حدود ۲۵ میلیون نفر از جمعیت ساکن در شهرهای پرجمعیت کشور در معرض خطر زلزله هستند؛ سالانه حدود ۳ سانتی متر کوتاه شدگی در پوسته زمین اتفاق می افتد که حدود ۱۰ درصد از این میزان به دلیل زمین لرزه است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما با اشاره به اینکه شهرهای پرجمعیت ما بر روی پهنه پرخطر و زلزله خیز قرار دارند، افزود: در تهران حدود ۹۸۰ ساختمان بالای ۱۰ طبقه داریم که نیمی از این رقم در ۱۰ سال گذشته اضافه شده است و بسیاری از آنها در مناطق یک، دو ، سه و ۲۲ یعنی روی پهنه گسل های زلزله خیز هستند.
مهدی زارع گفت: بودجه و قانون در کشور ما به درستی خرج و اجرا نمی شود و این بدان معناست که نخبگان و کاربلدها در جای درست یا در جای خودشان قرار نگرفته اند.
وی گفت: آنچه به نظر می آید این است که ما در کشور مشکل توسعه داریم و عدم توسعه در کشور به دلایل گوناگونی از قبیل خشکسالی و مشکلات اقتصادی بوده، در نهایت این مشکلات به مهاجرت سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از روستاها به شهرهای بزرگ ختم شده است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: طی ۲۰ سال اخیر حدود ۲۴ میلیون ایرانی در داخل کشور جابجا شده و ۷۰ درصد از این تعداد از روستا به شهرها سرازیر شده اند، این مهاجرت باعث افزایش ۱۷ میلیون نفری جمعیت شهرهای بزرگ ایران شده است.
وی با اشاره به اینکه اصلی ترین مقصد این مهاجرت ها استان البرز و تهران بوده و طبق گزارش مرکز آمار رشد جمعیت در حاشیه استان تهران چهار برابر شهر تهران است، تصریح کرد: ایجاد و پیدایش بسیاری از شهرهای کوچک حاشیه تهران بطور کل اشتباه و غیرکارشناسی بوده است مثلا شهرهایی مثل پرند در حاشیه فرودگاه امام خمینی (ره) یا بخش هایی از پردیس در شرق تهران اصلا آب ندارند و از آن بدتر اینکه در نزدیکی گسل های فعال احداث شده اند.
نامبرده گفت: علاوه بر اینکه حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بر روی گسل های اصلی تهران هستند، حدود ۵ر۴ میلیون نفر هم در بافت فرسوده تهران زندگی می کنند.
وی ادامه داد: شهر تهران دارای تمرکز جمعیت در مناطق آسیب پذیر است، تهران شهری است که زلزله های تاریخی مهم را تجربه کرده، سال ۳۲۰ قبل از میلاد زلزله بزرگی در شهر ری پیش آمده، هر ۳۵۰۰ سال یکبار گسل شمال تهران زلزله ای بزرگ را تجربه کرده و هر ۲۰۰ سال در شعاع پیرامونی شهر تهران انتظار زلزله مهمی را می کشد که همه اینها قابل تأمل هستند.
زارع گفت: برای شهر تبریز هم می توان وضع مشابه را در نظر گرفت با تفاوت اینکه جمعیت تبریز حدود یک ششم تهران است.
وی تصریح کرد: با وجود فاصله زیاد کانون زلزله ماه قبل استان کرمانشاه، انتظار نمی رفت که خسارات جانی به بار بیاید، زیرا کانون زلزله کوه های مرزی ایران و عراق بود ضمنا ما حدود ۶۰ سال قبل در همان منطقه زلزله ای به بزرگی ۲ر۷ ریشتری را تجربه کردیم که تقریبا هزار نفر کشته داده بود چرا باید بعد از ۶۰ سال دوباره در زلزله ای ۱ر۷ ریشتری ۶۲۰ نفر کشته شوند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله از وجود ۱۲۰ دستگاه زلزله نگار در کشور خبر داد و گفت: اگر تعداد زیادی از این دستگاه ها کار نکنند چیز عجیبی نیست چون با مشکلات عدیده ای مواجهند.
بیت اللهی دبیر کارگروه ملی زلزله هم گفت: در تهران حریم گسل ها معلوم و معین شده است و ساخت و سازها باید طبق ضوابط و مقررات مصوب و در نظر گرفتن این حریم ها صورت پذیرد؛ البته امیدواریم آیین نامه مربوط به رعایت حریم گسل ها تا پایان امسال ابلاغ شود.
وی ادامه داد: در شهرهای تبریز، کرمان، مشهد و کرج هم همزمان این آیین نامه در دست ابلاغ است؛ البته مشکل این آیین نامه این است که پهنای گسل ها در نقشه ابلاغی مشخص نشده است.
دبیر کارگروه ملی زلزله افزود: متأسفانه در کشور حین رخداد زلزله رفتار نوسانی داریم و بعد از مدتی این رفتار فروکش می کند. ما نباید حادثه پلاسکو را فراموش کنیم؛ در حال حاضر بیش از هزار برج بالای ۱۲ طبقه داریم که ۲۰۰ تای آنها روی گسل هستند. اما بودجه لازم را برای پیشگیری زلزله تخصیص نمی دهیم و این می شود که حدود ۳۵ هزار واحد مسکونی در زلزله کرمانشاه تخریب می شود.
وی گفت: در کشور حدود یکهزار مرکز ثبت زلزله داریم که ۳۰ سال قبل به برق وصل شده و تاکنون به روز رسانی نشده اند.
بیت اللهی تصریح کرد: مردم ما باید فرهنگ زندگی با زلزله را یاد بگیرند زیرا ساختمان هایی که طبق ساده ترین اصول ساختمان سازی بنا شده اند می توانند در مقابل زمین لرزه مقاوم باشند اما مشکل ما در اجرا و نظارت بر اجرای ساختمان سازی است.
وی با اشاره به اینکه آنچه در زلزله سرپل ذهاب معلوم شد، ضعف سیستم نظارتی ساخت و سازهای مان بود، گفت: مشکل عمده در روند مدیریت و نظارت و بررسی‌های زمین لرزه ای کشور عدم جدیت پیوسته در اجرای قوانین است. رفتار ما به شدت نوسانی است و این رفتار در حادثه پلاسکو و سایر زلزله ها دیده می شود.
صدیف بدری عضو کمیسیون عمران مجلس هم در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: در بررسی ها و تهیه نقشه‌های پهنه گسل های شهرهای بزرگ کشور کوتاهی شده است. طراح اصلی از بعد شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی بوده و هست و از آنجا که مهمترین و پربارترین بخش شهرداری از حیث درآمدزایی، بخش فروش تراکم است؛ در این حوزه قصور زیادی به چشم می خورد.
در ادامه این برنامه همچنین حسن قربان خانی رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران در ارتباط تلفنی گفت: ما باید از علوم کشورهای پیشرفته و صاحب فکر در حوزه ساخت و ساز و پیشگیری زلزله بهره مند شویم.
وی ادامه داد: متأسفانه در تهران هزاران ساختمان توسط کسانی ساخته می شود که فاقد صلاحیت هستند. حتما کیفیت ساختمان هایی که مهندس ناظر دارند بهتر از سایر ساختمان هاست، اما نظارت تنها هم کفایت نمی کند.
زارع هم گفت: همه زلزله های اتفاق افتاده در کرمان و کرمانشاه طبیعی بوده اند و حادثه ای شبیه هارپ و انفجار در کار نبوده است.
∎
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما با اشاره به اینکه شهرهای پرجمعیت ما بر روی پهنه پرخطر و زلزله خیز قرار دارند، افزود: در تهران حدود ۹۸۰ ساختمان بالای ۱۰ طبقه داریم که نیمی از این رقم در ۱۰ سال گذشته اضافه شده است و بسیاری از آنها در مناطق یک، دو ، سه و ۲۲ یعنی روی پهنه گسل های زلزله خیز هستند.
مهدی زارع گفت: بودجه و قانون در کشور ما به درستی خرج و اجرا نمی شود و این بدان معناست که نخبگان و کاربلدها در جای درست یا در جای خودشان قرار نگرفته اند.
وی گفت: آنچه به نظر می آید این است که ما در کشور مشکل توسعه داریم و عدم توسعه در کشور به دلایل گوناگونی از قبیل خشکسالی و مشکلات اقتصادی بوده، در نهایت این مشکلات به مهاجرت سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از روستاها به شهرهای بزرگ ختم شده است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: طی ۲۰ سال اخیر حدود ۲۴ میلیون ایرانی در داخل کشور جابجا شده و ۷۰ درصد از این تعداد از روستا به شهرها سرازیر شده اند، این مهاجرت باعث افزایش ۱۷ میلیون نفری جمعیت شهرهای بزرگ ایران شده است.
وی با اشاره به اینکه اصلی ترین مقصد این مهاجرت ها استان البرز و تهران بوده و طبق گزارش مرکز آمار رشد جمعیت در حاشیه استان تهران چهار برابر شهر تهران است، تصریح کرد: ایجاد و پیدایش بسیاری از شهرهای کوچک حاشیه تهران بطور کل اشتباه و غیرکارشناسی بوده است مثلا شهرهایی مثل پرند در حاشیه فرودگاه امام خمینی (ره) یا بخش هایی از پردیس در شرق تهران اصلا آب ندارند و از آن بدتر اینکه در نزدیکی گسل های فعال احداث شده اند.
نامبرده گفت: علاوه بر اینکه حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بر روی گسل های اصلی تهران هستند، حدود ۵ر۴ میلیون نفر هم در بافت فرسوده تهران زندگی می کنند.
وی ادامه داد: شهر تهران دارای تمرکز جمعیت در مناطق آسیب پذیر است، تهران شهری است که زلزله های تاریخی مهم را تجربه کرده، سال ۳۲۰ قبل از میلاد زلزله بزرگی در شهر ری پیش آمده، هر ۳۵۰۰ سال یکبار گسل شمال تهران زلزله ای بزرگ را تجربه کرده و هر ۲۰۰ سال در شعاع پیرامونی شهر تهران انتظار زلزله مهمی را می کشد که همه اینها قابل تأمل هستند.
زارع گفت: برای شهر تبریز هم می توان وضع مشابه را در نظر گرفت با تفاوت اینکه جمعیت تبریز حدود یک ششم تهران است.
وی تصریح کرد: با وجود فاصله زیاد کانون زلزله ماه قبل استان کرمانشاه، انتظار نمی رفت که خسارات جانی به بار بیاید، زیرا کانون زلزله کوه های مرزی ایران و عراق بود ضمنا ما حدود ۶۰ سال قبل در همان منطقه زلزله ای به بزرگی ۲ر۷ ریشتری را تجربه کردیم که تقریبا هزار نفر کشته داده بود چرا باید بعد از ۶۰ سال دوباره در زلزله ای ۱ر۷ ریشتری ۶۲۰ نفر کشته شوند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله از وجود ۱۲۰ دستگاه زلزله نگار در کشور خبر داد و گفت: اگر تعداد زیادی از این دستگاه ها کار نکنند چیز عجیبی نیست چون با مشکلات عدیده ای مواجهند.
بیت اللهی دبیر کارگروه ملی زلزله هم گفت: در تهران حریم گسل ها معلوم و معین شده است و ساخت و سازها باید طبق ضوابط و مقررات مصوب و در نظر گرفتن این حریم ها صورت پذیرد؛ البته امیدواریم آیین نامه مربوط به رعایت حریم گسل ها تا پایان امسال ابلاغ شود.
وی ادامه داد: در شهرهای تبریز، کرمان، مشهد و کرج هم همزمان این آیین نامه در دست ابلاغ است؛ البته مشکل این آیین نامه این است که پهنای گسل ها در نقشه ابلاغی مشخص نشده است.
دبیر کارگروه ملی زلزله افزود: متأسفانه در کشور حین رخداد زلزله رفتار نوسانی داریم و بعد از مدتی این رفتار فروکش می کند. ما نباید حادثه پلاسکو را فراموش کنیم؛ در حال حاضر بیش از هزار برج بالای ۱۲ طبقه داریم که ۲۰۰ تای آنها روی گسل هستند. اما بودجه لازم را برای پیشگیری زلزله تخصیص نمی دهیم و این می شود که حدود ۳۵ هزار واحد مسکونی در زلزله کرمانشاه تخریب می شود.
وی گفت: در کشور حدود یکهزار مرکز ثبت زلزله داریم که ۳۰ سال قبل به برق وصل شده و تاکنون به روز رسانی نشده اند.
بیت اللهی تصریح کرد: مردم ما باید فرهنگ زندگی با زلزله را یاد بگیرند زیرا ساختمان هایی که طبق ساده ترین اصول ساختمان سازی بنا شده اند می توانند در مقابل زمین لرزه مقاوم باشند اما مشکل ما در اجرا و نظارت بر اجرای ساختمان سازی است.
وی با اشاره به اینکه آنچه در زلزله سرپل ذهاب معلوم شد، ضعف سیستم نظارتی ساخت و سازهای مان بود، گفت: مشکل عمده در روند مدیریت و نظارت و بررسی‌های زمین لرزه ای کشور عدم جدیت پیوسته در اجرای قوانین است. رفتار ما به شدت نوسانی است و این رفتار در حادثه پلاسکو و سایر زلزله ها دیده می شود.
صدیف بدری عضو کمیسیون عمران مجلس هم در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: در بررسی ها و تهیه نقشه‌های پهنه گسل های شهرهای بزرگ کشور کوتاهی شده است. طراح اصلی از بعد شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی بوده و هست و از آنجا که مهمترین و پربارترین بخش شهرداری از حیث درآمدزایی، بخش فروش تراکم است؛ در این حوزه قصور زیادی به چشم می خورد.
در ادامه این برنامه همچنین حسن قربان خانی رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران در ارتباط تلفنی گفت: ما باید از علوم کشورهای پیشرفته و صاحب فکر در حوزه ساخت و ساز و پیشگیری زلزله بهره مند شویم.
وی ادامه داد: متأسفانه در تهران هزاران ساختمان توسط کسانی ساخته می شود که فاقد صلاحیت هستند. حتما کیفیت ساختمان هایی که مهندس ناظر دارند بهتر از سایر ساختمان هاست، اما نظارت تنها هم کفایت نمی کند.
زارع هم گفت: همه زلزله های اتفاق افتاده در کرمان و کرمانشاه طبیعی بوده اند و حادثه ای شبیه هارپ و انفجار در کار نبوده است.