به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، حسین افشار، مدیر خانه مستند سازمان هنری رسانه‌ای «اوج» است. او در سال‌های اخیر، دبیری جشنواره‌هایی چون جشنواره «صد» و جشنواره «فیلم سپید» را نیز در کارنامه خود ثبت کرده است. افشار تهیه‌کنندگی آثاری چون برنامه تلویزیونی «گره» و آثار مستندی چون «مالکیه»، «ما اینجاییم»، «موگادیشو»، «تولدی دیگر»، «روایت مقاومت»و... را نیز بر‌عهده داشته است. با او درباره فعالیت‌های خانه مستند انقلاب به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
اگرممکن است درباره برخی از طرح و برنامه‌های خانه مستنــد توضـیح دهید؟
با توجــــــه به زیرساخت‌هایی که در خانه مستند سازمان هنری رسانه‌ای اوج فراهم شده، همواره تلاش‌ها بر این بوده که تولیداتی که در حوزه مستند در این وادی انجام می‌گیرد، به‌گونه‌ای باشد که هزینه‌ها متناسب با کیفیت پروژه‌ها باشد. در این زمینه در حال‌حاضر کارهایی را در دست داریم که برخی در مرحله پیش‌تولیدند و ساخت برخی از این تولیدات هم به پایان رسیده و در انتظار پخش هستند. مساله‌ای که درباره خانه مستند سازمان هنری رسانه‌ای «اوج» وجود دارد این است که سیستم مدیریتی آن به‌گونه‌ای است که بیش از آنکه پروژه‌محور باشد، پروسه‌محور است.
یکی از فعالیت‌های خانه مستند در ماه‌های اخیر ساخت مستندی درباره امیرعباس هویدا نخست‌وزیر رژیم سابق بوده است. چطور شد که تصمیم گرفتید به ساخت این مستند بپردازید؟
اتفاقا در حیطه فیلم‌هایی که از سوی خانه مستند ارائه شده، مستند «هویدا» توانسته با اقبال زیادی از سوی مخاطبان و منتقدان سینمایی مواجه شود. این مستند به اصطلاح سروصدای زیادی کرده و واکنش‌های متفاوتی را در‌بر داشته است. برخی بعد از تماشای این مستند به این نکته اشاره کرده‌اند که خانه مستند در این مدت به‌مدد ساخت چنین آثاری، صرف‌نظر از آنکه به تبیین زوایای پیدا و پنهان تاریخ معاصر پرداخته، توانسته به شخصیت‌هایی نظیر هویدا به شکل واقع‌بینانه نگاه کند.
تازه‌ترین مستندی که در حوزه تاریخ در دست ساخت دارید، چیست؟
بعد از ساخت مستند «هویدا»، کار دیگری ساخته‌ایم که موضوع آن حول محور اسدا... علم یکی از چهره‌های سیاسی در زمان رژیم سابق می‌گردد. علم در دهه 40، یکی از نخست‌وزیران رژیم پهلوی به شمارمی‌رفته است. ساخت این مستند به پایان رسیده و آماده نمایش است. صرف‌نظر از این کار، فیلم دیگری هم با‌عنوان «خانه ما» ساخته‌ایم که قرار است از اول زمستان امسال از شبکه نسیم پخش شود.
برخی به این مساله اشاره می‌کنند که گام برداشتن در حوزه تاریخ چه از منظر مکتوب و چه تصویری نیازمند رعایت مولفه‌هایی است، یکی از این مولفه‌ها نگاه بی‌طرفانه و منصفانه نسبت به رویدادهای تاریخی است. درخانه مستند چقدر سعی می‌شود حین ساخت آثار سیاسی، به حقایق تاریخی پایبند بود و از داشتن نگاه جانبدارانه جلوگیری شود؟
باید بپذیریم به هر حال هیچ‌کس در این دنیا بی‌طرف نیست؛ بلکه هر کسی نسبت به مسائل پیرامون خود دارای جهت و تحلیل است. ولی همان‌طور که در سوال هم اشاره کردید، مهم‌ترین شرط برای ساخت یک مستند تاریخی، بی‌طرفانه بودن است. ما تلاش کرده‌ایم بیش از هر چیز، نسبت به برهه‌های تاریخی در کشور، نگاه بی‌طرفانه داشته باشیم و به مسائل آن دوران همه‌جانبه نگاه کنیم. خانه مستند در این سال‌ها فعالیتش به این شکل نبوده است که فقط بخواهد فیلمی بسازد و در جشنواره‌ای جایزه بگیرد. ما به دنبال مسائلی فراتر از این بوده‌ایم. یعنی می‌خواهیم آثاری که می‌سازیم از ساختار ژورنالیستی برخوردار باشند. کما‌اینکه تا امروز هم در این زمینه موفقیت‌هایی به دست آورده‌ایم. بنابراین سعی می‌کنیم به سمت آثاری در ژانر ژورنالیستی برویم. همان‌طور که در همه جای دنیا شاهد چنین اتفاقاتی هستیم. ولی به نظر می‌رسد فضای کنونی تلویزیون، بیش از آنکه دارای ساختار ژورنالیستی باشد، هنر زده است. به هر حال ما در خانه مستند بر این باور هستیم فیلم‌های مستندی که در حوزه تاریخی می‌سازیم، نه‌تنها از قضاوت عادلانه‌ای برخوردار باشد که با مجموعه‌ای از اطلاعات وسیع تاریخی توام باشد تا برای مخاطب هم جذابیت داشته باشد.
صرف‌نظر از کارهای تاریخی، اساسا فیلم‌هایی که از سوی خانه مستند ارائه می‌شود بیشتر حول محور چه مضامینی می‌گردد؟
در خانه مستند، آنچه پیش از سایر موارد در نظر گرفته می‌شود، رویکردهای نو نسبت به سینمای مستند بوده است. تلاش کرده‌ایم حین ساخت هر فیلم، فارغ از رعایت مولفه‌های فیلمسازی، از برداشتن قدم‌های کلیشه‌ای پرهیز کنیم. چندان که به‌زعم آنهایی که از نزدیک با فعالیت‌های این خانه و تولیدات آن آشنایی دارند، فیلم‌هایی که تا امروز در حوزه مستند از سوی خانه مستند سازمان هنری رسانه‌ای «اوج» ارائه شده ازاین قاعده مسثتنی نبوده است. درواقع با تکیه بر رویکردهای نو، کارهایی در حوزه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ساخته‌ایم. ولی در پاسخ به سوال شما باید بگویم دغدغه دست‌اندرکاران خانه مستند در این سال‌ها عموما بر ساخت فیلم‌هایی با تم مسائل اجتماعی بوده است. از اینها گذشته ما تلاش کرده‌ایم در کنار پرداختن به چنین مضامینی، به ساخت فیلم‌های پرتره درباره شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی که به‌نوعی الگوی مردم هستند نیز بپردازیم.
* نویسنده : آزاده صالحی روزنامه‌نگار