تولد نخستين روزنامه رنگي تاريخ رسانه ايران نيز چنين حسي داشت. حالا، بيش از ربع قرن از آن تجربه ناب گذشته است. در سالروز تولد نخستين روزنامه رنگي ايران، بازخواني كودكي و نوجواني و بلوغ روزنامه و مؤسسه همشهري، خالي از لطف نخواهد بود.
و اينك، نخستين روزنامه رنگي
روز ميلاد بانوي دوعالم، حضرت فاطمهالزهرا(س) بود كه آن اتفاق نيك افتاد. تاريخ مطبوعات ايران، بيستوچهارم آذرماه نخستين روزنامه رنگياش را به تماشا نشست و ميلاد و بزرگ شدن و رشد گامبهگام اين روزنامه را. اسمش را گذاشتند همشهري. اين روزنامه، بعدها تبديل به نهادي رسانهاي شد؛ با اسمورسم معتبر و محترم. رويكرد غالبش را هم، توجه به فرهنگ شهرنشيني، مسائل جوانان، مشكلات محلات شهر، محيطزيست، ترافيك، آداب شهروندي، مديريت شهري، شهر سالم، اوقات فراغت و... برگزيدند. در روزگار شهردار كرباسچي بود كه چنين اتفاقي افتاد.
اولين 100هزارتايي
در اين تاريخ، يكي از اولينهاي همشهري اتفاق افتاد؛ نخستين گذر از شمارگان 100هزارتا. نخستين شمارگان اين روزنامه 16صفحهاي كه با قيمت 50ريال عرضه شده بود، 10هزار نسخه بود. اما 5ماه زمان كافي بود تا نشان بدهد كه ايجادكنندگان چنين روزنامهاي، رگ خواب مخاطب تهراني را خوب شناختهاند كه توانستهاند اين شمارگان را از اين مرز عبور بدهند.
عبور از 200هزار تا
يك نخستين ديگر در تاريخ همشهري ثبت شد؛ عبور از شمارگان 200هزار نسخه. البته پيشتر از اين، در شهريور همين سال نيز شاهد انتشار نخستين كتاب سال همشهري- كه بهنوعي سالنامه سال گذشته محسوب ميشد- نيز بوديم. اما همگان ميدانند كه دستور زبان رقابت در مطبوعات، شمارگان است و اهميت اين ركوردها نيز به همين دليل است.
بزرگتر و باز هم بزرگتر
مجموعه همشهري در آبان 76، صاحب انتشارات شد. مجموعه همشهري با چنين حركتي، كمكم به سمتوسوي مجموعههاي رسانهاي بزرگ همچون الاهرام در زمان حسنين هيكل حركت كرد؛ مجموعههايي كه هم مركز پژوهشي دارند، هم انتشارات و هم مجموعههاي مولتيمدياي ديگر كه جايگاهي فراتر از يك رسانه چاپي را براي روزنامه به ارمغان ميآورند. اين انتشارات تاكنون 124عنوان كتاب را چاپ و راهي بازار نشر كرده است.
خبر خوش براي كودكان و نوجوانان
يك نخستين ديگر؛ نخستين روزنامه تخصصي كودكان و نوجوانان، بهصورت مستقل تا آبانماه 1376به چاپ خود ادامه داد. نام اين روزنامه را گذاشتند آفتابگردان. بعدها و در سال 79، اين ضميمه دوچرخه بود كه با سردبيري فريدون عموزاده خليلي با مخاطب كودك و نوجوان، شروع بهكار كرد و پنجشنبه هر هفته مهمان چشمان مخاطبان خاصش ميشد. دوچرخه هنوز ادامه دارد؛ پنجشنبهها. در ضمن، آفتابگردان هم از نخستين روزنامههاي كودك و نوجوان خاورميانه و جهان محسوب ميشد؛ كه قبل از انتخابات 1376، بهدليل اعتراض به عملكرد صداوسيما به نفع يكي از كانديداها، توقيف شد.
اين ركوردهاي ماندگار
بار ديگر روزنامه همشهري، از يك مانع 100هزارتايي ديگر عبور كرد و به شمارگان 300هزار نسخه رسيد. تيرماه سال بعد، شماره هزارم اين روزنامه منتشر شد و بهمنماه سال بعد، يعني 1375، اين روزنامه خوشنام از 100هزار نسخه ديگر عبور كرد و به شمارگان 400هزار نسخه رسيد. بعدتر و در اوج انتشار، اين شمارگان به 460هزار نسخه هم رسيد.
سلام به محلات
در چنين تاريخي، همشهري كماكان به رشد خود ادامه داد و طي ايدهاي ناب، موفق شد محلات و تاريخ شفاهي تهران و سوژههاي گمنام و شهروندان عادي را نيز موضوع كارهاي رسانهاي خود كند. همشهري محلات، با همت حجتالاسلام زائري و در زمان مديرعاملي شيخعطار راهاندازي شد تا آينه تمامنماي مردم تهران و محلات آن باشد؛ با رويكرد هر منطقه، يك ويژهنامه و در كل، 22ويژهنامه. درواقع همشهري محلات را ميتوان جزو مزيتهاي نسبي و بزرگ مجموعه همشهري برشمرد.
سلام همشهري جوان
مجموعه همشهري مجلات بسياري دارد كه بخشي از آنها، مستقلاً به نامهاي معتبر حوزه خودشان تبديل شدهاند. معروفترين مجله مؤسسه همشهري، در ديماه چنين سالي بود كه با طرح و ايده علي قنواتي شروع بهكار كرد. اين مجله، بهصورت هفتگي شروع بهكار كرد و بخشي از مستعدترين نيروهاي مطبوعاتي و جوان را بهكار گرفت كه بعدها چه در همشهري و چه بيرون آن، منشأ اثرات بسياري شدند.
يك مركز پژوهشي خاص
سال شروع نشده، مؤسسه همشهري يك كار مثبت ديگر را هم سروسامان داد؛ راهاندازي مركز تحقيقات و مطالعات رسانهاي روزنامه همشهري. اين مركز، بخشي از مؤسسه بزرگ همشهري محسوب ميشود و البته، تنها مركز پژوهشي وابسته به روزنامهنگاري حرفهاي در ايران؛ خاصه انجام پژوهشهاي مورد نياز متوليان مؤسسه همشهري، مخاطبشناسي، ارزيابي محتواهاي توليدشده در رسانههاي همشهري و... ازجمله وظايف تعريف شده اين مركز است؛ جايي كه شكل گرفت تا همشهري، نشان دهد كه يك سر و گردن از مجموعههاي رسانهاي ديگر بالاتر و متفاوتتر است.
خداحافظ همكار
در آذرماه چنين سالي بود كه خبر سقوط هواپيماي حامل خبرنگاران، جامعه رسانهاي و غيررسانهاي را به عزا نشاند. هواپيماي سي130 در غرب تهران، سقوط كرد و از همشهري، قرعه به نام محمد كربلايياحمد افتاد تا مسافر سفر آخرت شود. كربلايياحمد، متولد 1336تهران بود؛ با تحصيلات معماري. در صداوسيما هم فعاليت ميكرد ولي هنگام شهادت، عكاسخبرنگار مجموعه همشهري بود.
گذشتن از مرزهاي رسمي
لابد از همشهري امارات و استانها هم چيزهايي شنيدهايد، نه؟ خردادماه 85، همشهري امارات با موضوعات متنوع و جامعه هدف ايرانيان مقيم امارات و نيز بخشهاي انگليسي و عربي، به راه افتاد. در كنارش، همشهري استانها نيز با جامعه هدف شهروندان هر استان، بهصورت مستمر، نشر يافت كه هنوز هم فعاليتش ادامه دارد.
هميشه بيدار
در دنياي روزنامهنگاري مجازي و اينترنتي كه حرفهايها آن را به سايبرژورناليسم ميشناسند، يك نام درخشش خاصي دارد؛ دكتر يونس شكرخواه. نظريات و ايدهها و دانشي كه او در سالهاي گذشته وارد ادبيات اين حوزه در ايران كرده است، باعث شده تا روزنامهنگاري سايبر در ايران جان بگيرد و به رشدش ادامه دهد. همشهري آنلاين، بهعنوان بازوي اينترنتي روزنامه همشهري و البته همراه با تحريريه و با نگاهي مستقل و مجازي، محصول همين دانش و همكاري اين استاد شناختهشده ارتباطات ايران با مؤسسه همشهري بوده است كه هنوز هم دارد به فعاليتش ادامه ميدهد.
كتابهايي به رنگ همشهري
جدا از بحث انتشارات همشهري كه در نوع خود يك برگ برنده براي مجموعهاي رسانهاي محسوب ميشد، اين مؤسسه اقدام به چاپ «كتاب همشهري» هم كرد. اين مجموعه كتابها، با هدف گسترش فرهنگ كتاب و كتابخواني به زيور طبع آراسته شدند. ادبيات كهن، داستان، ادبيات ديني، دفاعمقدس، بزرگان ايرانزمين، طنز و... موضوعاتي بودند كه اين كتابها، در آن حوزهها به چاپ رسيدند. اين كتابها پنجشنبه به همراه روزنامه، تحويل خوانندگان ميشدند و در زمانه خودشان، اثربخشي خوبي داشتند.
سلام عصرگاهي همشهري
از ديرباز در سنت مطبوعاتي ايران، روزنامههاي مطرح غالبا عصرگاهان منتشر ميشدند. بعدها اين انتشار، سحرگاهي شد و روزنامههاي عصرگاهي، كمكم از دور خارج شدند؛ روزنامههايي چون اطلاعات و كيهان. در دهه70، كه رشد عجيبي را در مطبوعات كشور شاهد بوديم، اساسا كسي به سمتوسوي روزنامه عصر نميرفت و همه، به همان چاپهاي دم صبح و سحر قناعت ميكردند. همشهري كه يك روزنامه سحرگاهي بود، در چنين تاريخي بود كه قصد كرد همشهري عصر را مستقلا چاپ كند؛ چاپ اين عصرگاهيها، ششماهي ادامه پيدا كرد.
چاپخانههايي در حد و اندازه نام همشهري
در چنين تاريخي بود كه چاپخانه بزرگ همشهري، با حضور شهردار وقت، رسما فعاليت خود را شروع كرد. البته پيشتر، بخشي از سهام اين چاپخانه به كاركنان همشهري واگذار شده بود. مجموعه همشهري نميتوانست براي چاپ محصولات خود، وابسته به بيرون از همشهري باشد و چنين بود كه فلسفه شكلگيري اين چاپخانه بزرگ شكل گرفت. بعدتر، يعني خرداد 1391، چاپخانههاي شماره 2 و 3مؤسسه همشهري هم شروع بهكار كردند. امروزه خانواده همشهري، پرشمارگانترين رسانه مكتوب كشور است؛ طوري كه نزديك به نيمي از كاغذ مصرفي مطبوعاتي كشور به محصولات و روزنامه همشهري اختصاص يافته است.
پيشگامي در مجلهنگاري
تجربه موفق همشهري جوان و همشهري ماه، متوليان وقت مؤسسه را به اين صرافت انداخت كه در اين حوزه، سرمايهگذاري بيشتري داشته باشند؛ درنتيجه، مركز توسعه نشريات همشهري راهاندازي شد. اين مركز كه گروه مجلات همشهري بود، مجلات زيادي را پايهگذاري كرد؛ علاوه بر همشهريهاي جوان و ماه و ديپلماتيك و...، همشهريهاي خانواده و دانستنيها، سرنخ، داستان، 24 و... هم راهاندازي شدند. بعدها بخشهايي از اين مجلات تعطيل شد و ديگر چاپ نشدند.
ماجراي يك اشتباه
يك اشتباه در نخستين روز اين ماه، منجر به توقيف موقت روزنامه شد. علت توقيف هم، چاپ يك آگهي تبليغاتي بود. قرار بود روزنامه يك هفته توقيف باشد كه رايزنيهايي صورت گرفت و بعد از يك روز توقيف، نشر آن از سر گرفته شد.
جايي در 100برند معتبر ايراني
جشنوارهاي در كشور برگزار ميشود با نام جشنواره ملي قهرمانان صنعت ايران؛ بهاينترتيب كه هر سال جمع ميشوند و طبق ارزيابيهايي كه دارند، شروع ميكنند به انتخاب برترين فعالان صنعتي و نيز برندها. از اتفاقات جالب تاريخچه اين جشنواره، برگزيدهشدن روزنامه همشهري بهعنوان يكي از 100برند برتر ايراني بود كه براي يك رسانه، اين اتفاق، رويدادي نيك و قابل افتخار محسوب ميشود.
بازگشت براي بار دوم
انتخابات برگزار شد و اصلاحطلبان و ميانهروها و متحدانشان، به دولت و شوراي شهر پايتخت راه يافتند. طبيعي بود كه تغيير و تحولاتي در راه است. درست در شهريورماه امسال، مرتضي حاجي، مديرعامل مؤسسه همشهري و خسرو طالبزاده، مديرمسئول روزنامه همشهري شدند. البته كسري نوري، از روزنامهنگاران اصلاحطلب نيز چند وقتي سرپرست روزنامه شد. نكته جالب، انتصاب مرتضيحاجي براي دومينبار به مديرعاملي بود؛ او نخست در خرداد 1374بود كه دومين مديرعامل مؤسسه همشهري شده بود.