چکیده مصاحبه پژوهشی:
60 درصد رشد مغز انسان تا ۱ سالگی، 80 درصد تا 3 سالگی و نزدیک به 100 درصد تا 8 سالگی، اتفاق می افتد.
- پیش نویس سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» شامل بخش های مختلفی همچون «مراقبت از کودکان، ایمنی؛ امنیت؛ کمک به تعامل اجتماعی و معنوی کودکان و شروع حیطه های توسعه از کودکی » است.
- در حال حاضر پیش نویس سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» توسط وزارت بهداشت نوشته و به تایید دستگاهها رسیده است.
- پیش نویس سند مذکور بزودی در اولین جلسه امسال شورای عالی سلامت و امنیت غذایی ملاحظه و تصویب خواهد شد.
- بر اساس این پیش نویس مراقبت ها و اقدامات والدین در سال های آغازین سن کودک(تا 8 سالگی) از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- بر اساس پیش نویس سند « ارتقاء سلامت، توسعه و تکامل کودکان» توفیقات زیادی را بدست آورده ایم.
-جنبه های تکامل همه جانبه کودکان: سلامت و تغذیه کودک و مادر (قبل و بعد از تولد)؛ ایمنی و امنیت کودکان ؛ آموزش مادر (قبل و بعد از تولد) و کیفی سازی آموزش کودکان قبل از ۸ سالگی.
پژوهش خبری صدا وسیما: ارتقاء سلامت و تکامل همه جانبه کودک موضوع مهمی است که دلیل تهیه پیش نویس سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» بوده است و این سند در انتظار تصویب است. لذا در مصاحبه با دکتر حامد برکاتی مدیر کل دفتر سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت به واکاوی این موضوع پرداخته ایم :
پژوهش خبری: پیش نویس سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» شامل چه بخش هایی است؟ و در چه مرحله ای است؟
- دکتر حامد برکاتی: در همه اسناد چه در قانون اساسی، چه در سیاست های کلان جمعیت و خانواده، توجه به کودکان به عنوان یک اولویت دیده شده است. در حال حاضر نیز سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» پیش نویس آن نوشته شده که دستگاه ها تأیید کرده اند و در انتظار تصویب شورای عالی سلامت است.
سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» بخش های مختلفی را شامل می شود. بخش های سلامت، مراقبت از کودکان، ایمنی و امنیت کودکان و کمک به تعامل اجتماعی کودکان، تکامل معنوی کودکان و همه حیطه ای که توسعه یک انسان سالم که از کودکی شروع می شود دیده شود. در این سند برنامه های عملیاتی و راهبردهایی که توسط دستگاه های مختلف با نظارت مدیریت سازمان مدیریت برنامه ریزی و مجلس شورای اسلامی در سال های آتی تدوین، تصویب و اجرا شود آمده است.
پژوهش خبری: تهیه این پیش نویس با چه هدفی صورت گرفته است؟
دکتر حامد برکاتی: وضع کشور به لحاظ شاخص های مهمی که در حوزه سلامت کودکان داریم وضع قابل قبولی است. در سیر کند شدن شاخص مرگ کودکان؛ بهترین رشدها را در سطح دنیا داشته ایم. تقریباً سالی بیش از 5/ 5 درصد توانسته ایم نسبت به سال قبل مرگ کودکانمان را کم کنیم. و از عددی که از ابتدای انقلاب اسلامی از هر 100 هزار بچه زیر 5 سال، 140 تا فوت می کردند. درحال حاضر آخرین آماری که همه سازمانهای بین المللی به آن صحه گذاشتند و در آمارهای جهانی آمده عدد 140 به 15 رسیده یعنی نزدیک به 10 برابر، مرگ کودکان را کاهش داده ایم. علیرغم اینکه در سالهای اخیر با طرح تحول نظام سلامت ما تخت های ویژه نوزادمان به چند برابر رسیده است و مهارت هایی را آموزش داده ایم و پرسنل مان بیشتر شده است. ولی نیاز به مراقبت ها و خدمات دیگری است که در پیش نویس سند «رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال» هدف گذاری شده است. مواردی همچون «مراقبت از کودکان، ایمنی؛ امنیت؛ کمک به تعامل اجتماعی و معنوی کودکان و شروع حیطه های توسعه از کودکی ». توسعه این اقدامات در سال های آتی شاخص های رشد کودکان را بهبود می بخشد. چیزی که در وزارت بهداشت مطرح است توجه بیشتر به ارتقاء سلامت کودکان و توسعه و تکامل کودکان است.
پژوهش خبری: رشد و تکامل همه جانبه کودک چه معیارها و شاخص هایی دارد؟
- دکتر حامد برکاتی: بحث رشد و تکامل همه جانبه کودک حیطه جدید در کشور است و از بدو تولد تا 8 سالگی را شامل می شود. تکامل موضوعی همه جانبه است ودر برگیرنده ابعادی می باشد که ارتباط درونی با یکدیگر دارند، در واقع همه اینها در زندگی کودک بهم بافته شده اند و پیشرفت در یک حیطه، پیشرفت سایر حیطه ها را تحت تاثیر خود قرار می دهد. تکامل همه جانبه 5 حیطه دارد: ۱- سلامت و تغذیه کودک و مادر (قبل و بعد از تولد) ۲- ایمنی و امنیت کودکان [1] (از بیماری های عفونی و سوانح و حوادث) 3- آموزش مادر (قبل و بعد از تولد) و کیفی سازی آموزش کودکان قبل از ۸ سالگی. بنابراین مداخلات باید دربرگیرنده توجه به تکامل فیزیکی(توسط سلامت و تغذیه)، تکامل ذهنی (توسط آموزش و محرکات)، تکامل هیجانی اجتماعی(ایجاد کننده مهر و عاطفه و علاقه و فرصت هایی برای مشارکت اجتماعی) و تکامل روحی و معنوی(که به عنوان فرهنگ کودک نیز قابل تعریف است.) باشند.
ارتقای تکامل کودکان خردسال نیازمند موارد زیر است:
پژوهش خبری: وضع کشور ما نسبت به کشورهای توسعه یافته چگونه است؟
- دکتر حامد برکاتی: کشورهای توسعه یافته از 8/ 1 تا حدود 2 درصد در بحث مراقبت از کودکان[2] و پیش دبستانیشان سرمایه گذاری کرده اند و ما تقریباً خیلی کم هزینه کرده ایم البته در این سالها بیشتر شده است. با توجه به اسناد بالادستی: «سیاست های کلان سلامت، جمعیت و خانواده» به بحث تکامل آغازین کودکان پرداخته شده است. اجرای این سیاست ها اهمیت ویژهای دارد. به ازای هر 1 ریال سرمایه گذاری در توسعه تکامل کودک 7 ریال بازگشت سرمایه خواهیم داشت. در اثر اجرای برنامه درکشورهای توسعه یافته به طور متوسط 15 درصد افزایش هوش در کودکان جامعه گزارش شده است. پیش نویس سند همه جانبه تکامل کودکان که در انتظار تصویب شورای عالی سلامت است با همین رویکرد نوشته شده است.
پژوهش خبری: بسته های حمایتی وزارت بهداشت در حوزه سلامت کودکان کدامند؟
-دکتر حامد برکاتی: بسته های حمایت خانواده ها ، در حوزه های مختلف است:
1- appهای موبایل های هوشمند در حوزه سلامت مادران و کودکان از شروع کار تغذیه با شیر مادر، تغذیه در ساعت اول تولد، پاسخ به سئوالات رایج مادران در مورد شیر مادر
2- پنج جلد کتاب آموزشی مبتنی بر نقاشی برای خانواده ها، مربیان و کودکان، جهت پیشگیری از سوانح و حوادث.
3- یک جلد کتاب آموزشی نفیس برای خانواده ها شامل آموزش تغدیه تکمیلی، مکمل یاری، بحث های مشاوره با مادر. در سنین بعدی آموزش بلوغ به خانواده ها. محتواهایی برای سن بلوغ. این بسته ها با منابعی که در اختیارمان قرار می گیرد به شکل رایگان در اختیار مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشت درمانی تقدیم می شود.
کلام آخر
بر اساس پیش نویس سند « ارتقاء سلامت، توسعه و تکامل کودکان» در مورد جلوگیری از مرگ کودکان و ارتقاء رشد کودکان اقدامات خوبی داشته ایم و کشور توفیقات زیادی را بدست آورده ایم؛ هم اکنون کودکان بیشتری زنده می مانند و بهتر رشد می کنند پس حق دارند از تکامل خدادادی بهتری برخوردار باشند این مساله در برنامه های توسعه ششم هم بیشتر دیده شده است و مورد توجه وزارت بهداشت و سایر دستگاه ها قرار خواهد گرفت تا توسط خانواده ها و با حمایت های حاکمیتی که توسط دولت ها انجام می گیرد کودکانی سالمتر به جامعه تحویل داده شود.
پژوهش خبری // پژوهشگر: مهدی ناجی
--------------------
[1] security, safety
[2]- childcare