ورود به عرصه کارآفرینی به همان میزان که می‌تواند خوشایند و قابل توجه باشد، در صورت رعایت نکردن قواعد آن آسیب‌زننده است. تجربه استارت‌آپ‌های ورشکسته سال 2017 نشان می‌دهد، برخلاف دیدگاه برخی علاقه‌مندان به کارآفرینی، سرمایه مهم‌ترین عنصر موفقیت یک کارآفرین نیست که اگر چنین بود، امروز نام آنها با سرمایه‌های کلانی که داشتند در میان استارت‌آپ‌های ناموفق ثبت نمی‌شد.

اگر اشتیاق و ایده‌ای برای راه‌اندازی یک کسب و کار دارید، نمی‌دانید از کجا شروع کنید و نیاز به مشاوره و راهنمایی دارید، می‌توانید به کانون‌های رشد، خلاقیت و شکوفایی جهاد دانشگاهی در استان‌های مختلف کشور مراجعه کنید و فرآیند فعالیت خود را آغاز کنید.

پیش دبستانی برای کارفرمایان

کانون‌های خلاقیت و شکوفایی، اولین مراکز حمایتی برای ورود یک فناور و کارآفرین به سیستم کارآفرینی است. مهندس حسین بختیاری، مدیر راهبری پارک‌ها و مراکز رشد سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی (ستفا) در گفت‌وگو با جام‌جم، این کانون را به مثابه پیش دبستانی برای کارآفرینان می‌داند و می‌گوید: افراد در این کانون‌ها می‌توانند خودشان را محک بزنند که آیا توان و استعداد لازم را برای ورود به دنیای کارآفرینی دارند؟

وی ادامه می‌دهد: افرادی که به کانون مراجعه می‌کنند، می‌توانند بعد از شناسایی انگیزه‌های خود برای ورود به عرصه کارآفرینی، از کارشناسان حاضر در کانون مشاوره دریافت کنند و زمان رسیدن به هدف خود را کوتاه‌تر کنند. حضور در کانون می‌تواند حرکتی جهشی برای کارآفرینان باشد.

ایده‌سازی براساس نیاز بازار

بعضی معتقدند فرصت وجود دارد، اما برخی دیگر معتقدند، فرصت‌ها باید ساخته شوند. آنچه مهم است، ایده‌ها زمانی متولد می‌شوند که خلأیی وجود داشته باشد. افرادی آن را به عنوان یک فرصت مغتنم بدانند و با ایده‌های خلاقانه آن را به یک محصول نوآورانه تبدیل کنند.

مدیر راهبری پارک‌ها و مراکز رشد سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان جهاددانشگاهی (ستفا) با تأکید بر این نکته می‌گوید: بسیار مهم است که ایده، خلاقانه، نوآورانه و بر اساس نیاز بازار باشد، آنچنان که قابلیت تبدیل شدن به محصول و تجاری‌سازی را داشته باشد. به همین دلیل افرادی که قصد راه‌اندازی کسب و کاری را دارند، تحقیقات بازار ایده خود را باید بسیار دقیق و واقع‌بینانه انجام دهند تا بدانند محصولی که قصد تولید آن را در بازار دارند، به کدام بخش از نیاز (آشکار یا پنهان) مشتریان پاسخ می‌دهد.

وی کانون را مکانی مناسب برای فعالیت، گفت‌وگو و برگزاری جلسات توفان فکری علاقه‌مندان خلق ایده و کارآفرینی معرفی می‌کند و می‌گوید: کانون‌های خلاقیت، شکوفایی و نوآوری مکان مناسبی است تا این افراد، ایده خود را از زاویای مختلف مورد ارزیابی قرار بدهند.

مهندس بختیاری در پاسخ این پرسش که آیا این کانون‌ها نقش شتاب‌دهنده ایفا می‌کنند، می‌گوید: ساختار کانون‌ها کاملا برنامه محور است و تشکیلاتی نیست. این کانون‌ها فاقد ساختار مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری و شتاب‌دهنده‌ها هستند. مجریان می‌توانند در ایده سرمایه‌گذاری کنند و هر دو طرف بر‌اساس میزان آورده خود در قالب حمایت مالی، زیرساختی، استفاده از برند مجموعه و توانمندسازی از پروژه سود دریافت کنند.

به گفته مدیر راهبری پارک‌ها و مراکز رشد ستفا، با مراکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی توافق شده است تا در دل این مراکز، کانون‌های خلاقیت فعال باشند.این هماهنگی با هدف تبدیل مراکز علمی کاربردی به دانشگاه‌های کارآفرین انجام گرفته است.

حمایت از ایده‌ها در مراکز رشد

دکتر محمد‌صادق بیجندی، رئیس سازمان تجاری سازی جهاد دانشگاهی کشور، استادیار رشته مدیریت در دانشگاه علم و فرهنگ در پاسخ این پرسش که آیا افراد بعد از حضور در کانون و رشد و پرورش ایده خود امکان حضور در مراکز رشد و راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان را دارند، به جام‌جم می‌گوید: بعد از آن که کارکرد ایده به اثبات رسید، تیم‌ها به مراکز رشد هدایت می‌شوند تا از خدمات این مراکز بهره مند شوند. البته این هدایتگری صرفا به سمت مراکز رشد جهاد دانشگاهی نیست. بلکه شامل همه مراکز رشد فعال در منطقه می‌شود که جهاد دانشگاهی با آنها تفاهم نامه دارد. ما به متقاضیان معرفی‌نامه ارائه می‌کنیم.

رئیس سازمان تجاری سازی جهاد دانشگاهی کشور وضعیت بسیاری از استارت‌آپ‌ها را مانند وضعیت دانشجویی کشور توصیف کرد و گفت: متاسفانه مطالعه کم و ضعیف، آفت مشترک استارت‌آپ‌ها و فضای دانشجویی کشور است. ایده‌پردازی‌ها هیجانی و بدون مطالعه نیاز بازار انجام می‌گیرد. این موضوع، یکی دیگر از دلایل مهم شکست اغلب استارت‌آپ‌ها در ایران و البته در برخی کشورهاست.

وی تأکید می‌کند: با توجه به بررسی‌هایی که انجام دادیم، یکی از اهداف ما در کانون‌های خلاقیت، شکوفایی و نوآوری پیشگیری از سرخوردگی و شکست ایده‌پردازان است. به همین علت کانون محل مناسبی برای بررسی چالشی ایده از زوایای مختلف است.

تجربه طلایی برای کارآفرینان جوان

یک استارت‌آپ برای این که به سرمنزل مقصود برسد، باید از پیچ‌های خطرناکی بگذرد. یکی از عوامل مهم در عبور موفق استارت‌آپ‌ها از گردنه‌های پرپیچ و خم کسب و کار، تیم سازی و میزان مشارکت همدلانه اعضای تیم با یکدیگر است.

دکتر محمد‌صادق بیجندی، استادیار رشته مدیریت در دانشگاه علم و فرهنگ و رئیس سازمان تجاری سازی جهاد دانشگاهی یکی از اصول ضروری و قابل توجه از سوی کارآفرینان جوان عنوان می‌کند و به مخاطبان جام‌جم می‌گوید: تجربه استارت‌آپ‌های موفق و شکست‌خورده در دنیا و ایران نشان می‌دهد، داشتن یک تیم هماهنگ و همسو در فرآیند عملکرد استارت‌آپ نقش کلیدی دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: بررسی‌ها نشان می‌دهد 30 درصد از شرکت‌های نوپا در کار خود موفق نمی‌شوند که این میزان در ایران به دلیل ضعیف بودن کار تیمی با نرخ 40 درصدی مواجه است. این آمار بر اساس ارزیابی‌های انجام گرفته از مراکز رشد جهاد دانشگاهی است. من معتقدم یک تیم کسب و کار نوپا به مثابه تیم فوتبالی است که باید از تخصص‌های مختلفی همچون برنامه نویس، آی تی، بازاریاب موفق، اتاق فکر و... تشکیل شده باشد. ضمن آن که همدلی لازم و کافی بین اعضای تیم برای اجرایی و تجاری سازی ایده وجود داشته باشد.

رئیس سازمان تجاری‌سازی سازمان جهاد دانشگاهی با تأکید بر ضرورت بهره‌مندی از تجارب استارت‌آپ‌های موفق سایر کشورها و آموزش افراد در این راستا می‌گوید: ما برای کادرسازی و آموزش به اندازه کافی وقت و بودجه اختصاص نمی‌دهیم.

نحوه حمایت از استارت‌آپ‌ها

هر فردی که ایده خلاقانه دارد پس از دفاع از ایده اش در شورای فناوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی، می‌تواند به مدت سه تا شش ماه به صورت رایگان از خدمات این مراکز در قالب مشاوره‌های تخصصی در حوزه مسائل حقوقی، بانکی، آموزش‌های مربوط به بازاریابی و تجاری‌سازی ایده استفاده کند.

دکتر بیجندی در ادامه اظهارات خود می‌گوید: حمایت ما فراتر از شتاب دهنده‌هاست. در مدت زمان مذکور به استارت‌آپ‌ها کمک می‌کنیم تا شرایط ایده را در بازار به صورت دقیق برررسی کنند و طرح کسب و کار خود را بر اساس میزان قابلیت آن برای تجاری سازی و حضور پایدار محصول در بازار بنویسند.

به گفته رئیس سازمان تجاری‌سازی جهاد دانشگاهی کشور، فناوری مورد نیاز ایده، میزان تخصص ایده پرداز و سایر تخصص‌های مورد نیاز آن، منابع مالی و میزان سرمایه پیش‌بینی شده، میزان پتانسیل ایده برای اجرایی شدن در منطقه، میزان اتصال ایده به بازار و موفقیت و پایداری آن، شاخص‌های مورد توجه در پذیرش و حمایت از ایده‌های مطرح شده در کانون و مراکز رشد جهاد دانشگاهی است.

وی تأکید می‌کند: بی‌توجهی به پتانسیل ایده برای تجاری سازی قبل از تولید محصول و عدم دریافت بازخورد از میزان موفقیت محصول در بازار بعد از تولید، یکی از دلایل مهم شکست استارت‌آپ‌ها محسوب می‌شود. به همین دلیل کلیه ایده استارت‌آپ‌های تحت حمایت مراکز رشد جهاد دانشگاهی باید بر اساس نیازهای بازار منطقه باشد.

رئیس سازمان تجاری‌سازی جهاد دانشگاهی کشور درباره نحوه مشارکت جهاد دانشگاهی در سهام شرکت‌های دانش‌بنیان می‌گوید: بر اساس وظیفه حاکمیتی که داریم، حمایتگری مهم‌ترین نقش تعریف‌شده برای ماست. اما اگر خود فرد تمایل به استفاده از برند و اعتبار جهاد دانشگاهی را داشته باشد، در این صورت ضمن اختصاص بیشترین سهم به ایده‌پرداز است، جهاد نیز مشارکت می‌کند.

سهیلا فلاحی

دانش و سلامت