رئيس سازمان انرژي اتمي‌ايران يکي از شروط چهارگانه رهبر انقلاب براي مذاکره در سال 90 را نقش رييس جمهوري در هماهنگي بين تيم و شوراي عالي امنيت ملي عنوان کرد و گفت: ولي رييس جمهور آن زمان اعتقادي به مذاکرات به اين صورت نداشت.
به گزارش ايرنا، علي‌اکبر صالحي در برنامه دست خط در پاسخ به سوالي درباره شروط چهارگانه رهبر انقلاب براي مذاکرات گفت: آقا اجازه داده بودند که وزارت خارجه مذاکرات با آمريکا را محرمانه را پيش ببرند - کسي بايد اين دو را با هم هماهنگ مي‌کرد و رييس جمهور بايد هماهنگ کننده اين دو راه باشد که آقاي رئيس جمهور آن زمان اعتقادي به مذاکرات به اين صورت با آمريکا نداشت.
رئيس سازمان انرژي اتمي‌ايران در خصوص ديگر شروط رهبري توضيح داد: مذاکره کننده در حد وزير خارجه نباشد. يکي ديگر غير از مسائل سياسي و يا غيرهسته‌اي مذاکره نشود. مذاکره براي مذاکره نباشد، يعني همانند 1+5 نباشد که چند سال مذاکره کنيد.
وي در خصوص شرط چهارم رهبر انقلاب در اين ارتباط تاکيد کرد: اين که رئيس جمهور به عنوان کسي که رئيس شوراي عالي امنيت ملي است - زيرا دو راه بود، آقاي جليلي دبير شوراي امنيت ملي بود و 1+5 را پيش مي‌برد و آقا(رهبر انقلاب) نيز اجازه داده بودند که وزارت خارجه مذاکرات با آمريکا را محرمانه را پيش ببرند- کسي بايد اين دو را با هم هماهنگ مي‌کرد که شرط چهارم اين بود که رييس جمهور هماهنگ کننده اين دو راه باشند.
صالحي گفت: آقاي رئيس جمهور آن زمان اعتقادي به مذاکرات به اين صورت با آمريکا نداشت. به من هم مي‌گفت اشتباه مي‌کنيد و جلوي ما را هم نگرفت و تشويق هم نکرد.
وي در پاسخ به اين سوال که «اگر اين انجام مي‌شد جلو مي‌افتاديم؟» گفت: بله. الان هم گفتن اين مسائل فايده ندارد. اوباما در آن زمان در آستانه انتخابات دور دوم خود بود و گزارشات آن زمان مشخص است و ببينيد تقاضاي آمريکايي‌ها در آن زمان چه بود.
صالحي ادامه داد: در آن زمان اين آمادگي وجود داشت و به اين شرايط نمي‌افتاد. اصلا جور ديگر شد و ابعادش بسيار وسيع شد. دکتر(احمدي‌نژاد) جلوي ما را نگرفت ولي چون ورود پيدا نکرد هماهنگي بين وزارت خارجه و دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي خيلي سخت شده بود.
رئيس سازمان انرژي اتمي در خصوص توليد ايزوتوپ‌هاي پايدار پزشکي که قرار بود در فوردو انجام شود هم گفت: اين هم کار بسيار بزرگي است. يک بار يک کلنگ‌زني در فردو داشتيم و چند ماه پيش رسانه‌هاي ملي هم آمدند و بازتاب خوبي دادند. الان به بهره‌برداري رسيديم و انشاءالله افتتاحيه‌اي در فردو درباره ايزوتوپ‌هاي پايدار خواهيم داشت.
وي در خصوص زمان اين کار افزود: ظرف يک ماه آينده خواهد بود. اين ايزوتوپ‌هاي پايدار کار بسيار بزرگي است. مثلا در برجام يکسري محدوديت‌هايي پذيرفتيم که خيلي آن محدوديت‌ها ما را در ماموريت‌هاي اصلي در صنعت هسته‌اي با مشکل روبرو نمي‌کند در عوض امتيازاتي گرفتيم. يکي از اينها کمک آنها در ساخت سوخت است. سوخت هسته‌اي کار بسيار مهمي‌براي نيروگاه‌ها است. يکي هم ايزوتوپ پايدار است.
صالحي توضيح داد: ايزوتوپ پايدار چيست؟ ايزوتوپ يعني غني‌سازي، غني‌سازي چيست؟ در غني‌سازي که اورانيوم را که يک عنصر سنگين است، 235 اش را از 238 جدا مي‌کنيم. مثلا شکر را در نظر بگيريد، برخي دانه‌ها از ديگري بزرگ‌تر است شما بايد دانه دانه آنهايي که درشت‌تر است را جدا کنيد. اورانيوم 235 و 238 همانند هم هستند. همانند دو انساني هستند که همقد هستند و يکي نيم ميلي‌متر بلندتر است. بايد اين را جدا کنيد.
وي ادامه داد: ما اين غني‌سازي را نه فقط براي اورانيوم که يک عنصر سنگين است بلکه عنصرهاي سبک و مياني ميخواهيم جدا کنيم. اين فناوري ديگري است. همان سانتريفيوژ است اما خيلي چيزهاي اين سانتريفيوژ بايد عوض شود. وقتي شما براي يک عنصر سنگين سانتريفيوژ تعريف مي‌کنيد که جداسازي انجام دهيد همان سانتريفيوژ را نمي‌توان براي عنصر سبک هم استفاده کرد. بايد فناوري ديگري ابداع کرد که اين را با روس‌ها در همکاري هستيم.
وي در خصوص موجودي مواد غني شده در داخل گفت: مقداري اورانيوم غني شده 20 درصد داريم که سوخت ما است و تا 300 کيلو هم مي‌توانيم اورانيوم غني شده 67/3 داشته باشيم.
مجري برنامه دست خط پرسيد ‹يک سند محرمانه شما با آقاي مونيز امضا کرديد. که هيچ چيز هم از آن درنيامده است. که گفته مي‌شود سند محرمانه در مورد موضوع آينده هسته‌اي مان است و يکي دو خبرگزاري خبري در موردش دادند. چيزي در اين باره نمي‌توانيد بگوييد؟
صالحي پاسخ داد: ما سند محرمانه امضا نکرديم. وقتي کشوري پروتکل الحاقي را امضا مي‌کند برنامه بلندمدتش را به آژانس بدهد. ما برنامه مدت خود را به آژانس براي 15 سال آينده اعلام کرديم. هر کشوري که برنامه بلند مدت خود را به آژانس مي‌دهد اعلام مي‌کند که اين برنامه من اعلام عمومي نشود. ما هم مطابق همين رويه به آژانس اعلام کرديم اين برنامه را به کسي اعلام نکند.
وي تصريح کرد: خيلي چيزهاي ديگر هست که ما از آژانس ميخواهيم اعلام نکند. مثلا اين که چه ميزان اورانيوم توليد مي‌کنيم. دليلي ندارد اين عمومي شود.
وي در پاسخ به اين سوال که چه زماني محدوديتي براي غني‌سازي و فعاليت‌هاي سايتي اصلا نخواهيم داشت؟ بعد از چه مدتي؟ اظهار داشت: اگر بخواهم محدوديت برجامي‌را عرض کنم ، يک سري محدوديت‌ها در چارچوب پادمان است که چه برجام باشد چه نباشد آن بازرسي خود را انجام مي‌دهد. يکسري از محدوديت‌ها در چارچوب پروتکل الحاقي است. بيش از 130 کشور عضو اين پروتکل هستند که ما هم مثل بقيه کشورها اين را مي‌پذيريم که به طور مثال روي مسائل ديگري فراتر از پادمان... هر چند پروتوکل الحاقي را قبل از برجام من خودم امضا کردم. سال 1383. داوطلبانه اجرا مي‌کرديم که بعد ديديم بدعهدي کردند، متوقف کرديم. الان همان را احيا کرديم.
وي اضافه کرد: يکسري محدوديت در قالب برجام پذيرفتيم. اين محدوديت‌ها 15 ساله است و يکي از اينها 25 است. آن اورانيومي که از کوه مي‌کنيم، به اردکان براي خردايش و تبديل به کيک زرد مي‌بريم. وقتي کيک زرد شد بايد به اصفهان حمل شود. حمل از اردکان تا اصفهان را بايد تحت مراقبت آنها انجام دهيم. کنترل اين بار 25 ساله است. اين براي اين است که کنترل کند اين بار جاي ديگري منحرف نمي‌شود. يکي دو محدوديت 15 ساله است. فلز اورانيوم و پولوتونيوم براي 15 سال نبايد توليد نکنيم. من اين را بارها گفتم که ما اصلا پولوتونيوم نداريم.
وي در پاسخ به سوالي در خصوص دست خطي که در حين مذاکرات نوشته توضيح داد: اين آخرين جلسه بود؛ وقتي که مذاکرات به سرانجام رسيد و آخرين جلسه اي بود که مذاکره کننده‌ها و وزراي خارجه و نماينده اتحاديه اروپا، خانم موگريني، در آنجا جلسه حضور داشت، هر شخصيتي دو تا سه دقيقه اي صحبت مي‌کرد و من در طول زماني که آنجا نشسته بودم از اين که شاهد موفقيت به سرانجام رسيدن برجام بودم، در پوست خود نمي‌گنجيدم. زيرا اين بحث مسير طولاني را طي کرده بود و از سال 1382 اين پرونده تصنعي کليد خورده بود و تا سال 1394 ادامه داشت.
وي ادامه داد: من از ابتدا حضور داشتم. همواره هم اميدوار بودم که يک زماني اين پرونده تمام خواهد شد. آن لحظه براي من بسيار خوشايند بود. اين پرونده به سرانجام رسيد و تمام آن گردنه‌هاي سخت را عبور کرديم و توانستيم به لطف الهي با حفظ حقوق ملت بزرگوارمان اين مسئله را به سرانجام برسانيم. لذا يک يادداشتي نوشتم و براي خودم بود. وقتي يادداشت‌هايم را مرور مي‌کردم ديدم چيز بدي نيست و قاب کنيم شايد در تاريخ يک روزي جاي خود را پيدا کند.
صالحي در پاسخ به اين سوال مجري که آن زمان که اين دست خط را مي‌نوشتيد تصورتان از برجام چه بود والان که يک و سال و اندي گذشته است حس شما نسبت به اين سند مهم چيست؟ گفت: چون از ابتداي تولد اين پرونده ساختگي تا روز انتها حضور داشتم براي من خيلي پر معنابود. تمام سنگيني‌ها و مشکلات و پيچيدگي‌ها را شاهد بودم. به عنوان نماينده دائمي جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بودم. زماني که دکتر روحاني عهده دار اين پرونده شدند-زيرا چند ماه بعد دکتر روحاني عهده دار اين پرونده شد و ابتدا سازمان انرژي اتمي‌عهده دار اين پرونده بود و بعد وزارت خارجه ورود پيدا کرد و چند ماه بعد به دکتر روحاني به عنوان دبير شوراي عالي امنيت ملي آن زمان محول شد.
وي يادآوري کرد: من اين مذاکرات را کاملا به ياد دارم که چطور آن سه کشور اروپايي مي‌خواستند اراده خود را به ما تحميل کنند. بعد هم همان زمان بود که با اين پيشنهاد روبرو شديم که 6 ماه به دليل فقدان اعتماد متقابل کار را متوقف کنيم و بعد از جلب اعتماد فعاليت‌هاي خود را مجدد آغاز کنيم.
لذا 6 ماه فعاليت‌هاي هسته‌اي جمهوري اسلامي‌ايران متوقف شد ولي اين 6 ماه به يک سال و تا دو سال ادامه داشت.
وي گفت: تا اين که به سال 1384 رسيديم و انتخابات رياست جمهوري و فعاليت‌ها آغاز شد و اين بار با سرعت بيشتر و قدم‌هاي بلند همراه بود. اين اخطار را هم بدهم اگر قرار باشد اينها باز بدقولي کنند بازگشت ما بازگشت به حالت قبل نيست بلکه برگشت به حالتي بسيار متفاوت تر نسبت به آن چيزي که ما قبل از برجام بوديم خواهد بود. وي توضيح داد: اين برجام ابعاد مختلفي دارد. بحث‌هاي فني، حقوقي و سياسي و تحريم دارد. بنده به عنوان کسي که متولي بحث فني هستم – در ابعاد ديگر مانند بعد حقوقي و تحريم ورود پيدا نکردم- خوشبختانه در بحث فني اقداماتي صورت گرفته است و همان طور که مقام رهبري فرمودند که «خوشبختانه اقداماتي انجام گرفته است که اگر آنها بدقولي کنند ما در عرض يک سال و نيم مي‌توانيم به صدهزار سو برسيم» اين فرمايش رهبري است. صالحي افزود: آن يک سال و 3-2 ماهي که مذاکره انجام گرفته بود در بعد فني با مشکلاتي روبرو شدند که مقام رهبري فرمودند آن چيزي که از سوي ما پذيرفته شده بوده مورد قبول ايشان نيست. مجري سوال کرد بسياري از مردم چشم داشتند بعد از اين قضيه گشايشي در مسائل اقتصادي ايجاد شود که الان به آن صورتي که گمان مي‌رفت نشده است و حداقل مردم اين گشايش را در سفره‌هايشان نمي‌بينند. زمان بگذرد و شايد بيشتر خود را نشان دهد. اين گونه به نظر مي‌رسد که آمريکايي‌ها فکر اينجاها را کرده بودند و ما نکرده بوديم. ممکن است اگر وزير خارجه و رئيس تيم بوديد طراحي ديگري داشته باشيد؟
صالحي پاسخ داد: نه. مذاکره کنندگان ما همه اقدامات لازم را انجام داده بود. اين کار سنگين بود. بحث فني چارچوبش مشخص است. محدوده مشخص است و تنها نياز است شما استدلال علمي‌کنيد که امتيازي از دست ندهيد. در بعد سياسي هم آقاي ظريف يک تنه همه آنها را حريف بود. در بعد تحريم بانکي و مسائلي از اين دست خيلي سخت است. اين که همه قوانين از جمله قوانين ايالت‌هاي مختلف آمريکا را بدانيد سخت است. وي ادامه داد: عزيزاني که در مسائل بانکي و تحريم تلاش کردند با تمام قوا بود ولي شايد فکر نمي‌کردند چنين اتفاقي رخ دهد. من مطلبي را عرض کنم واقعاً بايد سوال اين باشد اگر برجام را نداشتيم چطور مي‌شد؟ اين هم يک سوال است. بارها اين سوال پرسيده شده است. منصفانه اگر ارزيابي کنيم. برجام خيلي گشايش ايجاد کرد. قابل مقايسه نيست. براي خريد نياز نيست مسيرهاي پيچيده را طي کنيم. اگر بخواهيم تجهيزاتي را خريداري کنيم از طريق کانال خريد اقدام مي‌کنيم. لذا برجام خيلي راه را باز کرده است. اعتماد کاملاً سلب شده است و طرفين نسبت به يکديگر اعتماد ندارند. اين يک واقعيت است.
∎