به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا در اصفهان، دیگر یک مسئله فصلی یا یک چالش مقطعی نیست؛ بلکه بحرانی ساختاری است که بنا بر مطالعات دقیق، از ابتدای سال تا پایان سال در تمام فصول تکرار میشود و با وجود تعطیلی برخی روزها نیز کاهش محسوسی پیدا نمیکند.
تنوع عوامل آلاینده، از صنایع سنگین همجوار تا بار ملی ناشی از حملونقل کشور و تردد روزانه کامیونهای سوخت، شرایط این کلانشهر را پیچیدهتر کرده است که در کنار آن، افزایش وابستگی شهروندان به خودروهای شخصی و محدودیتهای زیرساختی حملونقل عمومی، چالشی مضاعف ایجاد کرده است.
مدیریت شهری اصفهان در دوره ششم تلاش کرده است با توسعه ناوگان حملونقل عمومی، ایجاد زیرساختهای جدید، گسترش رینگهای ترافیکی، مطالبهگری برای دریافت عوارض آلایندگی صنایع و برنامهریزی برای پروژههای بلندمدت شهری، روند آلودگی هوا را مهار کند، اما تحقق این هدف نیازمند مشارکت فعال مردم و همراهی همه نهادهای ملی است و آلودگی هوا مسئلهای نیست که با یک اقدام حل شود؛ بلکه نیازمند ترکیبی از سیاستهای قاطع، سرمایهگذاری گسترده و تغییر الگوهای رفتاری شهروندان است.
آنچه در ادامه میخوانید، حاصل گفتوگوی خبرنگار ایمنا با احمد شریعتی، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان بهمنظور بررسی اقدامات مدیریت شهری در دوره ششم برای برنامههای توسعهای در حوزه حملونقل عمومی، گسترش رینگهای ترافیکی و افزایش ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیهای برقی است.
ایمنا: چرا آلودگی هوای اصفهان حتی در روزهای تعطیل نیز کاهش پیدا نمیکند؟
شریعتی: مطالعه دقیق برنامههای سالانه هوای پاک نشان میدهد که آلودگی هوا در اصفهان یک پدیده مقطعی یا فصلی نیست و در تمام روزهای سال، از ابتدای سال تا پایان آن، تکرار میشود.
نکته قابلتوجه آن است که حتی در روزهایی که فعالیتهای اداری و شهری تعطیل میشود، میزان آلایندگی هوای اصفهان کاهش محسوسی ندارد و همین مسئله برای بسیاری از شهروندان و کارشناسان پرسشی جدی ایجاد کرده است.
بررسیها نشان میدهد که شدت آلودگی در روزهای مختلف سال به ترکیبی از عوامل برمیگردد؛ گاهی منشأ آلودگی به صنایع بزرگ اطراف شهر مرتبط است و در برخی روزها منابع آلاینده از حوزه حملونقل سرچشمه میگیرد.
مقایسه تعداد روزهای هوای سالم اصفهان با کلانشهرهای دیگر نشان میدهد که سهم روزهای سالم در این شهر بهطور نگرانکنندهای کمتر است و این مسئله ضرورت بازنگری در مدیریت آلایندهها را دوچندان میکند.
ایمنا: سهم واقعی حملونقل در آلودگی هوای اصفهان چقدر است؟
شریعتی: مطالعات دقیق نشان میدهد که حدود ۴۷ تا ۴۸ درصد آلودگی هوای اصفهان ناشی از حوزه حملونقل است؛ حوزهای که به دلیل موقعیت جغرافیایی و راهبردی اصفهان، بخش قابلتوجهی از بار ملی حملونقل کشور را بر دوش میکشد.
اصفهان مرکز اتصال چندین استان بوده و ترانزیت گسترده کامیونها و خودروهای سنگین بهطور روزانه هوا را تحتتأثیر قرار میدهد.
در کنار تردد سنگین وسایل نقلیه عمومی و خصوصی، وجود مراکز صنعتی مهم همچون پالایشگاه، نیروگاه، فولاد و ذوبآهن نیز میزان آلایندگی را تشدید میکند و توسعه بیوقفه شهرها و نزدیک شدن مناطق مسکونی به این صنایع، اثرگذاری آلایندهها را بیشتر کرده و موضوع مدیریت آلودگی را به چالشی اساسی برای اصفهان تبدیل کرده است.
ایمنا: نقش تردد کامیونهای سوخت در تشدید آلایندگی چیست؟
شریعتی: یکی از عوامل مهم و کمتر مطرحشده آلودگی هوا در اصفهان، تردد روزانه بیش از هزار کامیون حمل سوخت در داخل شهر است؛ کامیونهایی که مأموریت تأمین سوخت بخشهای مختلف کشور را بر عهده دارند و این وظیفه ملی، بار سنگینی را بر اکوسیستم هوایی اصفهان تحمیل میکند، این حجم از تردد سنگین بهتنهایی میتواند درصد بالایی از آلایندگی را به شهر اضافه کند.
علاوه بر این، بیش از دو هزار خودروی حملونقل کارگری برای انتقال کارکنان مراکز صنعتی در مسیرهای مختلف شهر تردد میکنند و همین مسئله حجم آلودگی ناشی از حرکت مستمر خودروهای دیزلی و بنزینی را بیشتر میکند.
ترکیب این دو نوع تردد نشان میدهد که سهم حملونقل در آلودگی هوا بسیار عمیقتر از آن چیزی است که در ظاهر دیده میشود.
ایمنا: چرا سهم استفاده از حملونقل عمومی همچنان کم است؟
شریعتی: با وجود توسعه تدریجی زیرساختهای حملونقل عمومی، شهروندان اصفهانی همچنان وابستگی بالایی به خودروهای شخصی دارند و در بسیاری از خانوادهها به تعداد اعضای بزرگسال خودرو وجود دارد و استفاده از وسیله شخصی برای انجام امور روزمره به یک الگوی عادی تبدیل شده است؛ این موضوع نهتنها ترافیک را تشدید کرده است، بلکه مقدار زیادی آلاینده تولید میکند.
مدیریت شهری بارها تأکید کرده است که کاهش آلودگی هوا تنها با توسعه ناوگان عمومی محقق نمیشود و مشارکت جدی مردم در استفاده از مترو، اتوبوس و سایر گزینههای حملونقل پاک ضروری است.
توقف طولانی خودروها در ترافیک، تردد گسترده شخصی و کمبود تمایل عمومی به حملونقل جمعی، سه عامل مهمی هستند که روند کاهش آلودگی را کند کردهاند.
ایمنا: شهرداری برای توسعه ناوگان حملونقل پاک چه کرده است؟
شریعتی: در ابتدای دوره ششم، تعداد اتوبوسهای فعال در شبکه حملونقل عمومی اصفهان حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ دستگاه بود، اما اکنون با برنامهریزیهای انجامشده، این عدد به حدود ۹۰۰ دستگاه رسیده است که این افزایش قابل توجه نتیجه مستقیم اجرای تکالیف برنامه هوای پاک و تلاش شهرداری برای جایگزینی خودروهای فرسوده با ناوگان جدید و کممصرف بوده است.
در کنار افزایش تعداد اتوبوسها، خرید اتوبوس برقی و آمادهسازی زیرساختهای مربوط به تاکسیهای برقی نیز در دستور کار قرار گرفته است.
تاکنون حدود ۵۰۰ تاکسی برقی برای ورود به ناوگان شهری آماده شده است و شهرداری با ارائه تسهیلات مالی، رانندگان را تشویق به استفاده از این وسایل پاک میکند و توسعه ایستگاههای شارژ برقی نیز تا ۱۵۰ نقطه برنامهریزی شده است.
ایمنا: نقش مترو و خطوط جدید شهری در کاهش آلودگی چیست؟
شریعتی: گسترش شبکه مترو یکی از محورهای اصلی کاهش آلایندگی در اصفهان است و توسعه خط دو و ادامه اجرای مسیرهای جدید مترو از برنامههای راهبردی مدیریت شهری بهشمار میرود.
تکمیل این خطوط میتواند بخش قابل توجهی از سفرهای روزانه را از خودروهای شخصی به حملونقل ریلی منتقل کند که کمترین آلایندگی را دارد.
مسیرهای فعلی و در دست اجرا در تلاش هستند با اتصال نقاط پرجمعیت شهر به مراکز خدماتی، سفرهای غیرضروری شهری را کاهش دهند که با بهرهبرداری کامل این خطوط، انتظار میرود سهم سفرهای پاک به طور چشمگیری افزایش یافته و مصرف سوختهای فسیلی و زمانبندی ترافیک شهری نیز بهبود پیدا کند.
ایمنا: چرا عوارض آلایندگی صنایع پرداخت نمیشود و این موضوع چه پیامدی دارد؟
شریعتی: بخش مهمی از منابع مالی لازم برای توسعه حملونقل عمومی باید از محل عوارض آلایندگی صنایع بزرگ تأمین شود؛ اما بسیاری از این صنایع با وجود تأثیر مستقیم در آلودگی هوا، از پرداخت کامل این عوارض طفره میروند و مدیریت شهری و نمایندگان مجلس بارها خواستار تعیین سهم دقیق هر مجموعه صنعتی شدهاند، اما این مطالبه هنوز با چالشهای جدی روبهروست.
اگر عوارض آلایندگی بهدرستی و متناسب با میزان آلودگی پرداخت شود، بخش قابل توجهی از هزینه توسعه مترو، خرید ناوگان جدید و تکمیل رینگهای ترافیکی تأمین خواهد شد، اما مقاومت برخی صنایع بزرگ موجب شده است بار مالی به دوش شهرداری بیفتد و تکمیل پروژههای زیرساختی با کندی همراه شود.
این مسئله یکی از مهمترین موانع کاهش آلودگی در اصفهان است.
ایمنا: رینگ چهارم اصفهان چه نقشی در کاهش آلایندگی دارد؟
شریعتی: رینگ چهارم اصفهان بهعنوان یکی از پروژههای بزرگ زیرساختی، نقشی اساسی در کاهش آلایندگی شهر ایفا میکند که این مسیر ۷۰ کیلومتری، امکان عبور وسایل نقلیه سنگین و ترانزیتی را بدون ورود به بافت شهری فراهم میکند و همین مسئله موجب کاهش چشمگیر ترافیک در معابر داخلی و کاهش آلودگی ناشی از توقف خودروها میشود.
ورود به این رینگ از سپاهانشهر و خروج در نزدیکی خورزوق، مسیری بدون چراغ و کاملاً بزرگراهی را در اختیار رانندگان قرار میدهد که این پروژه بار ترافیکی سنگین سالهای گذشته را از مرکز شهر خارج کرده و سرعت جابهجایی را افزایش داده است و تکمیل کامل این رینگ میتواند یکی از نقاط عطف کاهش آلودگی باشد.
رینگ سوم که در سالهای گذشته یکی از مسیرهای اصلی عبور و مرور خودروهای سنگین بود، امروز بهدلیل افزایش تعداد خودروها و توسعه سریع مناطق شهری، دیگر پاسخگوی حجم ترافیک نیست و در ساعات مختلف روز، تردد در این مسیر با کندی قابلتوجه همراه است و همین مسئله توقف طولانی خودروها و افزایش آلایندگی را به دنبال دارد.
تکمیل رینگ چهارم بهعنوان جایگزینی کارآمد، توانسته روند فرسایشی رینگ سوم را تا حد زیادی کاهش دهد که توسعه رینگهای ترافیکی جدید در شهرهای همجوار همچون خمینیشهر، درچه و شهر ابریشم نیز در دستور کار قرار گرفته تا جریان ترافیک از مرزهای شهر عبور کرده و وارد معابر داخلی نشود.
ایجاد مسیرهای جدید همچون پل هفتم که از شهید کشوری آغاز میشود و با عبور از بستر زایندهرود به سمت شرق شهر میرود، یکی از طرحهای مهم برای کاهش حجم ترافیک مرکز شهر است که این مسیر میتواند خودروهایی را که برای رسیدن به شرق اصفهان ناچار به ورود به مرکز شهر هستند، مستقیم و سریع به مقصد برساند و توقفهای ترافیکی را به میزان قابل توجهی کم کند.
در غرب اصفهان نیز اتصال خیابانهای فضیلت، امام رضا (ع) و امام جواد (ع) نقش مهمی در کاهش بار ترافیکی ورودی از خمینیشهر و کهندژ ایفا کرده است؛ توسعه این مسیر تا بلوار امامخمینی (ره) میتواند به کوتاهشدن مسیر، کاهش توقف خودروها و در نتیجه کاهش قابلتوجه آلودگی هوا منجر شود.