صاحب‌خبر -

به گزارش خبرگزاری شبستان از سنندج، مهندس رحمن غریبی، مشاور حفاظت فنی و خدمات ایمنی و مسئول دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان کردستان در یادداشتی به اهمیت کاربرد ایمنی در مراکز فرهنگی پرداخته است که در ادامه این مطلب را می خوانید.

 

هرچند «ایمنی عملی» همپای پیشینه ی آفرینش انسان است، اما «ایمنی علمی» دانش به نسبت نوپاست، تردید نیست که انسان غارنشین هنگام انجام کارهایی با ابزار سنگی و چوبی، آسیب هایی دیده است، و این موضوع را پذیرفته که بشر همگام با پیشرفت تمدن و افزایش تدریجی دانش و مهارت خود، به وسایلی برای حفاظت اعضای بدن نیاز دارد. برای نمونه در یونان و روم باستان، کارگران معادن پوست مثانه بز را به  عنوان ماسک برای جلوگیری از ورود گازها و دودهای خطرناک به ریه های خود به کار می بردند. بنابراین، اگر پیش از انقلاب صنعتی پاره ای تدابیر و اقدامات ایمنی در انجام کارها به کار رفته است، کارفرمایان در آن دخالت نداشته اند، بلکه کارگران برای حفظسلامت و بقای خود این اقدامات را به کار برده اند. شاید تنها گروهی از انسانها که همیشه از کارفرمایان، وسایل حفاظت و ایمنی دریافت کرده اند، سربازان جنگی باشند، که وسایلی همچون کلاهخود، سپر، زره و دیگر وسایل حفاظتی در اختیار داشته اند. دیگر افراد، به ویژه کارگران معادن در شرایط کشنده محیط کار خود همواره با مرگ دست و پنجه نرم کرده اند و کسی به فکر آنها نبوده است. معادن، از گذشته های دور همواره به عنوان بدترین، مشکل ترین و آلوده ترین محیط های کاری به حساب آمده است. وجود انواع گازهای کشنده در زیر زمین، آوار، نبود روشنایی کافی، نبود هوای کافی و جریان هوای کافی، باعث می شد کارگران در تونل های معادن با وضعی دردناک جان خود را از دست بدهند. علت بروز این کشتارها و نبودن تدابیر حفاظتی، این واقعیت بزرگ است که تقریبا همه کارگران معادن را برده ها یا زندانیان محکوم به مرگ تشکیل میدادند. بنابراین، از دید کارفرمایان، نه تنها نیازی به تدابیر حفاظتی و ایمنی برای حفظ جان و سلامت آنها احساس نمی شد، بلکه در واقع این عمل نوعی اعدام دسته جمعی آنها به شمار می آمد.

 

با این اوصاف در این نوشته سعی ما بر آن است که خطراتی را که مکان های فرهنگی هنری ،اعم تالارهای فرهنگی، هنری، عروسی، سینماها و... واز طرف دیگرمراجعه کنندگان آنها را مورد تهدید قرار می دهد  ، تبیین و تشریح نمائیم.

 

ایمنی :اصطلاح ایمنی یک عبارت نسبی است. اگرچه در بسیاری از منابع قدیمی به صورت «فرار از موقعیت هایی که می تواند باعث مرگ، جراحت، بیماری شغلی یا صدمه و خسارت به تجهیزات و اموال شود» تعریف شده است، ولی معلوم شده است که در عمل این تعریف تا حدودی غیرواقعی است. بر طبق این تعریف هر سیستمی که دارای میزانی از ریسک باشد، به عنوان یک سیستم ناایمن تلقی می شود. واضح است که این امر نمی تواند چندان منطقی باشد. زیرا هر سیستمی که در جهت نفع رساندن به افراد، جامعه، صنعت، علم یا تکنولوژی است، به طور حتم دارای عنصر ریسک نیز می باشد. به طور مثال کبریت ها یا ریش تراشهای ایمنی، کاملا ایمن نیستند، بلکه نسبت به جایگزین های موجود ایمن ترند. این ابزارها با حفظ مزایا و توانایی جایگزین های ناایمن  تری که دارند، سطح قابل قبولی از ریسک را ارایه می دهند. در واقع اگر بخواهیم در هر سیستم در ابتدا تمام خطرات و ریسک ها را حذف کنیم، هیچ هواپیمایی به پرواز در نخواهد آمد، هیچ اتومبیلی به حرکت درنخواهد آمد و هیچ کشتی به دریا انداخته نخواهد شد. این مساله زمانی پیچیده تر می شود که بدانیم تلاشهایی که در جهت حذف ریسک انجام می شوند، متاسفانه اغلب اوقات میتواند منجر به جایگزینی یک ریسک دیگر شود. به عنوان مثال برخی از نگهدارنده های غذایی که در حال حاضر برای جلوگیری از رشد باکتریها و قارچ ها در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند، خود به عنوان یکی از عوامل مظنون به ایجاد سرطان هستند (مثل نیترات های سدیم). به همین شکل مانند ریسک استفاده از پرتوها (مثل پرتو ایکس) برای درمان برخی از بیماریها و خطرات ناشی از پرتوگیری بدن انسان، نوعی بده بستان و انتخاب بین بد و بدتر وجود دارد. از این رو در جایی که هیچ چیزی تحت هیچ شرایطی به طور کامل ایمن نیست، موضوع یا اصطلاح ایمنی نیز یک امر کاملا نسبی است، به عنوان مثال در برخی شرایط، مواد یا قطعات نسبتا ایمن می توانند خطرناک باشند، نوشیدن بیش از حد آب می تواند در اغلب اوقات سبب بروز مشکلات کلیوی شدید شود. باتوجه به توضیحات فوق، ایمنی به عنوان «معیاری از درجه فرار از ریسک یا شرایطی که می تواند باعث مرگ، صدمه ی فیزیکی با خسارت به اموال و تجهیزات گردد، تعریف می شود.

در این قسمت از نوشته  به بیان اهمیت و جایگاه علایم قراردادی و استاندار مورد استفاده در ایمنی که در مراکز فرهنگی هنری مورد استفاده قرار می گیرد، میپردازیم.

1ـ کاربرد رنگ

کاربرد مناسب رنگ، در پیشگیری از حوادث موثر است. برای نمونه، هرگاه شکارچیان لباسهایی به رنگ روشن می پوشند، حوادث ناشی از تیراندازی در جنگل کاهش می یابد. حتی میتوان ایمنی وسایل نقلیه ی موتوری عمومی را به وسیله ی افزایش کاربرد رنگ های روشن، رنگ های با وضوح بالا و رنگ های تک تون افزایش داد.

افزودن بر آن رنگ ها در ایمنی، کدهای قراردادی ویژه ای هستند که هر یک می توانند به سرعت مفهوم خاصی را القا کنند. پیش از بیان این مفاهیم، لازم است برخی مطالب و مطالعات انجام شده درباره یرنگها بیان شود، تا مسئولین و متولیان مراکز فرهنگی هنری بهتر مفاهیم مخاطره آمیز را در راستای ایمنی این مکانها به مخاطبین انتقال دهند.

2ـ توانایی دید رنگ ها

رنگ های مات به راحتی در فواصل دور در یک زمینه ی سفید دیده می شوند.  به گونه ای که رنگ زرد، بیشترین درخشانی را برای دورترین مسافت داراست و بیشترین حساسیت چشم انسان مربوط به این رنگ است. رنگ های نارنجی و قرمز ـ نارنجی بیشترین دقت (توجه) را ایجاد می کنند. رنگ آبی نشانه تیرگی و ابهام است.

در میان نورهای رنگی، نورهای قرمز و سبز و برخی رنگ های آبی بهتر تشخیص داده می شوند. پس از آنها، نور سفید آسانترین شناخت را داراست. نورهای زرد و نارنجی کمتر از دیگر نورها تشخیص داده می شود.

مسافت میان بیننده و منبع نور رنگی در تشحیص آن موثر است. برای نمونه، در فواصل دور نورهای آبی و سبز و نیز، نورهای زرد و نارنجی از یکدیگر غیر قابل تشخیص هستند. پس توصیه میشود که به این مهم (استفاده از نوع رنگ) توجه شود.

3ـ توانایی خوانی حروف رنگی

درباره ی توانای خوانی حروف با رنگهای گوناگون، در زمینه های رنگی مختلف، مطالعاتی انجام شده و نتایج زیر به دست آمده است:

توانایی خوانایی خوب: آبی براق در زمینه سفید، سیاه در زمینه زرد، سبز چمنی در زمینه سفید و سیاه در زمینه ی سفید.

توانایی خوانایی ضعیف: سیاه در زمینه ی ارغوانی، نارنجی کرومی در زمینه ی سفید، قرمز لاله ایی در زمینه سبز.

4ـ ایمنی و رنگ

ایمنی را می توان با نتخاب زنگ مناسبی افزایش داد. برای افزایش امکان دیدن اجزایی که پتانسیل خطر دارند، باید رنگ مناسب به کار رود. با قرار دادن اجزای متحرک و خطرناک د رکانون توجه، این امر تحقق پیدا می کند به گونه ای که همواره این قطعات با محیط اطراف خود تباین ایجاد کنند.

شواهد نشان می دهند برخلاف تصور مردم، رنگ زرد بیش از رنگ قرمز موجب برانگیختن افراد می شود. در میانه ی سالهای 1800 میلادی، هلمولتز، در مورد ضعف چشم انسان نسبت به رنگ قرمز مقالاتی نوشت. وقتی چشم انسانها با نور قرمز نسبت به رنگ های دیگر خیلی مشکل دیده می شود. در شب رنگ قرمز دیده نمی شود. چشم انسان در شب به طول موج های کوتاه و در روز، به طول موج های بلند حساس تر است. تراکویر (1949) دریافت، رنگهای اصلی قدری بیش از دیگر رنگ ها دیده می شوند و محدوده رنگ زرد پهن تر است. آلن (1970) توضیح داد، اشخاصی که با نقیصه رنگ بینی مربوط به رنگ قرمز دست به گریبان هستند، به راحتی می توانند رنگ زرد را تشخیص دهند. هشت درصد مردان مبتلا به نقیصه یقرمز/سبز هستند، که از این گروه، 25درصد نسبت به قرمز کور رنگ هستند.

شرکت دوپون، درباره ی رنگ ایمن مطالعه ای انجام داد. این مطالعه، در نور روز و شب انجام شد. زرد کهربایی، با پیک رفلکتانس نزدیک به طول موج 550 ناتومتر، در انسانهای فتوتوپیک، مناسب ترین حال را برای منحنی بینایی حساسیت چشم نسبت به رنگ نشان داد. در روز، چشم انسان می تواند به سرعت به زرد کهربایی پررنگ واکنش نشان دهد. این رنگ، به آسانی در زمینه مناظر مناطق های روستایی و شهری تشخیص داده می شود. به این ترتیب، رنگ زرد کهربایی، ایمن ترین رنگ برای القای ویژگی «توجه و خبر» در مراکز فرهنگی هنری برگزیده می شود. با وجود این، رنگ قرمز هنوز هم یک رنگ عمومی در خودروها و چراغ های عقب وسایل نقلیه است.

5ـ تابلوها و علایم ایمنی

تامین و حفظ ایمنی کارکنان در صنعت   وخدمات از مهمترین امور محسوب می شود. زیرا خطرات و عوامل زیان آور زیادی در محیط های شغلی وجود دارد. اجزای در حال حرکت دستگاهها، نیروهای هیدرولیک، بادی و برقی، سطوح داغ، و صدها نمونه هایی از خطرات در محیط های شغلی محسوب می شوند. طراحی مناسب دستگاهها، حفاظ گذاری مناسب، استفاده از بهترین و جدیدترین تابلوهای ایمنی، آموزش کارکنان و سیستم تعمیر و نگهداری منظم و کارا از اجزای ضروری برای دستیابی به یک محیط شغلی عاری از حادثه و بیماری هستند.

وسایل هشدار دهنده به عنوان چهارمین راه کار برای پیشگیری از بروز حوادث و جراحات مورد استفاده قرار می گیرند. اگر نتوان خطری را حذف کرد یا با استفاده از وسایل و ابزارهای حفاظتی ریسک آن را کاهش داد، این وسایل به عنوان چهارمین راه برای آگاه کردن و دور نگهداشتن افراد از خطر موجود مورد توجه قرار می گیرند. تابلوهای ایمنی، چراغ ها و آژیرهای خطر جزء وسایل هشداردهنده محسوب می شوند. این وسایل توانایی حذف خطر یا ایجاد حفاظت فیزیکی در محیط کار را ندارند. استفاده از این وسایل نیازمند بهره گیری از ادراک (معمولا بینایی یا شنوایی) و پاسخ صحیح به آن است. باتوجه با این امر، طراحی مناسب و استفاده از استانداردهای واحد برای تابلوهای ایمنی در مراکز فرهنگی هنری از اهمیت ویژه ایی در محیط های شغلی برخوردار است.

استفاده از تابلوهای ایمنی، سه هدف مهم را در کارگاه تامین میکند:

1ـ حتی از بهترین و مناسب ترین روشها، طرح ها و ابزارهای ایمنی برای حذف خطرات در محیط های کار بهره گرفته شده باشد. بازهم ممکن است خطراتی در محیط باقی مانده باشد. تابلوهای ایمنی، کارگران و دیگر افرادی را که ممکن است در معرض این خطرات باشند از وجود چنین خطرهایی آگاه می کنند.

2ـ تابلوهای ایمنی، نه تنها افراد را از وجود خطرات آگاه می کنند، بلکه درباره ی نحوه دور شدن از خطرات یا پیشگیری از حادثه، اطلاعاتی را به بیننده ارایه می دهند.

3ـ بیشتر اوقات تابولهای ایمنی می توانند خطراتی را که افراد قبلا از وجود آن آگاه بوده اند به آنها یادآوری کنند. با این که در بسیاری از موارد وجود خطر در محیط کار آشکار است، ولی بسیاری از حوادث در اثر دست پاچگی افراد در انجام کارها رخ می دهد. از این رو تابلوهای ایمنی، خطر بروز حادثه و جراحت را به افراد یادآوری می کند.باتوجه به این نکات تابلوهای خطر باید در جاهایی از مراکز فرهنگی هنری نصب شوند که خطرات ایمنی و بهداشتی واضحی وجود داشته (صدای بیش از حد، پرتو، ارتفاع) یا جاهایی که تغییرات موقتی در شرایط عادی محیط کار به وجود آمده است.

6ـ آژیرها و چراغ های هشدار دهنده

آژیرها و چراغ های ایمنی جزء وسایل هشداردهنده ای هستند که وظیفه ی خود را با ارسال علایم شنیداری و نوری به انجام می رسانند. این وسایل هشدار دهنده برای آگاه کردن کارکنان از ورود یا ادامه حضور در مناطق خطرناکبه کار می روند و با تشخیص سرپرست مرکز فرهنگی در محل های ضروری نصب می شوند. برای اطمینان از پاسخ صحیح مراجعه کنندگان در مواقع ضروری، باید دستورالعمل نصب شده در مجاورت آژیرهای هشداردهنده را بخوانند و یا به هنگام روشن شدن چراغ های خطر به پیام هایی که به طور خودکار از طریق بلندگوها پخش می شود گوش دهند. در جدول 4ـ7 فهرستی از انواع چراغ ها و آژیرهای ایمنی و مفاهیم مربوط به هر کدام ارایه شده است.

                  جدول 1ـ انواع آژیرها و چراغ های هشداردهنده و مفاهیم آنها

دستورالعمل

مفهوم

نوع وسیله هشداردهنده

وارد منطقه خطر نشوید

خطر: وجود شرایط غیرطبیعی در محل، که نیازمند توجه ویژه است

چراغ قرمز

وارد منطقه خطر نشوید

پرتوهای غیریونساز یا وجود خطر الکتریکی

چراغ قرمز چشمک زن

ساختمان یا منطقه را ترک کنید

رویداد قریب الوقوع و مرگ آور

آژیر خطر

هوشیار باشیدـ به دستورالعمل هایی که از طریق بلندگو گفته می شود عمل کنید و یا دستوالعمل های نصب شده روی دیوار را بخوانید و عمل کنید

هشدارـ وجود شرایطی خطرناک برای کارکنان و تجهیزات

زنگ اخبار

وارد منطقه خطر نشوید

خطر پرتوهای یونساز

چراغ بنفش چشمک زن

ورود و خروج آزاد کارکنان را محدود کرده و به کارکنان اطلاع دهید که هوشیارباشند

توجه (ممکن است نشان دهنده حالت گذار باشد)

چراغ زرد

هیچ خطر و محدودیتی در انجام کار وجود ندارد.

وضعیت عادی

چراغ سفید

 

 

 

∎​