بیت‌المقدس جدی‌ترین و حیاتی‌ترین منطقه مورد مناقشه دو طرف فلسطینی و اسرائیلی است. با وجود اصرار اسرائیل، جامعه جهانی سال‌ها در برابر پذیرفتن این شهر به عنوان پایتخت اسرائیل مقاومت کرده است. اسرائیل در سال ۱۹۶۷ بخش شرقی این شهر را اشغال کرد. اما شورای امنیت سازمان ملل متحد از پذیرفتن این موضوع سر باز زده است.

چند روز پیش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد که تصمیم کنگره این کشور را بعد از دو دهه اجرا می‌کند و سفارتخانه ایالات متحده آمریکا را به بیت‌المقدس می‌برد. اقدامی که باعث خشم اعراب و فلسطینیان شده است. با چه استدلالی این تصمیم مناقشه‌برانگیز اعلام شد و چرا شمار زیادی مخالف آن هستند؟ استدلال دو طرف را اینجا بخوانید:‌

استدلال موافقان چیست؟

• حق انتخاب پایتخت: اسرائیل مانند هر کشور دیگری حق دارد پایتخت خود را انتخاب کند. وقتی پایتخت انتخابی حکومت این کشور به رسمیت شناخته نشود، حقوق اساسی این کشور تقلیل داده شده است.
• تصمیم ترامپ در مورد کل بیت‌المقدس نیست: بر سر غرب بیت‌المقدس اصولا مذاکره‌ای وجود ندارد. در حال حاضر هم کنسولگری آمریکا و بسیاری از ساختمان‌های اداری دیگر در غرب بیت‌المقدس است. اختلاف بر سر شرق بیت‌المقدس است. دونالد ترامپ مخصوصا در نطق خود تأکید کرد که آمریکا دخالتی در تعیین مرزهای دو طرف فلسطینی و اسرائیلی در بیت‌المقدس ندارد و تصمیم نهایی درباره مرزبندی و تقسیم بیت‌المقدس با اسرائیل و فلسطینیان است.

• مذاکرات صلح به خطر نمی‌افتد: مذاکرات صلح چند سال قبل در دولت باراک اوباما متوقف شد. ضمن این که انتقال سفارتخانه آمریکا به بیت‌المقدس ۲۲ سال قبل تصویب شده و ترامپ تنها بر خلاف روسای جمهوری قبلی خود این قانون را اجرا کرده است.

• باید واقع‌بین بود: این‌که دست‌کم بخشی از بیت‌المقدس پایتخت اسرائیل است، باید قبل از مذاکرات صلح مورد قبول قرار بگیرد و شکی در آن نیست. این تنها امید است که مذاکرات به نتیجه برسد چون واقعیت آن است که نمی‌توان شرایط را به عقب بازگرداند. کنار گذاشتن یک بحث جنجال‌برانگیز و بی سرانجام می‌تواند (بعد از اینکه هیجان اولیه فروکش کرد) به تمرکز بر مسائل واقعا قابل مذاکره بینجامد.

• آمریکای قوی به مذاکرات کمک می‌کند: حکومت خودگران فلسطینی، سازمان ملل متحد را مهره‌ای تاثیرگذار در مذاکرات صلح نمی‌داند. از طرفی مذاکرات صلح با هدایت آمریکا هم در دولت اوباما متوقف شد. در این شرایط، دونالد ترامپ با این تصمیم می‌تواند نقش کلیدی از دست رفته آمریکا در مذاکرات صلح را احیا کند.

• شرایط منطقه برای اسرائیل خطرناک‌تر شده: ضعف دولت قبلی آمریکا باعث افزایش نفوذ ایران و روسیه در خاورمیانه شده است. اسرائیل امروز بیش از هر زمان دیگری از خارج از مرزهایش تهدید می‌شود. دونالد ترامپ با به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل، اتحاد دیرینه آمریکا را با اسرائیل که متزلزل شده بود، تحکیم کرد.

استدلال مخالفان چیست؟

• شهر مورد مناقشه را نمی‌توان بخشید: بیت المقدس برای فلسطینی‌ها و مسلمانان اهمیت نمادین فوق العاده زیادی دارد. فلسطینیان شرق بیت المقدس را به عنوان پایتخت کشور مستقل آینده خود در نظر دارند. تصمیم ترامپ، جانب‌گیری به نفع اسرائیل در یکی از مهمترین موارد مناقشه محسوب می‌شود و باعث می‌شود اسرائیل دست بالا را داشته باشد.

• منظور کل بیت‌المقدس است: هرچند آقای ترامپ هم تاکید کرده که دخالتی در تعیین مرزهای بیت‌المقدس ندارد، اما او گفته که شهر بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت می‌شناسد نه "بیت‌المقدس غربی" را. اگر رئیس‌جمهور آمریکا از واژه بیت‌المقدس غربی استفاده می‌کرد، شاید اسرائیل به این اندازه خشنود نمی‌شد.

• موقعیت بیت‌المقدس باید در مذاکرات صلح مشخص شود: براساس پیمان صلح ۱۹۹۳ میان دو طرف، موقعیت نهایی شهر باید در مراحل نهایی مذاکرات صلح تعیین شود. به رسمیت شناخته شدن بیت‌المقدس، حتی فقط غرب آن، به عنوان پایتخت اسرائیل، موضع این کشور را در مذاکرات صلح در مقابل فلسطینیان موضعی بالادست می‌کند.

• باعث از سرگیری خشونت می‌شود: این اقدام رییس‌جمهور آمریکا به گفته دبیرکل سازمان ملل متحد و سران بسیاری از کشورها بار دیگر به افزایش خشونت و کشتار در منطقه منجر خواهد شد. و امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح را به صفر نزدیک خواهد کرد.

• طبق مصوبه شورای امنیت اول باید شهرک‌ها خالی شود: به رسمیت شناخته شدن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل، مذاکره درباره سرزمین‌های اشغالی و شهرک‌های غیرقانونی را به بن‌بست می‌رساند در حالی که طبق مصوبه ۲۴۲ شورای امنیت سازمان ملل، برای رسیدن به صلح قبل از هر چیز اسرائیل باید از اراضی اشغالی خارج شود.

• در یک کلام، مخالف قوانین و مصوبه‌های بین‌المللی است: اگر معاهدات و قطعنامه‌های بین‌المللی ملاک باشد، شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۰ در قطعنامه ۴۷۸ اشغال بیت‌المقدس شرقی و الحاق آن به اسرائیل و همچنین تعیین کل بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل را غیرقانونی دانسته است. از این نظر از جنبه حقوق بین‌الملل هم بیت‌المقدس نمی‌تواند پایتخت اسرائیل باشد.