بهناز قاسمی
مقابله با ريزگردها سال‌ها در خوزستان مطرح بود، ولي به دليل مشكلات ديگر توجه چنداني نمي‌شد، اما با وقوع گردوغبار شديد در هشتم بهمن سال گذشته طرح احياي 350 هزار هكتار از كانون‌هاي بحراني ريزگردها در استان خوزستان در دستور كار مؤسسه جهاد نصر قرار گرفت و به اين ترتيب 42هزار هكتار از كانون‌هاي فوق بحراني مانند منطقه جنوب و جنوب شرق اهواز در سال‌جاري نهال‌كاري و آبياري شد.
با وجود تلاش دولت براي احياي ۵۵۰ هزار هكتار از اراضي كشاورزي كه در دوران جنگ تحميلي از بين رفته بود و بازگشت مهاجران و كشاورزان آبادان، خوزستان و شلمچه و رونق مجدد كشاورزي در اين استان‌ها پديده ريزگردها بلاي جان ساكنان اين شهرها شده است.
پديده ريزگردها طي ساليان اخير به دليل از بين رفتن پوشش گياهي و تخريب خاك گسترش بيشتري در كشور داشته و به‌خصوص در جنوب غربي كشور مشكلات فراواني را ايجاد كرده است. ريزگردها از ساليان بسيار دور در برخي نقاط جهان از قبيل شمال آفريقا، شمال چين، استراليا، غرب امريكا و خاورميانه وجود داشته و تلفات بسياري نيز بر جاي گذاشته است، اما اقدامات اين كشورها در راستاي احياي پوشش گياهي و كاشت درختان بادشكن با الگوي مناسب باعث مهار ريزگردها شده است. يكي از مشكلات اصلي ايران همسايگي با كشور عراق است كه به دليل جنگ‌هاي داخلي و عدم كاشت نهال در مناطق بحراني در اين كشور، مقابله با ريزگردها را صد چندان سخت‌تر كرده است.
در سال‌هاي اخير، خوزستان به‌طور مداوم شاهد بروز پديده گردوغبار شديد در شهرهاي مختلف به ويژه اهواز است كه اين مسئله سبب از بين رفتن محصولات كشاورزي، آسيب به افراد به ويژه ايجاد بيماري‌هاي ريوي و همچنين تعطيلي ادارات و مدارس شده است. از سال گذشته با اختصاص رديف بودجه جداگانه، كانون‌هاي بحراني ايجاد گرد و غبار در خوزستان شناسايي شد كه با اجراي پروژه‌هايي همچون انتقال آب كارون به كانون‌هاي بحراني تا سطح نهال‌كاري و احياي زمين‌ها تا حدي گرد و غبار در حال مهار شدن است.
پس از وقوع گرد و غبار شديد در استان خوزستان، اهواز و شهرهاي اطراف كه منجر به قطع شدن آب، برق و امكانات شهري در بهمن‌ماه سال گذشته شد، دولت تصميم گرفت براي مهار كانون‌هاي بحراني گرد و غبار در اين استان‌ها بخشي از اراضي را كه در اين سال‌ها به بيابان تبديل شده، احيا كند.
انتقال آب كارون به اراضي مُرده خوزستان با كانال ۴۷ كيلومتري
بزرگ‌ترين و خطرناك‌ترين كانون ريزگردهاي اهواز، نزديك‌ترين كانون نيز به اين شهر بوده كه اكنون عمليات آبرساني براي تثبيت اراضي و كنترل گرد و غبار در اين منطقه در حال انجام است.
يدالله شمايلي، مديرعامل مؤسسه جهاد نصر و مجري طرح در جريان بازديد خبرنگاران اعزامي از پروژه كنترل ريزگردها در كانون شماره 4 در جنوب شرق اهواز، يكي ديگر از وظايف محول شده به اين مؤسسه را مهار كانون‌هاي بحراني گرد و غبار خوزستان عنوان کرده و مي‌گويد: با بررسي‌هاي حجتي، وزير جهاد‌كشاورزي اين مهم به مؤسسه جهاد نصر به عنوان بازوي اجرايي محول شد كه در ابتدا رضايت اهالي روستاي منطقه براي استفاده از زمين‌ها كمي زمان برد و پس از توافق براي بازسازي نهرهاي كشاورزي، تقبل خسارت محصولات كشت شده و پرداخت هزينه‌هاي زمين و خريد آن براي اجراي پروژه از دهم اسفندماه سال گذشته كار را آغاز كرديم.
شمايلي مي‌گويد: در خوزستان هفت كانون بحراني ريزگرد در سطح 350 هزار هكتار شناسايي شده كه بحراني‌ترين آن در كانون منطقه 4 در جنوب شرق اهواز قرار دارد. در اين راستا از اوايل اسفندماه سال گذشته تا پايان ارديبهشت ماه سال‌جاري، 2/47 كيلومتر كانال براي انتقال آب بدون استفاده از پمپ آب، به اين عرصه‌هاي بحراني در كانون منطقه 4 احداث شده است. اين كانال ۲۰ متر مكعب آب را در ثانيه از رود كارون به كانون ريزگردهاي خوزستان براي تثبيت اراضي به منظور كنترل گرد و غبار مي‌برد.
وي تصريح مي‌كند: هدف از احداث اين كانال آب، مرطوب‌سازي اين اراضي در فصول پاييز و زمستان و آبياري نهال‌هاي كاشته شده توسط سازمان جنگل‌ها براي مقابله با ريزگردها در اين عرصه‌ها است. شمايلي گفت: در اين پروژه ظرف مدت سه ماه 6 ميليون مترمكعب عمليات خاكريزي و خاكبرداري توسط پيمانكاران انجام شده است. وي گفت: براي احداث اين كانال 120 ميليارد تومان هزينه شده كه بخشي از آن را دولت پرداخت كرده و بخش ديگري از آن اميدواريم پرداخت شود و در اختيار پيمانكاران قرار گيرد.
شمايلي با اشاره به اينكه بايد 350 هزار هكتار از كانون‌هاي بحراني ريزگردها را احيا كنيم، مي‌افزايد: فعلاً مهار 42 هزار هكتار از كانون‌هاي فوق بحراني مانند منطقه جنوب و جنوب شرق اهواز انجام شده كه اولويت اول ما در سال 96 بود. هفت كانون بحراني گرد و غبار در خوزستان شناسايي شده است كه بزرگ‌ترين و خطرناك‌ترين آن كانون شماره 4 و معروف به جنوب شرق اهواز است.
مدير مؤسسه جهاد نصر تأكيد مي‌كند: عرض اين كانال 30 متر و دبي آب 20 مترمكعب در ثانيه است كه از اسفند سال گذشته با بسيج امكانات ظرف سه ماه توانستيم حدود 6 ميليون مترمكعب عمليات خاكبرداري انجام دهيم و با توجه به اينكه زمين‌هاي منطقه خوزستان فرم باتلاقي دارند و پس از حفر دو متر در زمين به آب مي‌رسيم كار كمي مشكل‌تر خواهد بود.
وي در مورد جزئيات اجراي 42هزار هكتار طرح كنترل ريزگردها مي‌گويد: كشت نهالي همچون نهال گز و كهور كه جزو گياهان مقاوم به خشكي هستند، قرق مرتع و مرطوب كردن زمين‌ها از جمله كارهايي است كه طي يك‌سال اخير انجام شده است.
مدير مؤسسه جهاد نصر با اشاره به عوامل اصلي ايجاد بحران‌هاي كانوني گرد و غبار در اين منطقه مي‌گويد: احداث بي‌رويه سدها، كاهش بارندگي، تعليف بيش از حد دام‌ها و گرماي زياد سبب شده است كه پوشش گياهي از بين رفته و كانون‌هاي بحراني گرد و غبار ايجاد شود. شمايلي همچنين در مورد فاز دوم كه از سال 97 آغاز خواهد شد، مي‌افزايد: ظرف چهار سال كانون‌هاي بحراني توليد گرد و غبار با استراتژي‌هاي پيش بیني شده در استان خوزستان مهار خواهد شد.
نظر شما