از آنجا که مساله قاچاق ابعاد بسیار گسترده‌ای دارد، نهادهایی که در این امر دخیل هستند نیز تعدد فراوانی دارند. برای تحقق مبارزه جدی با قاچاق کالا، ضروری است تمام این نهادها بدرستی به وظایف خود عمل کنند؛ زیرا یکی از مشکلاتی که به تسهیل فرآیند قاچاق کالا در کشور منجر شده، نبود هماهنگی لازم بین دستگاه‌های مرتبط است که شرایط را برای سوءاستفاده قاچاقچیان فراهم آورده است.
بیش از ده دستگاه در تعامل با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در این زمینه مسئولیت دارند. از مهم‌ترین مسئولیت‌های این دستگاه‌ها می‌توان به راه‌اندازی سامانه‌های اطلاعاتی شفافیت‌زا در حوزه‌های مختلف و مدیریت و به‌روزرسانی آن، کشف و شناسایی کالای قاچاق و همچنین مجازات قاچاقچیان اشاره کرد. بنابراین همکاری و هماهنگی این دستگاه‌ها در مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از مهم‌ترین نکاتی است که باید در این زمینه رعایت شود.
به گفته کارشناسان، عدم اتصال سامانه جامع گمرکی به سایر سامانه‌های شفافیت‌زا در سایر دستگاه‌های دخیل در مبارزه با قاچاق کالا موجب ناکامی در این امر شده است. ضعف فنی گمرک بخصوص به علت کمبود دستگاه‌های ایکس ری پیشرفته، سبب شده با تخلفاتی همچون خلاف‌اظهاری کالاهای وارداتی، حجم وسیعی از کالاها به کشور وارد شود. عمده این کالاها توسط واردکنندگان متخلف به عنوان کالاهای با تعرفه پایین (مثل مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات) ثبت می‌شود، اما در داخل کانتینرها معمولا پر است از لوازم مصرفی، اجناس لوکس و کالاهایی که امکان تولید آنها در داخل وجود دارد.
افشاگری در مجلس
رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس در خصوص قاچاق کالا از مبادی رسمی کشور افشاگری کرد.
به گزارش فارس، امیر خجسته در نشست خبری طی سخنانی گفت: در حال حاضر بین 70 تا 90 درصد کالای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور می‌شود که هیچ کسی پاسخگو نیست. هرگاه هم که این موضوع را مطرح می‌کنیم با برخورد تند مسئولان گمرکی و وزارت اقتصاد مواجه می‌شویم.
رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس از ورود 5362 خودروی لوکس قاچاق شامل پورشه، ولوو، بنز، بی‌ام‌و، رنو، تویوتا، نیسان و هیوندا از سال 95 تا پایان مهر سال جاری خبر داد و افزود: اینها همگی به صورت قاچاق از مناطق آزاد و گمرکات وارد کشور شده اما گویا دوستان اطلاعی ندارند.
وی همچنین یادآور شد: با نام شخصی به نام مریم حدود 600 خودروی قاچاق وارد گمرک بوشهر و بندرعباس شده است. فردی که برای نان شب خود هم مانده و بسیار نیازمند است. متوجه شدیم به صورت سیستمی و از طریق گمرک با نام این شخص که اصلا اطلاعی هم ندارد این تعداد خودروی قاچاق وارد کشور شده است. آن هم از طریق همان شبکه‌ای که با کمک و همکاری مدیر گمرک صورت گرفته است که به صورت کارت بازرگانی یکبار مصرف 20 میلیارد تومان هم مالیات برای او در نظر گرفته است.
وی افزود: همچنین با اسم شخصی به نام سکینه چند هزار کانتینر وارد بوشهر و گمرک اهواز شده است.
خجسته در ادامه سخنان خود عنوان کرد: 550 هزار وسیله خانگی قاچاق در یکی از انبارهای خانگی توسط نیروی انتظامی کشف شده که پروانه گمرک همه اینها را با عنوان اجزا و قطعات خانگی ذکر کردند، زیرا عوارض گمرکی وسایل خانگی 76 درصد و عوارض گمرکی قطعات 10 درصد است و جالب‌تر این که بدانید همه اینها از طریق همین سامانه گمرکی صورت گرفته است.
رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اعلام این که اسباب‌بازی، کاغذ دیواری و ظروف شیشه‌ای بزرگ‌ترین قاچاق کالاست، گفت: بالای 5000 کانتینر ظروف شیشه‌ای و کریستال با نام شیشه خرد از گمرک و از طریق مسیر سبز خارج شده است.
خجسته در ادامه گفت: 3000 اظهارنامه متعلق به چهار خلافکار است که یکی از آنها به نام «سجاد...» است که در حال حاضر در زندان به سر می‌برد، آنگاه مسئولان ما انکار می‌کنند و می‌گویند ما قاچاق کالا نداریم.
وی با اعلام این که 90 درصد قاچاق کالا در گمرک بندرعباس صورت گرفته است، گفت: شرکت ... با کارت بازرگانی یک بار مصرف و با 2500اظهارنامه، هزاران کانتینر کالای لوکس آن هم با تبانی سازمان‌یافته مدیران گمرک خارج کرده است.
این نماینده مجلس افزود: ترخیص هزاران کانتینر کریستال در بندرعباس با عنوان در پوششی شیشه‌ای و ظروف دهن‌گشاد و شیشه صورت گرفته است. همچنین ضایعات شیشه که همه با تبانی سازمان‌یافته از گمرک خارج شده و وارد کشور شده است نیز از جمله خلاف‌های مسیر سبز گمرکی و اداره گمرک است.
رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به این که بازرسی گمرک این موارد را اعلام کرده، اما هیچ برخوردی با آنها نمی‌شود، تصریح کرد: 18 درصد دستگاه‌های بیهوشی با تبانی سازمان‌یافته و بدون مجوز وزارت بهداشت و درمان با مبلغ 2000 دلار از گمرک وارد فرودگاه امام خمینی و ترخیص شده است آن هم توسط سلطان قاچاق تجهیزات پزشکی است.
وی همچنین با اشاره به عبور 70 درصد اظهارنامه گمرک از مسیر سبز گمرکی افزود: اینها بدون هیچ گونه کنترل و به بهانه تسهیل واردات رد و بدل می‌شوند که به خروج میلیاردها دلار ارز از کشور منجر شده است.
وی همچنین توضیح داد وزارت اطلاعات در این رابطه خیلی هم خوب عمل کرد، اما به این وزارتخانه بی‌حرمتی شد. باید بگویم ورود 1128 کانتینر قاچاق در کشور حقیقت دارد و وزارت اطلاعات اشتباه نگفته است، لذا باید از وزارت اطلاعات عذرخواهی کنند.
برای قاچاق از مبادی رسمی مدارک داریم
علی‌اکبر کریمی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به ورود کالای غیرقانونی از مبادی رسمی به خبرنگار ما گفت: یکی از مسائل مهم و اساسی اقتصاد ایران قاچاق کالاست که بسیار پدیده نامطلوبی است و وظیفه همه مسئولان مبارزه با این پدیده شوم است، اما بررسی‌ها در این زمینه نشان می‌دهد کمبود تجهیزات و همچنین تخلفات گمرکی باعث شده قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور شود.
وی با بیان این‌که در طول سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز دیده شده است، افزود: با وجود این‌که قاچاق از مبادی رسمی وارد می‌شود مسئولان گمرک آن را انکار می‌کنند و در این شرایط که مجلس قصد دارد به آنها برای تکمیل تجهیزات کمک کند چراغ سبز نشان نمی‌دهند.
کریمی تاکید کرد: ما اسناد و مدارکی داریم که اثبات می‌کند قاچاق از مبادی رسمی اتفاق می‌افتد و باید در این راستا با افراد متخلف گمرکی که در بدنه این سازمان قرار دارند، برخورد شود و در مقابل تجهیزات پیشرفته نظارتی مورد نیاز در اختیار گمرک قرار گیرد.
منکر تخلفات در گمرکات نیستیم
فرود عسگری رئیس کل گمرک ایران به میزان گفت: ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز سال گذشته پیش‌بینی کرده بود که بین 700 تا 900 میلیون دلار قاچاق از مبادی گمرکی صورت می‌گیرد که البته این آمار در سال‌جاری منتشر نشده است و ما هم اعلام کردیم قاچاق از مبادی گمرکی در سال‌جاری نداشته‌ایم، البته امکان تخلف وجود دارد و منکر تخلفات احتمالی در گمرکات هم نیستیم. با این وجود گمرک ایران از ابتدای سال‌جاری آسیب‌شناسی درخصوص سامانه جامع گمرکی و برخی خلأها را که امکان سوءاستفاده داشت، انجام داد و قابلیت‌های سامانه جامع گمرکی را ارتقا داد.
عسگری افزود: در تلاشیم که با استقرار ایکس‌ری‌های جدید و پرسرعت که در حال حاضر بزرگ‌ترین گمرک کشور یعنی گمرک شهید رجایی به این نسل از ایکس‌ری‌ها مجهز شده، علاوه بر کنترل‌های قبلی تصاویر ارسالی ایکس‌ری‌ها را به سامانه جامع گمرکی متصل کنیم، تا علاوه بر ثبت اطلاعات دقیق کانتینرها تصویر محتوای کالاها هم در سامانه ثبت و ذخیره شود.