌ها» دانست و گفت که کار یمنی‌ها «دفاع مشروع از خودشان و به عبارتی حمله متقابل است». وی این مسأله را برگرفته از مداخله عربستان در جنگ یمن عنوان کرد.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم در واکنش به اظهارات همتای آمریکایی اش یعنی «مایک پمپئو» درباره نقش ایران در حملات اخیر به آرامکو، آن را «سیاست دروغ حداکثری» نامید که آمریکا پس از «سیاست فشار حداکثری» به دنبال آن است.
امیر حاتمی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ضمن رد اتهام‌ها مبنی بر نقش داشتن ایران در انجام حملات به تأسیسات نفتی آرامکو اظهار کرد: «ایران هر تهدید احتمالی را با قاطعیت پاسخ می‌دهد.»
گزارش میدل ایست آی به نقل از یک مقام اطلاعاتی ناشناس عراق مدعی شد این حملات در تلافی حمله هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیلی "با حمایت مالی سعودی" به مواضع نیروهای بسیج مردمی عراق در ماه اوت، از جنوب عراق توسط این نیروها صورت گرفته است. دفتر نسخت وزیری عراق با تکذیب این خبر گفت که از قلمرو عراق حمله ای صورت نگرفته و عهد کرد با هرگونه تلاش برای حمله به دیگر کشورها از خاک کشورش مقابله می‌کند. ایالات متحده نیز استفاده از خاک عراق برای ترتیب دادن حمله‌ها را نپذیرفت.
حمله به آرامکو از داخل خارک عربستان؟!
با توجه به استدلال های ارائه شده، این پرسش مطرح می شود که نقطه شروع عملیات کجا بوده است؟ هرچند نمی توان با قاطعیت تمام از عدم حمله از خاک یمن سخن گفت، استدلال ها در رد این احتمال ها، قوی تر از استدلال های مقوم به نظر می رسد. اگر پالایشگاه از غرب و شمال غربی هدف قرار گرفته (جایی که تنها عراق در آن است)، پس کدام کشور خارجی دیگر ممکن است دست به این حمله زده باشد؟ تنها گزینه ای که می ماند، داخل خاک عربستان است.
این استدلال وقتی قوت می گیرد که نگاه دقیق تری به بیانیه انصارالله بیندازیم. در بیانیه انصارالله "از برادران آزاده داخل عربستان" که در این حمله همکاری کرده اند، قدردانی شده است. در تحلیل ها به این نقطه توجهی نشد. عناصری از داخل خاک عربستان در حمله دست داشته اند؛ شاید اصلا عناصری از داخل خاک عربستان پالایشگاه را هدف قرار داده اند! این احتمال نه تنها با استدلالاتی که ادعای حمله از مبدأ عراق، ایران یا یمن را رد می کند، مواجه نیست بلکه بیانیه انصارالله، مقوم آن نیز هست.
نظر نویسنده معروف عرب چیست؟
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر معروف جهان عرب در تحلیل حوادث اخیر مربوط به حمله نیروهای یمنی به تأسیسات نفتی عربستان سعودی نوشت: شاید حوثی ها در پاسخ به اظهارات المالکی بگویند که سلاح ها و تجهیزات پیشرفته ای که نیروهای سعودی در حملات خود به یمن استفاده می کنند هم ساخت آمریکاست؛ اما مشکل کجاست؟
وی افزود: سرتیب یحیی سریع، سخنگوی نظامی انصارالله یمن در گفت‌وگوی تلفنی با روزنامه رأی الیوم گفت پهپادهایی که به پالایشگاه های نفت بقیق و خریص در عربستان حمله کردند، ساخت یمن بودند و از خاک یمن شلیک شدند. سریع اظهار کرد: این ده پهپاد مجهز به موتورهای جت بودند و با موادی ساخته شده بودند که رادارهای عربستان سعودی قادر به ردیابی آنها نبودند و از سوی سیستم های کنترل در یمن هدایت می شدند.
وی تأکید کرد: ما دروغ نمی گوییم و شجاعت گفتن کامل حقیقت را بدون هیچ کم و زیاد داریم. ما در صدد اعلام عملیات نظامی بزرگی در آینده هستیم که در آن ۵۰۰ کیلومتر مربع از خاک عربستان را تحت کنترل خود درخواهیم آورد و نیروهای ما هزاران تن از نیروهای سعودی را به اسارت خواهند گرفت.
سخنگوی ارتش یمن خاطرنشان کرد: هنگامی که در بیانیه هایمان می گوییم عناصری در عربستان با ما همکاری می کنند، منظور ما برادران شیعه نیستند. ما کسانی را در عربستان و در داخل خود رژیم سعودی داریم که در برخی مواقع با ما همکاری می کنند.
وی با اشاره به اینکه یمنی ها روزانه شش پهپاد مجهز به تکنولوژی های پیشرفته تولید می کنند، اظهار کرد: به سؤال برخی درباره اینکه چرا امارات را هدف قرار نمی دهیم، پاسخ می دهم؛ پاسخ این است که امارات حضور در حملات ائتلاف سعودی و همینطور حضور میدانی در یمن را نیز کاهش داد. اما اگر اوضاع را متشنج کند، پاسخ ما همانند پاسخی خواهد بود که عربستان دید.
رأی الیوم با اشاره به این موضوع نوشت: این حمله با پهپاد یا با موشک های بالستیک و از هرکجا که انجام شده باشد، شکنندگی پدافندهای هوایی عربستان سعودی برای محافظت از مهمترین تأسیسات نفتی این کشور را نشان داد. کما اینکه ناتوانی آمریکا در حمایت از متحدانش را به رغم میلیاردها باج گیری نشان می دهد.
بقیق شهری در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی ظهران در شرق عربستان است. ظهران، بزرگترین مجموعه پالایشگاهی جهان را در خود جای داده و گفته می‌شود، بیشترین صادرات نفت عربستان از این ناحیه انجام می‌شود. تأسیسات بقیق که توسط آرامکو به عنوان «بزرگترین تأسیسات پالایش نفت خام در جهان» به شمار می‌آید، با از بین بردن ناخالصی‌های گوگرد، نفت خام ترش را قبل از انتقال به پالایشگاه‌های نفتی دیگر به نفت خام شیرین تبدیل می‌کند. این شرکت روزانه ۷ میلیون بشکه نفت یا حدود ۷ درصد از تولید روزانه جهانی نفت را پالایش می‌کند. باب مک نالی، عضو سابق شورای اقتصادی ملی و شورای امنیت ملی ایالات متحده، به رویترز گفت: «یک حمله موفقیت‌آمیز به بقیق می‌تواند شبیه حمله قلبی گسترده برای بازار نفت و اقتصاد جهانی باشد.» میدان نفتی خریص نیز حدود ۱٫۵ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کنند و تخمین زده می‌شود تا ۲۰ میلیارد بشکه نفت نیز ذخیره داشته باشد.