به گزارش خبرگزاری فارس از قم دوران امامت امام باقر(ع) با ضعف بنی امیه همراه بود، بنابراین امام با استفاده از فرصت به وجود آمده، نهضت علمی را ایجاد کردند، که در حقیقت اوج این شکوفایی آن را در زمان امام صادق(ع) شاهد هستیم.

روایات فراوانی از حضرت در زمینه اخلاق، قرآن، فقه و توحید نقل شده و همچنین با تشکیل دانشگاه و تربیت شاگردان، علوم مختلف را گسترش دادند، به همین دلیل ایشان را با نام باقر به عنوان شکافنده علوم می‌شناسند.

فرقه‌های انحرافی فراوانی در دوران این امام بزرگوار شکل گرفته بود، بنابراین امام در قالب برگزاری مناظره به مبارزه با صاحبان این انحرافات پرداختند.

با توجه به اهمیت دوران پیشوای پنجم شیعیان در تاریخ تشیع با حجت‌الاسلام سید محمد واعظ موسوی، استاد حوزه علمیه قم و رئیس انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم به گفت‌وگو پرداختیم.

فارس: علت نامیدن نام باقر برای این امام بزرگوار چیست؟

همه تاریخ‌نگاران و شرح حال‌نویسان که زندگی این امام بزرگوار را به رشته تحریر در آوردند بر این نکته اتفاق نظر دارند که ملقب شدن این امام به باقر به این دلیل است که همه رشته‌های دانش را مورد موشکافی قرار دادند و مسائل پنهان و ناآشکار آنها را کشف کردند.

در آن دوران بنی امیه به دلیل مواجه شدن با مسائل و مشکلات درون حکومتی مقداری از توجه به اهل بیت(ع) غافل شده بودند، بنابراین امام توانستند مسجد جامع نبوی را به دانشگاه تبدیل کنند. این امام از این دانشگاه بزرگ مجموعه‌ای از دانشمندان سترگ را به جهان بشریت تقدیم کردند، دانشمندانی که شرق و غرب زمین را درنوردیدند و دانش و معرفت را پراکنده کردند.

 دانشمندانی که همه قشرهای امت اسلامی در برابر شخصیت والای آنها سر تعظیم فرود آوردند، امام با توجه به احاطه داشتن به رشته‌های مختلف علوم در عرصه‌های مختلف توانستند شاگردان بزرگ را تربیت کنند، بنابراین در رشته‌های فقه، تفسیر، تاریخ و کلام از شاگردان ممتازی برخوردار بودند که توانستند به وسیله تربیت این شاگردان بر همه شبهات، اشکالات و انحرافات سیاسی پیروز شوند و نورانیت عقاید شیعه را به بهترین شکل ممکن عرضه کنند.

فارس: شرایط دوران بنی امیه چگونه بود و چه توطئه‌هایی علیه مسلمانان به کار می‌بردند؟

در زمان حکومت بنی امیه انحرافات رو به افزایش بود، حاکمان بنی امیه اهمیتی به این انحرافات نمی‌دادند، بلکه در زمینه تقویت انحرافات می‌کوشیدند تا از این طریق بتوانند در خدمت مصالح حاکمیت خودشان باشند و مسلمانان را از دل مشغولی اساسی در عرصه تغییر اوضاع جامعه بازدارند.

در زمان حکومت امویان انحرافات فکری و عقیدتی زیاد شده بود و از نظر کمی و کیفی هر یک از مکاتب با جریان‌ها و نظام‌هایی مواجه بودند که با اصول روشن عقاید اسلامی منافات داشتند.

بدعت‌های زیادی می‌گذاشتند که با متن قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) مخالف بود، در این دوره درباره ماهیت خداوند و ذات اقدس الهی گفت‌وگوی بسیاری صورت گرفت و جریانات تنوع بسیاری پیدا کردند تا جایی که کسانی گمان کردند ذات خداوند در گروهی از افراد صالح ظهور کرده و عده‌ای راه کفر و الحاد را در پیش گرفته و منکر قیامت و مرگ شدند، همه این موارد با احادیث و روایات جعلی به کمک امویان در بین مردم توسعه داده شده بود.

فارس: چه مشکلات و شبهاتی در دوران امام محمد باقر(ع) وجود داشت؟

شبهه‌های زیادی در این دوران مطرح شد و در این دوران پدیده فتوا دادن دانشمندان در زمینه مسائل دینی بر اساس رأی و نظر خودشان وجود داشت و قیاس در احکام و تفسیر به رأی در تفسیر آیات قرآن شیوع پیدا کرده و دوری کردن از زندگی دنیوی و جدا کردن دین از سیاست رواج داشت.

دستگاه حکومت در به وجود آوردن مظاهر انحرافی و تشویق مردم به آن سمت سعی داشت و به ویژه برخی از مذاهب از سوی حاکمیت تغذیه می‌شدند، تا به قطب‌هایی در برابر اهل بیت(ع) تبدیل شوند، ولی امام باقر(ع) در این عصر با موضع‌گیری‌های بسیار سنجیده از چندین طریق به مبارزه با این انحرافات و برطرف کردن شبهات پرداختند.

فارس: امام محمد باقر(ع) چه موضع و روشی برای مبارزه انتخاب کردند؟

امام با امر به معروف و نهی از منکر فرد و جامعه را از انواع انحرافات فکری، عاطفی و رفتاری پاک کردند و این دو واجب الهی را به شاگردان خود آموزش دادند و همه را بر انجام این دو واجب تشویق کردند تا از این طریق راه‌های انحرافی بسته شود.

امام باقر(ع) مفاهیم صحیح سیاسی و دیدگاه‌های روشنی درباره رهبری امت بیان کردند و آنها را به سوی استقامت و راه راست دعوت کردند تا با تشویق مردم و یاری اهل بیت(ع) سدمحکمی در برابر نفوذ افکار بیگانگان تشکیل دهند و مانع از نفود اندیشه‌های نادرست شوند.

امام به گونه‌ای عمل کردند تا عملکرد دستگاه اموی رسوا شود و جنایات پیشینیان بر مردم را به وضوح روشن می‌کردند تا باطل جای حق را نگیرد، امام از فرصت‌ها برای دعوت مردم به دوری از حکومت وقت و قطع ارتباط با حکومت ستمگر استفاده می‌کردند تا مردم از هر گونه یاری آنها خودداری کنند.

امام مواضع شفاف و مستقیمی در برابر حاکمان منحرف داشتند و از مهم‌ترین مسؤولیت‌هایی که امام بر دوش خود احساس می‌کردند، اصلاح امت و حاکمان امت بود و برای ریشه‌کنی انحرافات و جلوگیری از ادامه این انحرافات امام روش‌ها و برنامه‌ریزی‌های مختلف را با در نظر گرفتن مصلحت اسلام به کار می‌بردند.

فارس: امام محمد باقر(ع) در برابر اوضاع اجتماعی و اخلاقی جامعه چه تدابیری اتخاذ کردند؟

امام عنایت زیادی به اصلاح اخلاق و تغییر اوضاع اجتماعی از طریق ایجاد قوانین، ارزش‌ها و معیارهای والای شریعت اسلام داشتند تا بتوانند با اصلاح نزدیکان و طرفداران خود مؤسسان و پیروان حکومت را به تدریج اصلاح کنند تا بتوانند در فرصت مناسب حاکمیت نظام پیشرو تشیع را در جامعه شاهد باشند و از مردم می‌خواستند مکارم اخلاقی را در بین خود توسعه دهند.

امام در کنار همه این موارد با دانشگاهی که تاسیس کرده بودند و شاگردانی که تربیت کردند توانستند به بهترین شکل ممکن به مبارزه با انحرافات فکری، عقیدتی، اقتصادی و سیاسی بپردازند و مرجعیت اهل بیت(ع) را بر همه مسائل به اثبات برسانند.

فارس: امام محمد باقر(ع) در زمینه عاشورا و کربلا چه دستاوردهایی داشتند؟ آیا در زمینه غیبت امام زمان(عج) نیز اقداماتی انجام داده‌اند؟

امام باقر(ع) به عنوان یکی از یادگاران صحنه کربلا هستند و در تمام جنایات عاشورا در حق اهل بیت(ع) ناظر بودند و بعدها خودشان به عنوان بازگوکننده جریان بودند، تا پایان عمر هر زمان به یاد جد بزرگوارش امام حسین(ع) و مظلومیت اهل بیت(ع) می‌افتادند، اشک در چشمانشان جمع می‌شد.

مسئله تحکیم مبنای امامت و آماده کردن امت برای غیبت در زمان امام محمد باقر(ع) آغاز شده بود و  در دوران ائمه دیگر پررنگ‌تر شد.

ارجاع برخی از اصحاب و آماده کردن یاران خاص برای پاسخگویی به مسائل و گرفتن فتوا خود نشانگر حرکت تیزبینی امام برای آماده‌سازی امت برای محرومیت از حضور فیزیکی امام در زمان غیبت دارد تا بدانند در آینده‌ای نه چندان دور به غیبت امام گرفتار می‌شوند، بنابراین با مراجعه به وکلا می‌توانند مسائل و مشکلات را حل کرده و محرومیت از حضور امام را اینگونه درمان کنند.

فارس: امروز نظام اسلامی چه وظایفی در زمینه الگوگیری از امام باقر(ع) بر عهده دارد؟

امروز نظام اسلامی باید مانند امام باقر(ع) فعالیت‌های فرهنگی چند جانبه‌ای را شروع کند که بر تحکیم باورها و اعتقادات جوانان این مرز و بوم تاکید داشته و پاسخ‌های مناسبی را نسبت به شبهه‌های وارد شده داشته باشند و با دانش به عنوان بهترین وسیله برای جلوه‌گر شدن حقیقت اسلامی و تشویق مردم به طلب علم و نشان دادن جایگاه ممتاز دانشمندان و فضیلت آنها بتوانند سد محکمی در برابر همه تهاجمات فرهنگی ایجاد کنند و جلوی آفت‌های تهدیدکننده دانشجویان و جوانان را ببندند و با زنده نگاه داشتن روح حماسه در امت و اقامه شعائر دینی و حسینی جامعه ایران اسلامی به ویژه جوانان و  تحصیل‌کنندگان را هویت خاص بخشیده و از کمبود و نقصان در برابر فرهنگ‌های متجاوز غربی حفظ کنند.

انتهای پیام/78003/ن30/