چوب ازجمله جامدات درون سوز است که خاموش کردن آتش‌سوزی آن عملیات سخت و طاقت‌فرسایی می‌طلبد. در آتش‌سوزی‌های انبارهای بزرگ، چند دستگاه خودروی آتش‌نشانی و ده‌ها آتش‌نشان حرفه‌ای در محل حاضر می‌شوند و صدها هزار لیتر برای خاموش کردن آتش مصرف می‌شود. حتی گاهی افراد حاضر نیز دچار مصدومیت می‌شوند. در حالی که با رعایت موارد ابتدایی ایمنی بسادگی می‌توان از بروز این حوادث و خسارات مالی فراوان جلوگیری کرد؛ چراکه رعایت نکات ایمنی در انبارها در پیشگیری از حریق بسیار مهم است.

راه‌های سرایت آتش بسته شود

انبارها حتما باید دارای دیوار و حفاظ مناسب باشند و از به کار بردن نرده که بسادگی احتمال افتادن اشیای مشتعل از آن به بیرون وجود دارد، خودداری کنند. برای جلوگیری از آتش‌سوزی در این انبارها باید چوب‌ها در ردیف‌های منظم و تا ارتفاع حداکثر 4/5 متر چیده شود. حتما بین ردیف‌های چیده شده فاصله ایمن وجود داشته باشد که بر اثر بروز آتش‌سوزی شعله‌ها به سرعت به اطراف سرایت نکند و فراگیر نشود. در تمام قسمت‌های انبار باید تابلوهای خطر، علائم هشداردهنده، راه‌های خروج و استعمال دخانیات ممنوع به صورت شبرنگ و در معرض دید عموم وجود داشته باشد. بین غرفه‌ها و انبارهای کوچک‌تر، دیوارهایی از جنس مصالح غیرقابل اشتعال و مقاوم در برابر آتش مانند دیوارهای بتونی و سیمانی باشند تا از سرایت آتش به انبارهای مجاور جلوگیری شود.

ایمنی سیم‌کشی

سیم‌کشی‌های برق در بسیاری از انبارها از پتانسیل بالایی برای آتش‌سوزی و حادثه‌ساز شدن برخوردار است. بهتر است سیم‌کشی به صورت توکار قرار بگیرد و اگر سیم‌های برق به صورت روکار است حتما داخل لوله‌های مقاوم فلزی محفوظ شده و از تماس مستقیم چوب‌ها، تخته‌ها یا هر وسیله دیگری با سیم‌های برق جلوگیری شود. برای هر انبار و بخشی، مسیرسیم‌کشی مجزا وجود داشته و فیوزهای مرغوب و متناسب با میزان باردهی در مسیر وجود داشته باشد. به هیچ عنوان از فیوزهای نامناسب و بی‌کیفیت یا از سیم به جای فیوز استفاده نکنید. از گرفتن انشعابات متعدد از یک سیم برق که باعث ایجاد حرارت و ذوب شدن سیم‌ها و بروز آتش‌سوزی می‌شود، خودداری کنید.

آماده برای مهار آتش

در تمام بخش‌های این انبارها باید لوله‌کشی آب تحت فشار وجود داشته باشد. خاموش‌کننده‌های دستی و پرتابل (قابل حمل روی چرخ)، آماده به کار و در تمام بخش‌های انبار وجود داشته باشند و همه افراد و کارگران حاضر در محل و بویژه نگهبانان طرز کار با این خاموش‌کننده‌ها را خوب بدانند. استفاده از وسایل گرمایشی شعله باز ممنوع بوده و از روشن کردن آتش برای گرم کردن خودداری کنید و اجازه روشن کردن سیگار، کبریت، فندک و هر شیء مشتعل دیگری را به افراد ندهید. در انبارهای مسقف، حتما باید سیستم اعلام حریق وجود داشته باشد و تمام پنجره‌ها و نورگیرها نیز با توری فلزی بسته شده باشد تا از افتادن اشیای مشتعل به داخل انبار جلوگیری شود.

مواد قابل اشتعال دور شود

از دپو کردن و جمع‌آوری ضایعات قابل اشتعال در محوطه انبار خودداری کنید و بسرعت این ضایعات از انبار خارج شود. نگهداری مایعات قابل اشتعال و بویژه سریع‌الاشتعال در داخل انبارها ممنوع است. وجود دکل صاعقه‌گیر در انبارهای بزرگ هنگام رعد و برق می‌تواند تا حد زیادی احتمال برخورد صاعقه به چوب‌ها را کاهش دهد. در این انبارها فاصله بین بالاترین نقطه چوب‌های چیده شده تا سقف انبار حداقل یک متر باشد. اتاق نگهبانی نباید در انتهای انبار و دور از راه‌های خروج اضطراری باشد، بلکه باید این اماکن در نزدیک‌ترین نقطه به در خروجی انبار بوده و به هیچ عنوان در انبارها قفل نباشد. نگهبانان بویژه نگهبانان شیفت شب باید بیش از یک نفر و کاملا هوشیار و بیدار بوده و نوبتی در داخل انبار به گشتزنی بپردازند. آنان باید طرز کار با وسایل اطفایی و خاموش‌کننده‌ها و همچنین شماره تلفن‌های اضطراری مانند آتش‌نشانی، پلیس، اورژانس و... را بدانند. بهتر است این انبارها در هر شکلی که باشند فردی را به عنوان مسئول ایمنی در اختیار داشته باشند که با نظارت بر اوضاع ایمنی موجود بخصوص نحوه انبارداری آن بر اوضاع کنترل داشته باشد. نقش هیأت مدیره قدرتمند در انبارهای بزرگ و مجتمع‌های کارگاهی بسیار مهم و حیاتی است. آنان می‌توانند با نظارت بر رعایت اصول ایمنی بویژه سیم‌های برق و چیدمان اصولی اجناس تا حد زیادی از بروز آتش‌سوزی جلوگیری کنند.

بیمه کنید

رویکرد جدید سازمان‌های آتش‌نشانی در کشور طی سال‌های اخیر، بیشتر بر امور آموزشی و پیشگیری قرار گرفته و بویژه با حضور مدیران عامل جوان، تحصیلکرده و با انگیزه این رویکرد با سرعت و دقت بیشتری پیش می‌رود. در همین خصوص کارشناسان سازمان آتش‌نشانی و مسئولان شهرداری در طول سال بازدیدهایی را به صورت منظم از این اماکن انجام می‌دهند و توصیه‌های ایمنی لازم را به آنان ارائه و حتی در پاره‌ای موارد نسبت به آموزش افراد و کارگران نیز اقدام می‌کنند؛ اما این امر، زمانی کارآمد و مفید خواهد بود که خود کسبه نیز قدم پیش بگذارند و آن نکات را به کار ببندند.

متاسفانه بسیاری از این انبارها بیمه نیستند و در صحبت با آنان مشخص می‌شود شرکت‌های بیمه‌ای تمایلی برای بیمه انبارها و کارگاه‌های آنان ندارند که این امر یک بازنگری جدی در قوانین بیمه را می‌طلبد. چراکه با هر بار آتش‌سوزی در این انبارهای بزرگ، میلیاردها تومان سرمایه کشور به خاکستر تبدیل می‌شود.

و نکته آخر این که وجود چنین مشاغل پرخطری در داخل شهرها و در مجاورت بافت‌های مسکونی از نظر ایمنی هیچ توجیهی ندارد و باید تمهیداتی اندیشیده شود که هرچه سریع‌تر این مشاغل از شهر خارج شده و به شهرک‌های صنعتی و اماکنی که به همین منظور اختصاص داده شده است، انتقال یابند. شهرداری تهران در سال‌های دور نسبت به انتقال مشاغل پرخطر دیگری نظیر مواد شیمیایی به خارج شهر اقدام کرده بود و دراین‌باره نیز بسیاری از کارگاه‌ها و انبارهای بزرگ به اطراف تهران و بویژه شهرک‌های صنعتی انتقال یافته است. امید که با همکاری مالکان، همین تعداد معدود کارگاه‌ها و انبارهای باقیمانده و تمامی مشاغل پرخطر نیز در راستای تامین ایمنی شهروندان هرچه سریع‌تر همکاری لازم را با شهرداری انجام داده و تهران را به مقصد خارج شهر ترک کنند.

جلال ملکی

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی