به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، فتنه تازه ای که چند هفته قبل به وسیله «دونالد ترامپ» در اراضی اشغالی ایجاد شد اکنون اعتراض های بین المللی را به همراه داشته است. در فلسطین نیز تظاهرات مردم با خشونت صهیونیست ها روبرو می شود و هر روز تعدادی از مسلمانان به خاک خون کشیده می شوند.
گذشته از واکنش های بین المللی و نشست فوق العاده کشورهای اسلامی، به تازگی مصر در واکنش به تصمیم رئیس جمهوری آمریکا، پیش نویس قطعنامه ای را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه کرده است.
قاهره در این قطعنامه به دنبال بی اعتبار کردن تلاش ترامپ برای تغییر وضعیت این شهر است به گونه ای که در پیش نویس آن آمده است: هر تصمیم یا اقدامی برای تغییر فضا، وضعیت و ترکیب جمعیتی بیت المقدس غیر قانونی و بی‌ اعتبار است.
تنش اصلی این است که رژیم صهیونیستی مجموع بخش های غربی و شرقی بیت المقدس را پایتخت ‌ابدی و جدایی ‌ناپذیر خود عنوان می کند. از طرف دیگر فلسطینی ها هم بخش شرقی این شهر را پایتخت کشور فلسطینی اعلام کرده اند.
تا سال 1967 بیت المقدس به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شده بود اما پس از شکست اعراب در جنگ شش روزه، رژیم صهیونیستی بخش شرقی بیت المقدس را در کنار بخش های بزرگی از شبه‌ جزیره سینا، نوار غزه، کرانه باختری رود اردن و بلندی ‌های جولان اشغال کرد.
تارنمای خبری تحلیلی «IOL » در زمینه شرایط حقوقی شهر بیت المقدس نوشت: در سال 1948 سازمان ملل متحد بر اساس قطعنامه 181 جامعه ملل وضعیت ویژه ای را برای بیت المقدس اعلام کرد. این قطعنامه معروف به طرح تقسیم (Partition Plan)، بیت المقدس را تحت نظارت سازمان ملل منطقه ای بین المللی میان مسلمانان و یهودیان دانست.
این گزارش افزود: اسرائیل این وضعیت را نپذیرفت و بیت المقدس را در اوایل دهه 1950 میلادی به عنوان پایتخت خود معرفی کرد. در سال 1967 هم اسرائیل به دنبال عملیات نظامی پس از جنگ شش روزه کنترل کامل این شهر را به دست گرفت.

**واشنگتن و تل آویو در مقابل همه
دونالد ترامپ حدود دو هفته پیش برخلاف قطعنامه های صریح سازمان ملل اعلام کرد که ایالات متحده بیت المقدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت می شناسد. وی به وزارت امور خارجه آمریکا هم دستور داد تا شرایط را برای انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به این شهر فراهم کند.
این اقدام رئیس جمهوری آمریکا با موجی از انتقادهای بین المللی روبرو شد. بسیاری کشور و نهادهای بین المللی این تصمیم را بحران زا و مانعی در برابر ایجاد صلح در خاورمیانه در خاورمیانه می دانند. خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه در گزارشی به ظرفیت شورای امنیت سازمان ملل متحد در جلوگیری از اجرایی شدن این فرمان ترامپ پرداخت و نوشت روز دوشنبه پیش نویس قطعنامه ای که توسط مصر به شورای امنیت داده شده مورد بحث قرار می گیرد و به احتمال زیاد با وتوی آمریکا روبرو می شود. هدف اصلی طرح مصر محکوم و ممنوع کردن اقدام اخیر رئیس جمهوری آمریکا است.
«نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل چند روز پیش تاکید کرده بود که تصمیم ترامپ کاری درست و عادلانه بوده است. به نوشته این خبرگزاری روسی، دیپلمات ها اعتقاد دارند شاید 14 عضو شورای امنیت به این قطعنامه رای مثبت دهند و تنها آمریکا با آن مخالفت کند. اگر این قطعنامه در شورای امنیت رد شود می تواند به مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه شود تا با یک رای گیری در مورد آن تصمیم گیری شود.
تارنمای «نیویورک تایمز» هم در گزارشی دستور ترامپ را با قطعنامه سازمان ملل متحد در تناقض دانست و افزود: ترامپ نه تنها سیاست چند دهه ای آمریکا را تغییر داد بلکه ایالات متحده را در مقابل شورای امنیت قرار می دهد. این که هیچ یک از دیگر اعضای شورای امنیت اقدامی مشابه واشنگتن انجام نمی دهند، شرایط دیپلماتیک پرتنشی را به وجود واهد آورد.
این روزنامه آمریکایی نوشت: آمریکا به عنوان مهمترین متحد تل آویو در سازمان ملل تاکنون از قدرت وتوی خود بارها برای رد قطعنامه ها علیه اسرائیل استفاده کرده است.
به نوشته نیویورک تایمز، اما آمریکا پیش از این چند بار در زمینه بیت المقدس از وتو استفاده نکرد. نخستین مورد آن برای تصویب قطعنامه 242 بود که از اسرائیل خواسته شد تا نیروهای خود را از اراضی اشغالی در جنگ 1967 به ویژه شرق بیت المقدس خارج کند. آخرین مورد نیز دسامبر سال 2016 اتفاق افتاد که در قطعنامه شورای امنیت، شهرک سازی های رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی محکوم شد و آن را بدون وجاهت قانونی و دلیلی برای شعله ور شدن خشونت ها توصیف کرد.

**از وتوهای گوناگون تا اتحاد برای صلح
با وجود حمایت همه جانبه آمریکا از رژیم صهیونیستی اما فشار افکار عمومی باعث شده است قطعنامه های گوناگونی در سازمان ملل، اقدامات رژیم اشغالگر را محکوم کند.
براساس اطلاعات تارنمای سازمان ملل متحد برخی از مهمترین قطعنامه ها که به وضعیت شهر بیت المقدس پرداخته، به شرح زیر هستند.
براساس قطعنامه 242 شورای امنیت سازمان ملل، برای رسیدن به صلح قبل از هر چیز ین رژیم باید از اراضی اشغالی خارج شود. این قطعنامه که در 22 نوامبر 1967میلادی مدتی پس از جنگ شش روزه صادر شد بر محورهایی همچون عقب ‏نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی از همه سرزمین‏ های اشغال شده در جنگ (به ویژه شرق بیت المقدس)، قطع عملیات جنگی و به رسمیت شناختن حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال دولت‏ های منطقه، حل عادلانه مساله آوارگان فلسطینی و ... اشاره کرد.
رژیم صهیونیستی در سال 1980با تصویب قانون «حقوق پایه» (Basic Law) در کنست، تغییری شگرف را وضعیت بیت ‌المقدس موجب شد و شهر را پایتخت ابدی خود اعلام کرد.
این اقدام موجب واکنش های بین المللی به ویژه در شورای امنیت شد که آن را نقض حقوق بین الملل و قطعنامه ها توصیف کرد. بر اساس قطعنامه 478 شورای امنیت که در اوت (مرداد – شهریور) همان سال به تصویب رسید سازمان ملل از همه کشور خواست تا از گشودن دفتر نمایندگی و سفارت در این شهر خودداری کنند.
این قطعنامه ضمن انتقاد از نادیده گرفتن قطعنامه شورای امنیت، به شدت از اقدام صهیونیست ها نسبت به اعلام پایتختی بیت المقدس ابراز نگرانی کرد. این قطعنامه با 14 رای موافق بدون رای مخالف و تنها با یک رای ممتنع ایالات متحده به تصویب شورای امنیت رسید.
همچنین پیمان صلح میان دو طرف در سال 1993 ، تعیین وضعیت این شهر را یکی از مهمترین و آخرین گام ها در راه اجرای صلح میان دوطرف بیان کرد.
البته از آن تاریخ تاکنون قطعنامه های گوناگونی در شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد علیه رژیم صهیونیستی صادر شد که حتی با وجود گذشتن از سد وتوی آمریکا، با بی توجهی این رژیم نتوانستند مانع خشونت، اشغالگری و سیاست های توسعه طلبانه صهیونیست ها شوند.
با این حال برخی کارشناسان برای دخالت مجمع عمومی در این موضوع به قطعنامه «اتحاد برای صلح» هم استناد می کنند. در دهه 1950 میلادی و در دوره جنگ کره، شورای امنیت به واسطه وتوهای پی در پی قادر به تصمیم گیری نبود. قطعنامه اتحاد برای صلح از کشورهای عضو سازمان ملل درخواست کرد تا به صورت جمعی برای ایجاد صلح و مقابله با متجاوز با یکدیگر همکاری کنند. درصورتی که یک قطعنامه با داشتن چنین ویژگی هایی در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شود حالت توصیه ای آن به شکل الزام آور در می آید و با استناد به آن کشورها می توانند در کنار سازمان ملل متحد به اقدامات عملی و حتی نظامی دست بزنند.
از گذشته تاکنون مجمع عمومی در مورد اشغال مجارستان، بحران های کنگو و کانال سوئز، موضوع نامیبیا و قضیه وضعیت جولان از قطعنامه اتحاد برای صلح استفاده کرده است.
قطعنامه اتحاد برای صلح براساس مواد فصل چهارم منشور سازمان ملل تصویب شد و راه برای اقدام مجمع عمومی و دبیرکل مسیر صلح هموار کرد. برخی حقوقدانان عرصه بین المللی اعتقاد دارند هنوز هم می توان به این قطعنامه استناد کرد و از آن در حل بن بست های موجود در سازمان ملل بهره برد.

پژوهشم**9130 **1601**خبرنگار: حسین عباسی نسب** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.