به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اقدامات تازه عربستان در منطقه به ویژه پس از استعفای سعد حریری نخست وزیر مستعفی لبنان در ریاض، موضوعی است که مطبوعات امروز چهارشنبه (24 آبان ماه 1396) به آن پرداختند و نوشتند «آنچه عربستان سعودی به ویژه در چند هفته اخیر بدان دامن می‌زند، حکایت از نوعی دگرساختی اساسی در ساختارهای ژئوپولیتیکی منطقه است». زلزله یکشنبه شب، 21 آبان ماه، در کرمانشاه که به کشته و زخمی شدن شمار زیادی از هموطنانمان منجر شد و عملیات امدارسانی به زلزله زدگان نیز همچنان در کانون اخبار و گزارش های روزنامه ها قرار دارد. روزنامه ها همچنین با پرداختن به برخی چالش های مدیریت شهری در تهران، بایسته ها و پیشنهاداتی را در باره عملکرد شهردار جدید تهران مطرح کردند.
** نگاهی به اقدامات منطقه ای عربستان و سرنوشت حریری
استعفای پر ابهام سعد حریری از سمت نخست وزیری لبنان در خاک عربستان سعودی، به بهانه دخالت ایران در امور لبنان و عدم بازگشت وی به لبنان و تنش زایی سعودی ها در منطقه، یکی از محورهای تحلیلی مهم در روزنامه های امروز بود.
روزنامه «آرمان» در یادداشتی با عنوان «استعفای حریری و صحنه‌سازی عربستان»، نوشت: وضعیت موجود در خاورمیانه از حد و اندازه تنش‌زایی در منطقه خاورمیانه بسیار فراتر رفته و آنچه عربستان سعودی به ویژه در چند هفته اخیر بدان دامن می‌زند، حکایت از نوعی دگرساختی اساسی در ساختارهای ژئوپولیتیکی منطقه است که معمار اصلی آن نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با همکاری و هماهنگی رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا است. امروز تحولات زیربنایی در دو مسیر همزمان پیگیری می‌شود.
آرمان افزود: این تحولات هم در راستای دگرگون کردن تصمیم‌گیری سیاسی در حکومت آل‌سعود و هم تغییر در ساختار ژئوپولیتیکی و نقش‌آفرینی عربستان سعودی در منطقه است. در روزهای اخیر شاهد استعفای مشکوک سعد حریری در عربستان از نخست‌وزیری لبنان بودیم که سروصدای بسیاری برپا کرده و مقامات لبنانی خواهان بازگشت او شده‌اند.
روزنامه «مردم سالاری» هم در گزارشی با عنوان «نخست وزیر لبنان به بیروت باز می‌گردد/ خانواده حریری گروگان ریاض»، نوشت: گفته می شود که سعدحریری بدون خانواده به بیروت باز می‌گردد. وضعیت مشکوک نحست وزیر لبنان در ریاض ادامه دارد.
سعدحریری چند روز پیش به شکلی غافلگیر کننده با ظاهری مستاصل و درمانده در کاخ سعودی از قدرت کناره گیری کرد. نخست وزیر درمانده لبنان ظاهرا تلاش کرده است ایران و حزب الله را عامل اصلی استعفای خود معرفی کند اما شواهد چیز دیگری می‌گوید. روایت‌های متناقضی تاکنون از بازداشت تحقیرآمیز حریری توسط گاردسلطنتی منتشر شده است.
مردم سالاری افزود: سعودی‌ها به این نتیجه رسیده اند که الحریری ضعیف‌تر از آن است که بتواند گروه و حزب خود را رهبری کند و حتی نگران این هستند که بعد از بازگشت به بیروت از تعهدات خود به آنها شانه خالی کند. ریاض برای اعمال فشار به نخست وزیرلبنان اقدام به گروگان گیری خانواده حریری کرده است.
روزنامه «سیاست روز» هم در یادداشتی با عنوان «با آل سعود چه باید کرد؟»، آورد: جمهوری اسلامی ایران تاکنون در مقابل تهدیدات و دشمنی‌های آل‌سعود، منطقی، معقول و هوشمندانه رفتار کرده است اما سران سعودی چنین نبودند.
تحولاتی که در داخل عربستان سعودی پس از ملک عبدالله ایجاد شده، این کشور را از اندک تعقل در آن زمان دور ساخته و به رفتارهای تند احساسی همراه با عقده‌های چندین ساله باقی مانده در گلوی سران وهابی سعودی تبدیل کرده است.ماجرای شکل داده شده از سوی عربستان برای لبنان تازه‌ترین اقدامی است که با گروگان‌گیری سعدحریری و شوی مصاحبه‌ای که با او انجام شد، وارد فاز تازه‌ای شده است.
این روزنامه افزود: در این میان، آن دسته از تحلیل‌گرانی که اعتقاد دارند باید با رفتارهای عربستان سعودی علیه ایران در منطقه، برخورد قاطعی شود، شاید حق با آنها باشد، اما باید پذیرفت، منطقه تحمل یک چالش به بزرگی تقابل ایران و عربستان را ندارد و قطعاً، برخورد این دو کشور تبعات بسیار سنگین بر پیکر جهان اسلام وارد خواهد کرد.
به نوشته مردم سالاری، جمهوری اسلامی ایران با همه ظرفیت‌های خود، هوشمندانه و مدبرانه در قبال سعودی‌ها عمل کرده است، بخشی از عصبانیت آل‌سعود به همین خاطر است، ایستادگی و مقاومت بر سر آرمان‌های انقلاب اسلامی و ادامه حمایت از جبهه مقاومت و مسلمانان و شیعیان منطقه، آل سعود را به سرنگونی نزدیکتر می‌کند، رژیم سعودی رو به احتضار است.
** حاشیه نگاری ها درباره زلزله کرمانشاه
زلزله یکشنبه شب کرمانشاه که به کشته و زخمی شدن شمار زیادی از هموطنانمان منجر شد، یکی از مهمترین محورهای تحلیلی در روزنامه های امروز بود.
روزنامه ها این حادثه را از زوایای گوناگون بررسی کردند. تخریب گسترده خانه های مربوط به مسکن مهر، به موجب نداشتن استحکام کافی و لزوم برخورد حقوقی با مسببان این امر، در بیشتر روزنامه ها مورد توجه قرار گرفت. برخی روزنامه ها نیز نوع مدیریت بحران و کمک رسانی های دولتی به زلزله زدگان را مورد بررسی قرار دادند.
روزنامه «ایران» در یادداشتی به قلم «صالح نیکبخت» وکیل دادگستری با عنوان «نقد حقوقی قصور و تقصیرها در مسکن مهر»، نوشت: بوم لرزه کرمانشاه (عنوانی که مردم منطقه برای زلزله اخیر گذاشته‌اند) به علت نزدیک بودن به سطح و بالا بودن درجه آن در مقیاس ریشتر، خسارت‌های جانی و مالی فراوانی را به دنبال داشته است. باوجود این، یکی از علل این خسارت‌های سنگین، خطای انسانی در ساخت و سازها در منطقه است. با توجه به اینکه ممکن است نظایر چنین وقایعی در سایر نقاط کشور روی دهد، توجه به این بخش از حادثه لازم و ضروری است. از سوی دیگر با توجه به اینکه این خطا از نوعی است که «عنصر عمد» برای آن مصداق دارد قطعاً از نظر کیفری هم قابل تعقیب است.
این روزنامه اضافه کرد: بیمارستان سرپل ذهاب حدود 8 سال پیش احداث و بهره‌برداری از آن آغاز شده است. اما این بیمارستان نوساز در نخستین تکانه‌های ناشی از بوم لرزه، فروریخته است تا جایی که گفته می‌شود نزدیک به 50 نفر از بیماران بستری و پرسنل بیمارستان در همان لحظات اول کشته شده‌اند. مجموعه این حالت‌ها نشان می‌دهد که متأسفانه دستورالعمل‌ها و مقررات ایمنی ساختمان که مورد تأکید و تأیید وزارت مسکن و شهرداری‌ها بوده است، ازسوی سازندگان این ساختمان‌های آموزشی، بهداشتی، بیمارستان و مسکن مهر رعایت نشده است.
مراجع قضایی ملزم هستند تحقیق و بررسی کنند و اشخاص حقیقی یا حقوقی که چنین خسارت‌های جانی و مالی را وارد کرده اند تحت تعقیب قانونی قرار دهند.
روزنامه «آرمان» هم در یادداشتی به قلم «علی نجفی توانا» حقوقدان و وکیل دادگستری با عنوان «تخریب مسکن مهر و لزوم ورود مدعی‌العموم»، آورد: حادثه تاسفبار فوت و مصدوم شدن تعداد زیادی از هموطنان عزیزمان دراستان‌های غربی کشور، هرچند بر اساس حادثه‌ای طبیعی و زلزله رخ داده است، اما اخبار و اطلاعات واصله نشان می دهد اگر نظام مهندسی به گونه دقیق عمل می کرد و ساختمان های این شهر و روستاها در تطبیق با معیارهای فنی به‌درستی ساخته می شد، مسلما تعداد تلفات و خسارات کمتر از این بود که تاکنون اعلام شده است.
در این میان ظاهرا خرابی‌ها مربوط به مجموعه‌های مسکونی بوده است که در سال‌های اخیر به عنوان مسکن مهر، با ابتکار دولت وقت و توسط پیمانکارانی که با بخش‌های مربوطه در استانداری قرارداد منعقد می‌کردند، ساخته شده است. آنچه مسلم بوده، آن است اگر با انجام بررسی کارشناسی مشخص شود که این ساختمان‌ها مطابق استاندارهای فنی احداث نگردیده و مقاومت مصالح در آن محاسبه نشده، قطعا با تقسیم وظایف و تعیین مقصر از باب تقصیر مسئول یا مسئولان قابل تعقیب و مجازات و ارزیابی خواهد بود.
آرمان افزود: طبیعتا تمام عوامل دست‌اندرکار از مهندسان ناظر تا پیمانکاران و مشاوران و مدیران دولتی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر ساخت این مجموعه مسکونی نظارت یا دخالت مدیریتی داشتند، قابل تعقیب و مجازات هستند. باید دانست چون مبتکر و برنامه‌ریز و کارفرمای این مجموعه‌ها دولت و نهاد‌های عمومی بوده، این‌گونه حوادث صدمات و مرگ و میر‌ها جنبه عمومی دارد.
این روزنامه اضافه کرد: درکنار جنبه حق‌الناسی و خصوصی باید نهاد‌های عمومی اعم از امنیتی و قضائی دخالت کنند که اگر حیف و میلی صورت گرفته، از دو منظر عدم رعایت نظامات مربوطه و همچنین صدمه و فوت، هم مدیران و هم دست اندرکاران بخش خصوصی قابل تعقیب و مجازات هستند. قطعا بر دادستان محترم کل و استان‌ها فرض و چه‌بسا واجب است که به‌عنوان تکلیف قانونی نسبت به انجام تحقیقات در این زمینه اقدام کنند و موضوع را با جلب نظر کارشناسی مورد بررسی قرار دهد.
روزنامه «شرق» هم سخنان «محمدصالح نیکبخت» وکیل دادگستری، در ضرورت ورود مدعی العموم به موضوع مسکن مهر زلزله زده را بازتاب داد و به نقل از وی نوشت: اکنون جای آن است که مسئله مسکن مهر و ساختمان‌های متعدد ایجادشده با این نام صرف نظر از نیت خیری که بانی آن داشته است، مجددا مورد بررسی قرار گیرد.
به نظر می‌رسد در این‌گونه موارد دادستان عمومی و انقلاب شهرهای زلزله‌زده باید ورود و بررسی کنند، چرا ساختمانی که هشت سال پیش به‌عنوان بیمارستان ساخته شده یا ساختمان‌های مسکن مهر به این سرعت و به‌زودی فرو می‌ریزند، ولی ساختمان‌های شخصی‌ساز با چنین مشکلاتی مواجه نمی‌شوند؟
روزنامه «شهروند» هم در گزارشی با عنوان «محاکمه متخلفان مسکن مهر»، نوشت: مجلس به دنبال معرفی سازندگان متخلف مسکن مهر کرمانشاه به قوه‌قضائیه است.
صابر پیربرناش، کارشناس ارشد سازه در گفت وگو با «شهروند» توضیح می دهد که نمی توان یک قاعده کلی را در مورد واحدهای مسکن مهر قایل شد و این که بگوییم در تمام مناطق بد ساخته شده، قیاس اشتباهی است.
به نوشته شهروند، این کارشناس ارشد سازه با تأکید بر اینکه بررسی و رسیدگی به تخلفات مسکن مهر خواسته عموم مردم است، می‌گوید: باید از رئیس‌جمهوری قبلی سوال شود که به چه دلیل دستور داده بود که نظارت بر ساخت مسکن مهر به نظام مهندسی سپرده نشود، قیمت نظارت بر ساخت‌وساز باید پایین بیاید و مسکن مهر نیاز به مجریان ذیصلاح ندارد؟
روزنامه «خراسان» هم در یادداشت روز خود با عنوان «ویرانه ای به نام نظارت بر ساخت و ساز»، نوشت: فارغ از انگیزه طرح این مسائل و ابراز تاسف از سیاسی کردن بحث استحکام بنا، نباید از پذیرش این واقعیت طفره برویم که ساخت و ساز در ایران فاقد استانداردهای لازم، به ویژه از بعد ایمنی است و ضرورت دارد به این مسئله پرداخته شود.
اجازه دهید ابتدا به وضعیت ساختمان‌های دولتی بپردازیم. اگر خبر تخریب بیمارستان دولتی را که بهمن 95 در اسلام آباد غرب به بهره برداری رسید به عنوان شاهد ماجرا مدنظر قرار دهیم، سوال این است که چرا چنین اتفاقی رخ داده که بیمارستانی پس از 9 ماه از بهره برداری تخریب شود و بیمارستانی دیگر در همان محدوده با گذشت دهه‌ها از ساخت، کمترین آسیب را دیده است؟
به نوشته خراسان، مرور این اتفاق ها نشان می دهد که چرا ساخت و ساز دولتی از اطمینان و ایمنی کافی برخوردار نیست، چرا که ساختار بودجه ریزی کشور، به ویژه در بخش عمرانی با معضل شدید ترافیک طرح ها، کمبود منابع و در هم ریختگی مدیریتی طی دولت‌های مختلف مواجه بوده است. در چنین شرایطی از طرحی که معلوم نیست به خاطر کسری بودجه و طولانی شدن روند ساخت با چه کیفیت و نظارتی ساخته شده است، نمی‌توان انتظار چندانی داشت.
خراسان افزود: در بحث ساخت و سازهای غیردولتی، معضل اصلی به نظارت ساخت و ساز بر می‌گردد.
در میان روزنامه های اصلاح طلب بررسی شده، روزنامه «اعتماد» در یادداشتی با عنوان «تصویر روحانی»، به نقد عملکرد برنامه ریزان سفر رییس جمهوری به مناطق زلزله زده پرداخت و نوشت: حسن روحانی، رییس جمهوری دیروز به مناطق زلزله زده رفت و تلاش کرد تا از نزدیک با مردمان مصیبت زده‌ای که همه آنچه داشتند را از دست داده‌اند، حرف بزند شاید مرهمی باشد بر آلام‌شان. اما همه‌چیز همان‌طور که روحانی می‌خواست یا مردم انتظار داشتند، پیش نرفت.
حضور روحانی در مناطق زلزله‌زده اگرچه هدفش تسکین آلام مردم دردمند بود اما نقدهایی نیز به همراه داشت. نقدهایی که می‌گفت چرا رییس‌جمهور از خودرو پیاده نشد یا چرا تنها به اندازه یک سر و گردن از سقف ماشین بیرون آمد.
اعتماد اضافه کرد: هرچه هست روحانی همان روحانی است که پیش از این بوده، تخریب‌کنندگانش هم همان‌ها هستند که بودند. از قضا برنامه‌ریزان و مشاوران نیز با سابق فرقی نکرده‌اند. اما با اینکه روحانی در میان حادثه‌دیدگان حاضر می‌شود اما صدای منتقدان و بلکه توهین‌کنندگان بلند است و متاسفانه برنامه ریزان سفر رییس جمهور هیچ تدبیری برای جلوگیری از این فضاسازی‌ها ندارند، هیچ فکری هم نکرده‌اند.
روزنامه «کیهان» نیز در گزارش نخست خود با عنوان «علی‌رغم تب وتاب ملی برای کمک به زلزله زدگان/آوار دروغ، سنگین تر از آوار مصیبت»، از مسکن مهر دفاع کرد و نوشت: «کاسبان سیاسی» همواره مترصد فرصتی هستند تا آبی گل‌آلود شود و ماهی‌ای به چنگ آید! بر همین اساس، در شرایطی که عموم مردم به دنبال راهی جهت کمک‌رسانی به هموطنانشان هستند و یکی با اهدای خون و دیگری با ارسال مایحتاج ضروری به همراهی با حادثه‌دیدگان می‌شتابد، روزنامه‌های زنجیره‌ای مدعی اصلاحات با دروغ‌پردازی سیاسی درباره تخریب گسترده مسکن مهر، بر مصیبت ملت افزودند.
کیهان افزود: حواله دادن مشکلات و معضلات به دولت قبل ترفند دلچسب و البته نخ نمای برخی از مقامات دولتی و رسانه‌های زنجیره‌ای برای سرپوش گذاشتن برای سوء مدیریت‌ها و ناکارآمدی‌های دولت روحانی است.
روزنامه «جوان» هم در گزارشی با عنوان «مردم در کمک رسانی از مسئولان سبقت گرفتند»، با انتقاد از عملکرد دولت نوشت: مردم و گرو‌ه‌های مردمی در امداد و کمک‌رسانی از مسئولان و دولت سبقت گرفتند. سیل کمک‌های مردمی زودتر از کمک‌های سازمان یافته دولتی به دست مردم مصیبت زده رسیده و می رسد.
** چند پیشنهاد به شهرداری تهران
برخی روزنامه های امروز برای کمک به رفع معضلات پیچیده شهری در شهر تهران، پیشنهاداتی را به شهرداری تهران ارایه دادند.
روزنامه «قانون» به گفت وگو با «محمد حقانی» درباره چالش های این روزهای پایتخت پرداخت و به نقل از وی نوشت: تهر ان اسیر طرح های نمایشی شهر داران شده است. ما باید به جایی برسیم که در شهر 640 کیلومتر مربعی هر کسی از خانه و محل کارش بیرون می‌آید بین 300 تا 500 متر پیاده روی کند و به ایستگاه مترو برسد. آلودگی هوا 70 الی 80 درصد حاصل اگزوزهای خودروها و سوخت‌های فسیلی است که اگر روی این موضوع مهم تمرکزکنیم مطمئن باشید از این حالت خارج می‌شویم.
روزنامه آرمان هم در گزارشی با عنوان «شهرداری از پشت غبارها»، نوشت: با هزار امید و برای ایجاد شهرداری شفاف و شیشه‌ای، مردم تهران به حاکمیت 14ساله اصولگرایان بر شورای شهر پایتخت پایان دادند. اعضای شورای شهر نیز به‌علت این اعتماد مردم به آنها یکی از مدیران پاکدست و تحولخواه و باسابقه اصلاح‌طلبان را به‌عنوان شهردار تهران انتخاب کردند.
محمدعلی نجفی نیز با قدرت تمام معاونان خود را از مجموعه مدیران اصلاح‌طلب انتخاب کرد و نشان داد که خواهان اصلاح در اداره شهر تهران است، اما گویی نجفی در همین حد و اندازه یک اصلاح‌طلب تحولخواه متوقف شد و بسیاری از مدیران دیگر بخش‌های شهرداری تهران، از جمله مناطق شهری را که از زمان محمدباقر قالیباف مدیریت مناطق و محلات تهران را برعهده داشتند، یا از منطقه‌ای به منطقه‌ای دیگر فرستاد یا در همان منطقه ابقا کرد.
آرمان افزود: شهردار تهران باید واقعیت‌ها را با مردم در میان بگذارد. به مردم تهران اعلام کند که چه چیز تحول گرفته و به چه علت در تغییر مدیران مناطق 20 گانه شهرداری و انتصاب مدیران اصلاح‌طلب، پاکدست و تحولخواه در این مناطق درنگ می‌کند. شاید نجفی با محدودیت‌ها و معذوریت‌‌هایی در تغییرات بنیادین در شهرداری تهران روبه‌روست.
در این صورت باید آنها را با مردم درمیان بگذارد اما او باید به یک سوال اساسی پاسخ دهد. اینکه شهرداری شیشه‌ای، مدیریت تحولگرا و پاکدستانه‌ای که مردم بر اساس آن به اعضای شورای شهر رأی دادند و آنها نیز او را به‌عنوان شهردار تهران انتخاب کردند، چه خواهد شد؟
روزنامه اعتماد هم در یادداشتی با عنوان «یک پیشنهاد اساسی به شهردار تهران» آورد: از همان هنگام که شهرداری و شورای شهر سابق روزهای پایانی خود را می گذراندند و در پی افتتاح دو خط جدید مترو بودند، همگان می‌دانستند که این دو خط آماده بهره‌برداری نیستند و به لحاظ ایمنی اشکال دارند. ولی با وجود همه اینها شهردار محترم وقت تهران علاقه داشتند که نام شان در افتتاح این خطوط ثبت و ضبط شود. در هر حال گذشت و چند روز بعد که شورای شهر و شهردار جدید مستقر شدند، می‌توانستند به فوریت خط را تعطیل کنند و مسوولیت عواقب خطرناک آن را نپذیرند.
روزنامه «شرق» هم در یادداشتی به قلم «نعمت احمدی» حقوقدان، با عنوان «به تنگ آمده‌ایم»، نوشت: مدیریت شهری تهران بعد از نزدیک به دو دهه به جناح اصلاح‌طلب رسید و در فرایندی بدون حاشیه، شهردار و ریاست شورا و نواب آن انتخاب شدند. بدیهی است مردم که باوجود اماواگرها در چینش کاندیداها یکدست به لیست امید و جریان سیاسی مورد علاقه خود رأی دادند، توقعاتی دارند.
شهردار منتخب و ریاست شورا می‌توانند حداقل در مهلت صدروزه که به‌صورت رویه درآمده، گزارشی از عملکرد خود ارائه دهند و مهم‌تر از آن شهردار تهران و سایر کلان‌شهرها مانند مشهد، اصفهان و شیراز که در اختیار اصلاح‌طلبان هستند، گزارشی از تغییر و جابه‌جایی‌ها به مردم ارائه دهند. بر این باورم که تنگناهایی پیش پای شهرداران کلان‌شهرها، به‌ویژه شهردار تهران قرار دارد.
پژوهشم**9282**3050**خبرنگار: مهتاب افشین نسب** انتشار: فاطمه دوله
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.