روزنامه «صبح نو» در شماره روز شنبه ۴ خرداد خود، در گزارشی با عنوان «توبه ترامپ»، به آمادگی چهار کشور برای واسطه گری میان ایران و آمریکا پرداخت. در بخشی از آن گزارش، به اظهارات تنی چند از چهره‌های عراقی ازجمله عمار حکیم، رهبر جریان حکمت عراق و احمد صحاف، سخنگوی وزارت خارجه این کشور، اشاره شد که آمادگی کشورشان برای میانجیگری میان ایران و آمریکا را اعلام کردند.

همچنین در آن گزارش، به صحبت‌های سفیر عمان در واشنگتن اشاره شد که اعلام کرد: «ما می‌توانیم باردیگر نقشی در حل تنش به وجود آمده میان دو کشور ایفا کنیم». در قسمت دیگری از آن نوشته، سفر دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان، به ژاپن و نیز گفت وگوی تلفنی وزیر امور خارجه آمریکا با همتای ژاپنی‌اش درباره «تعامل با ایران» مداقه شد. علاوه بر اینها، پرداختن به سفر سرّی مقام‌های عالی‌رتبه عمانی و قطری به کشورمان بدون اطلاع و هماهنگی قبلی، دیگر بخش گزارش مزبور بود.

سیاست خارجی شفاف
در کنار همه این اعلام آمادگی‌ها، جمهوری اسلامی ایران موضع خود درباره نفس امر میانجیگری را به صراحت اعلام کرده است. دکتر ظریف در گفت وگویی با بیان اینکه ما کار سرّی نداریم و سیاست خارجی ایران شفاف است، تأکید کرد: «منطق ما روشن است. ما گفته‌ایم به میانجیگری نیازی نداریم». وزیر خارجه کشورمان همچنین درباره مذاکره یا توافق احتمالی دیگری با آمریکا، به لزوم بازگشت آمریکا به برجام تأکید کرد؛ اما درعین‌حال، خطاب به آمریکا گفت: «اول برادری‌ات را ثابت و سپس، درخواست ارث کن».

پیش از دکتر ظریف، آقای عراقچی، معاون او، نیز هرگونه مذاکره مستقیم و غیرمستقیم با آمریکا را رد کرد. عراقچی در توییتی گفت: «هیچ گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیمی با آمریکا نخواهیم داشت؛ اما آماده مذاکره با تمامی کشورهای منطقه خلیج فارس برای برقراری روابطی متوازن و سازنده براساس احترام و منافع متقابل هستیم».

فقط یک هفته صبر نیاز بود
دلیل اینکه مقام‌های کشورمان هرگونه مذاکره با آمریکایی‌ها، ولو به‌شکل باواسطه و غیرمستقیم را رد کرده‌اند، به مواضع ضد ونقیض واشنگتن درقبال ایران بازمی‌گردد. مقام‌های واشنگتن اخیراً با اعمال تحریم‌هایی علیه ایران ازجمله در حوزه پتروشیمی و نیز برداشتن معافیت‌های نفتی، مراد غرض ورزانه پیشین خود درباره مذاکره بدون شرط با کشورمان را عیان کردند. مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا، روز ۱۲ خرداد، در نشست خبری مشترک با همتای سوئیسی خود مدعی شد ایالات متحده آمریکا آماده مذاکره با مقام‌های ایرانی بدون هیچ پیش شرطی است. ادعای اخیر پمپئو در حالی است که او سال گذشته، ۱۲ شرط را برای گفت وگو با ایران مطرح کرد.

آقای سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان، روز گذشته در واکنش به اقدام تازه وزارت خزانه‌داری آمریکا در تحریم شرکت‌های پتروشیمی ایران تأکید کرد: «تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس‌جمهوری آمریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود. سیاست فشار حداکثری آمریکا، سیاستی شکست‌خورده است که بارها رؤسای جمهوری پیشین آن کشور امتحان کرده بودند. این مسیر، مسیری اشتباه است».

مذاکره برای فشار بیشتر
علاوه بر اتخاذ سیاست‌های تمامیت‌خواهانه آمریکا، دلیل دیگری که باعث شده ایران به تاکتیک حضور میانجی میان خود و آمریکا وقعی ننهد، ناظر بر این واقعیت است که آمریکایی‌ها به هیچکدام از تعهدات برجامی خود وفادار نمانده‌اند. در این شرایط، تن دادن به آغاز دور جدید مذاکرات، چه در وجه مستقیم و چه در وجه غیرمستقیم و همراه با میانجی، عملی دور از خِرَد و عقلانیت خواهد بود. گذشته از این، آمریکایی‌ها قصد دارند با تحریک ایران برای بازگشت مجدد به میز مذاکره، خواسته‌های حداکثری خود را بر کشورمان تحمیل کنند که یقیناً در حیطه موضوعات متعارف هسته‌ای باقی نخواهد ماند.

گفت وگو به اراده آمریکا نیاز دارد، نه میانجی
در این موقعیت، متحدان ایران نیز بر لازم نبودن حضور میانجی در روابط ایران و آمریکا صحه گذاشته‌اند. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، روز گذشته در اظهاراتی با انتقاد از سیاست‌های یک‌ج انبه آمریکا دربرابر ایران گفت: «گفت‌وگو میان آمریکا و ایران به میانجی نیاز ندارد؛ بلکه نیازمند اراده سیاسی آمریکاست».

مردی از سرزمین آفتاب
درکنار همه این گفته‌ها و شنیده‌ها، قرار است روز ۲۲ خرداد، سه روز دیگر، شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، به ایران سفر کند. این عزیمت که نخستین سفر مقام بلندپایه ژاپنی به ایران پس از وقوع انقلاب اسلامی است، از دید بسیاری از تحلیلگران می‌تواند نقطه عزیمتی برای آغاز نقش میانجیگری ژاپن میان ایران و آمریکا باشد. فارغ از درستی یا نادرستی این تحلیل، اولاً هنوز معلوم نیست آبه قصد دارد در گفت وگو با مقام‌های کشورمان چه بگوید و ثانیاً ایران بارها موضع خود درباره مسأله میانجی را اعلام کرده است. آنچه محتمل به‌نظر می‌رسد این است که آبه بخواهد خلاصه دیدارهایش با ترامپ را برای مسؤولان کشورمان گزارش کند.

شرط موفقیت آبه
آقای کیوان خسروی، سخنگوی شورای عالی امنیت ملی، روز گذشته در گفت وگویی با اشاره به شرایط موفقیت آمیز بودن سفر آبه به ایران گفت: «تلاش برای بازگشت آمریکا به برجام و جبران خسارت‌های واردشده به ایران و رفع تحریم‌های فراسرزمینی واشنگتن علیه کشورمان که هر دو از اصول پذیرفته و تأکید شده جامعه بین‌المللی است، می‌تواند تضمینی برای موفقیت سفر نخست وزیر ژاپن باشد».

آقای دیاکو حسینی، عضو ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، نیز در گفت وگویی با اشاره به سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران و گمانه زنی‌ها درباره نقش او به عنوان میانجی میان ایران و آمریکا گفت: «آنچه به عنوان دستورالعمل این بحث از طرف مقام‌ها بیان شده، غیرممکن بودن مذاکره در هر شرایطی نیست. با وجوداین، بارها به صراحت عنوان شده تا زمانی که در این موقعیت هستیم و همچنین فرایند زورگویی، توهین و تحریم‌های ایالات متحده ادامه دارد، مذاکره بی‌معناست».

منبع: روزنامه صبح ن و؛۱۳۹۸،۰۳،۱۹

گروه اطلاع رسانی **۹۱۱۷**۲۰۰۲