به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از شهرضا نیوز– امیر حسین علی بیگی/ حال که در خلال هفته پژوهش و فناوری قرار داریم، بد نیست ضمن اشاره ای به مفهوم پایداری توسعه به طور اجمال به نقش دانشگاه، به عنوان متولی اصلی تولید علم، در این مسیر بپردازیم. برخی از مسئولان و اعضای هیات علمی دانشگاه ها شناخت وافی از واژه توسعه پایدار ندارند یا اقدامی در تلفیق اصول آن در برنامه های آموزشی و درسی و پروژه های پژوهشی نکرده و نمی کنند.

این افراد که بخش عمده نخبگان جامعه را تشکیل می دهند لازم است در جهت اقدام به این منظور برای دو پرسش زیر پاسخ­های شایسته داشته باشند:

1) چگونه می توان به صورت اثربخش و کارآ توسعه پایدار را در خط­ مشی ها، آموزش، پژوهش و عملیات روزمره دانشگاه تلفیق کرد؟

2)چگونه می توان مطمئن شد که توسعه پایدار بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ دانشگاهی و باعث تحول سازی کوتاه مدت و بلند مدت آموزش عالی و جامعه پیرامون آن شده است؟

«توسعه پایدار، توسعه ای است که نیازهای نسل فعلی را بدون تهدید توانایی برای رفع نیازهای نسل های آینده مرتفع سازد.» به تعبیری فرایند تحولی که به واسطه آن کیفیت زندگی مردم، بهبود یابد و تعادل پویایی بین ابعاد اجتماعی و اقتصادی با حفظ و صیانت از محیط زیست طبیعی ایجاد شود .

از اهداف اصیل دانشگاه ها، خدمت رسانی به جامعه از طریق برقراری ارتباط بین اندیشه ها و چرخش آن ها در جوامع است. در دانشگاه های امروزی، هدف ذکر شده را به آموزش دانشجویان و آماده کردن آن ها برای یک زندگی فعال و پذیرش مسئولیت های اجتماعی تعبیر کرده اند.

هدف دانشگاه نه تنها جستجوی دانش است بلکه استفاده از دانش برای حل مسایل پیچیده جامعه نیز از آرمان های دانشگاه محسوب می شود و این جاست که نقش دانشگاه در دستیابی به توسعه پایدار به عنوان بزرگترین مسأله و چالش قرن حاضر نمود پیدا می کند. دانشگاه می تواند در تلفیق دانش علمی و محلی در جهت توسعه پایدار نقش مهمی ایفاء کند. کارکرد دانشگاه صرفاً تربیت افراد متخصص نیست بلکه این نهاد باید در بهبود استانداردهای زندگی مردم، به ویژه مردم فقیر سهیم باشد. دانشگاه سهم خود را در این مورد با انجام پژوهش و انتقال دانش علمی و فرهنگی و کشف روش ها و رهیافت های مؤثر برای حل مسایل منطقه ای و ملی ایفاء می کند.

دانشگاه وظایفی هم چون کشف و درک حقایق، انتقال ارزش ها، جامعه پذیری و کمک به دانشجویان برای ایفای سهم خویش در پیشرفت جامعه و توسعه دانش را برعهده دارد. آموزش عالی نقش مهمی را در قبال کیفیت زندگی نسل حاضر و نسل های آینده برعهده دارد. آرمان آموزش عالی، پرورش انسان های خردمند، آگاه، دانا، مطلع، با اخلاق، مسئول، منتقد و توانمند است…در اصل، آموزش، بهترین آرزوی انسان و مؤثرترین وسیله برای دستیابی به توسعه پایدار است.

به اعتقاد صاحب نظران، دانشگاه ها باید دانش آموختگانی را پرورش دهند که دارای مهارت های تفکر انتقادی و تحلیلی، مهارت های برقراری ارتباط و مهارت های فنی باشند و بتوانند به تحول سریع اجتماع، اقتصاد و محیط زیست در جهت توسعه پایدار کمک کنند و این امر مستلزم بهره مندی از نتایج پژوهش های کاربردی در پرورش دانشجویان است. البته دانشگاه ها هنوز در موارد یادشده موفق عمل نکرده اند. به طور مثال، باعث و بانی مسایل و مشکلات زیست محیطی که بشر با آن ها روبروست، قشر تحصیل نکرده و بی سواد جامعه نیستند.

بلکه عمده این مسایل، نتیجه فکر و عمل اقشار دارای مدارک تحصیلی لیسانس، فوق لیسانس و دکتری است. در اصل، اهالی تحصیل کرده کشورهای توسعه یافته هستند که نزدیک به سه چهارم کل منابع طبیعی را مورد استفاده قرار می دهند و سهم بسیار بزرگی در ایجاد مسایل زیست محیطی دنیا دارند.

برخی از دانشگاه ها برای پرداختن به توسعه پایدار شروع به تدوین سیاست ها و خط مشی های پایداری و به طور عمده زیست محیطی کرده اند. در این سیاست نامه ها بر تعهد دانشگاه به عمل براساس اصول پایداری و ترویج آن به جامعه اشاره شده است. این تلاش ها، اولین قدم مؤثر در مسیر پایدارسازی آموزش عالی است. ولی انتقادی که هنوز جای آن باقی است آن است که برنامه عملی اجرای این سیاست ها وجود ندارد بنابراین عملاً اتفاق خاصی نمی افتد. البته باید اذعان کرد که توسعه پایدار هنوز برای دانشگاه ها یک نوآوری محسوب می شود. ولی نهادینه سازی هرچه زودتر و عالمانه تر آن در آموزش عالی می تواند بنای تدوام اقتدار علمی کشور باشد. به عبارت دیگر دانشگاهی داشته باشیم که در سطح محلی، ملی و حتی جهانی کاهش آثار منفی زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی را در استفاده از منابع خویش برای انجام کارکردهای خود شامل آموزش و پژوهش سرلوحه ی برنامه ها قرار دهد و به جامعه کمک کند تا در مسیر پایداری پیشرفت قرار بگیرد.

انتهای پیام/