گروه اقتصاد اجتماعي|
چند ماهي از چالش‌هاي به وجود آمده به‌دنبال افشاي درآمدهاي نجومي برخي مديران دولتي در كشور مي‌گذرد، چالش‌هايي كه هنوز تمام نشده‌اند و كماكان ادامه دارند. جداي از سوءاستفاده نامنصفانه رسانه‌هاي وابسته به جريان‌هاي خاص براي تخريب دولت، به دنبال اين افشاگري افكار عمومي درباره موضوع درآمد در جامعه حساس شد و خبرهاي مرتبط با درآمد اقشار مختلف جامعه، به اخبار داغ تبديل شدند. اين حساسيت، بعد از افشاي مساله واگذاري املاك نجومي به مديران شهرداري‌ها افزايش يافت و اكنون مي‌رود كه دامن يكي از اقشار پردرآمد كشور را بگيرد: پزشكان. درآمد پزشكان همواره پرحاشيه بوده، از بحث زيرميزي‌ها گرفته تا افزايش تعرفه‌هاي درمان به‌دنبال طرح تحول سلامت، همه بهانه‌هايي بودند تا درآمد پزشكان زير ذره‌بين قرار بگيرد. اما اين‌بار مساله درآمدهاي نجومي علتي براي رجوع مجدد به دريافتي‌هاي پزشكان از نظام سلامت شده است. البته نمي‌توان گفت همه پزشكان درآمدي نجومي دارند، چراكه درآمد بخش عمده پزشكان كشور به تنهايي كفاف كشيدن يك خانواده بالاي خط فقر را نمي‌دهد. اما تعداد معدودي از پزشكان درآمدهايي چندصد ميليوني و حتي ميلياردي دارند. پزشكاني كه طبابت نمي‌كنند، تجارت مي‌كنند.
«پزشك شو تا پولدار شوي»، اين توصيه‌يي بود كه اكثر خانواده‌هاي ايراني در دهه‌هاي متوالي براي فرزندان خود داشتند. پزشكي همواره به‌عنوان شغلي با درآمد بالا شناخته مي‌شد، چراكه نخست نياز به تحصيلات و تلاش سخت داشت، دوم همواره از بازار كار خوبي برخوردار بود. اما امروزه پزشكان نمي‌توانند چندان به پولدار شدن اميدوار باشند. پزشكان عمومي درآمدهايي حداقلي دارند و حتي آنهايي كه در شرايط سخت، مانند درمانگاه‌هاي مناطق محروم و مرزي فعاليت مي‌كنند، دستمزدهايي در حد 10 تا 14ميليون تومان در ماه دريافت مي‌كنند. وضعيت پزشكان متوسط نيز چندان بهتر نيست. درآمد پزشكي كه ساليان دراز درس خوانده و فشار كاري زيادي را حين خدمت متحمل مي‌شود، در حدي است كه خانواده‌اش را در طبقه متوسط و در بهترين حالت متوسط رو به بالا قرار دهد.
اما چرا همچنان درآمد پزشكان درجامعه، افسانه‌يي تلقي مي‌شود؟ پاسخ ساده است: چون برخي از پزشكان درآمدهاي افسانه‌يي دارند.
تجارت، كسب و كاري است كه صاحبان آن بيشترين درآمد را در جامعه ايراني دارند. درآمدي كه علي الخصوص در زمان دولت احمدي‌نژاد به رقم‌هايي نجومي رسيد. طبيعي است پزشكاني كه در عرصه تجارت باشند نيز درآمدهايي نجومي دارند. تجارتي كه به لطف كم كشش بودن كالاي سلامت، سود خوبي براي صاحبان خود رقم مي‌زند. البته اگر سلامت را در شمار كالا به حساب آوريم.
توزيع نابرابر درآمد، بيماري نظام سلامت
تجاري شدن درمان، مساله‌اي‌است كه بارها در كشور خبر ساز شده است. اما جنجال تازه در اين مورد، چند روز پيش آغاز شد. هنگامي كه نايب‌رييس مجلس شوراي اسلامي، با لحني تند به انتقاد از تبعيض در توزيع درآمد نظام سلامت پرداخت.
به گزارش خانه ملت، مسعود پزشكيان با انتقاد از تفاوت پرداختي به پزشكان، ادامه داد: «چرا بايد در يك سيستم برخي از اعضاي هيات علمي يا درماني در رشته‌هاي مشخص حقوق صد ميليوني دريافت كنند.»پزشكيان با بيان اينكه برخي پزشكان در كشور درآمد دو ميليون توماني در ماه دارند، گفت: «حال اين سوال مطرح است كه چرا تفاوت درآمد پزشكان از دو تا صد و حتي ۱۵۰ميليون در ماه است، البته همين پزشكان با حقوق ميليوني اگر در بخش خصوصي كار كنند حقوق‌هاي يك ميلياردي هم دريافت خواهند كرد در حالي كه در هيج جاي دنيا وضعيت پرداخت بدين شكل نيست.»
وي با تاكيد بر اينكه مكانيسم پرداخت بايد يكسان باشد، گفت: «تفاوت حقوق به ميزان دو يا سه برابر شايد پذيرفتني باشد اما تفاوت به ميزان ۱۰ تا ۲۰ برابر بين حقوق‌هاي دريافتي پزشكان پذيرفتني نيست، در اين زمينه مسوولان به جاي سياه نمايي بايد جسارت داشته و به مردم حقيقت را بگويند.»
پزشكيان، پيش‌تر نيز به انتقاد از تفاوت پرداخت ميان كاركنان نظام سلامت پرداخته و گفته بود: «در كشور ما يك پزشك با چهار ساعت كار در بيمارستان 100ميليون تومان و يك پرستار با 40ساعت كار يك‌ميليون تومان به دست مي‌آورد.»
ماليات پلكاني، درمان درآمدهاي نجومي
اما واكنش جامعه پزشكي به حساسيت‌هاي تازه درباره دستمزدهاي پزشكان چه بود؟ يكي از جالب‌ترين اظهارنظرها، مربوط به رييس كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي است كه پيشنهاد اخذ ماليات پلكاني از پزشكان را داد.
به گزارش ايرنا، علي نوبخت حقيقي در نشستي در جمع برخي متخصصان پزشكي كشور گفت: «مدتي است كه بعد از اعلام درآمدهاي نجومي، مديران، درباره درآمد پزشكان در رسانه‌ها و در محافل مختلف صحبت مي‌شود، شوراي عالي حقوق و دستمزد سقف درآمد معاونان رييس‌جمهوري و وزرا را 10ميليون تومان اعلام كرده و گفته است كه درباره سقف درآمد پزشكان به زودي تصميم مي‌گيرد. اگر صبر كنيم و اجازه دهيم اين شورا درباره سقف درآمد پزشكان عددي را اعلام كند و اگر پيش دستي نكنيم و حرفي نزنيم و نسبت به اين موضوع حساس نباشيم، ممكن است عددي را اعلام كنند كه مشكل ساز باشد و كل نظام سلامت مختل شود.»
نوبخت افزود: «پيشنهاد ما در كميسيون بهداشت و درمان مجلس اين است كه ماليات پلكاني به درآمد پزشكان بسته شود. به عنوان مثال اگر درآمد پزشكي تا 30ميليون تومان در ماه بود، درصدي از آن به عنوان ماليات اخذ شود، اگر درآمد او بين 30 تا 50ميليون تومان بود اين درصد بيشتر شود و اگر بين 50 تا 80ميليون تومان بود، 70درصد آن به عنوان ماليات كسر شود، به اين ترتيب نظمي در زمينه درآمد پزشكان ايجاد مي‌شود و مشابه روشي است كه در كشور همسايه تركيه نيز ايجاد مي‌شود.»
هرچه قانون گذار بگويد
يك روز بعد از پيشنهاد نوبخت، قائم‌مقام وزير بهداشت به آن واكنش نشان داد و اعلام كرد كه در حال حاضر نيز ماليات پلكاني از درآمد پزشكان اخذ مي‌شود. به گزارش ايسنا، ايرج حريرچي درباره ماليات 70درصدي بر درآمد پزشكان، ضمن تشكر از كميسيون بهداشت و درمان گفت: پيشنهاد وزارت بهداشت درخصوص سيستم پرداخت به پزشكان پلكاني‌است كه در حال حاضر نيز اجرا مي‌شود. طبق اين سيستم زماني كه كاركرد پزشكان به 40ميليون تومان رسيد از هر مبلغي كه بيشتر از آن دريافت مي‌كنند 55درصد كسر مي‌شود. از رقم باقي‌مانده نيز 20درصد ماليات كم مي‌شود. اين تصميم براي افراد بخش دولتي اعمال مي‌شود.»
«تعادل» براي آگاهي از جزييات اين ماليات، با عباس زارع ن‍ژاد، مدير روابط عمومي وزارت بهداشت تماس گرفت. زارع‌نژاد در جواب اين سوال كه خلأ بين ماليات 55درصدي و 70درصدي چگونه قرار است پر شود گفت: «تغيير اين ماليات در اختيار قانون گذار است. بي‌شك اگر در قانون ماليات ميزان ماليات از 55درصد به 70درصد افزايش پيدا كند، وزارت بهداشت نيز آن را اعمال خواهد كرد. حريرچي همچنين درباره ناكارآمدي نظام مالياتي براي كاهش شكاف درآمدي در نظام سلامت گفت: در بخش دولتي، ماليات پيش از توزيع درآمد اخذ شده كه كارايي نظام مالياتي را افزايش مي‌دهد. اما اخذ ماليات در بخش خصوصي برعهده سازمان امور مالياتي است كه ارتباطي با وزارت بهداشت ندارد.
«تعادل» همچنين تلاش كرد براي آگاهي از نظر جامعه پزشكان، با سازمان نظام پزشكي ارتباط برقرار كند، اما مسوولان اين سازمان حاضر به گفت‌وگو با اين رسانه نشدند.
«تعادل» از توزيع نابرابر درآمد در نظام سلامت گزارش مي‌دهد
تجاري‌سازي، خوره‌اي به جان نظام سلامت
صاحب‌خبر -