«از سرزمین شمالی» مجموعه مستندی است که به استان مازندران و شهرهایش میپردازد. استانی در جنوب دریای خزر و شمال البرز زیبا که تقریبا نیمی از خط ساحلی شمال کشور را در بر میگیرد و تا پیش از تفکیک گلستان از آن یکی از استانهای بزرگ ایران بوده است. این مجموعه در هر قسمت به یکی از شهرهای عمدتا توریستی این استان میپردازد که این نوشتار درباره قسمت مربوط به شهر رامسر و روستاهای اطراف آن است. این مجموعه از دو جهت قابل بررسی است. نخست به لحاظ ساختاری و دوم موضوعی که به آن اشاره شد.
ساختار روایی و شکلی اثر
از سرزمین شمالی به نویسندگی و کارگردانی یاسر طالبی ساختار نرم و روانی دارد که بیننده را در تجربه سفر راوی فیلم شریک میکند. راوی با رفتن به جای جای هر شهر و گفتوگوی مستقیم با اهالی علاوه بر پرداختن به جغرافیای موضوع که همان شهرها و روستاهای استان است یک نوع مردم نگاری در درون خود دارد که حاصل دیالوگ بین فیلمساز و ساکنان محلی است.
هدف بعدی معرفی صنایع دستی مازندران و به طور مشخص شهر رامسر است که سازنده با دقت به آن میپردازد. جوراببافی، چادرشببافی، نمدمالی و آهنگری حرفههایی هستند که به مرور زمان و با مدرنیته افسارگسیختهای که این روزها در شهرها و روستاها وجود دارد به دست فراموشی سپرده میشوند و بازماندگان این حرفهها هم یکی یکی و در سکوت از دنیا میروند. این صنایع دستی خانگی روزگاری منبع درآمد و معاش بسیاری از خانوادهها در مازندران و رامسر بوده و چه بسیار انسانهای مهمی که با این مشاغل بزرگ شدهاند و متاسفانه سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی هم بیشتر درگیر بوروکراسی و مشکلات خود است و چندان در جهت حفظ این صنایع گامی برنمیدارد.
مستند از سرزمین شمالی با وجود ساختار ساده و گزارشگونهاش با هوشمندی به سراغ نقاط باستانی و تاریخی مازندران میرود که متاسفانه همواره در سایه جاذبههای توریستی و طبیعی آن قرار گرفته است. در قسمت مربوط به شهر رامسر قلعه تاریخی مارکوه و همچنین آثاری مربوط به پیش از اسلام در جواهر ده و جنت رودبار به تصویر درمیآید. این تاریخ کهن همانطور که گفته شد در تمام شهرهای شمال کشور و به شکل تاسف باری در رامسر در سایه کوه و دریا قرار گرفته و بجز موزه هتل رامسر تقریبا هیچ کدام از مسافران این شهر از وجود آنها خبر ندارند.
موضوع: رامسر شهری میان کوه و دریا
رامسر به لحاظ نزدیکی کوه و دریا شاید در جهان بینظیر است و این جاذبه فوقالعاده باعث مشکلات فراوانی در این شهر شده است. نبودن یک کارخانه صنعتی مدرن و بیکاری در بسیاری از نقاط باعث شده با وجود نمای بیرونی بسیار زیبا، این شهر و بسیاری از شهرهای مازندران دچار مشکلات و کاستیهای جدی در زمینه توسه باشند. این نکته درباره صنعت توریسم هم مصداق دارد و بسیاری از درآمدهای توریستی این شهرها به شیوه سنتی و نه سیستماتیک حاصل میشود.
مستند از سرزمین شمالی البته وارد این مسائل نمیشود و بیشتر به سمت نمایش قسمتهایی از شهر میرود که تا پیش از این کمتر به آن پرداخته شده است. این نقاط گاه در کنار اماکنی بسیار معروف و نامآشنا قرار دارد که بسیاری از گردشگران بیتفاوت از کنار آن رد میشوند. از این حیث مستندهایی همچون از سرزمین شمالی میتواند درباره تمام شهرهای ایران تولید شود. ایرانی که به لحاظ تنوع زیستی و آب و هوایی در دنیا بی نظیر است و برای مثال میتوان مجموعهای چند ده قسمتی درباره میوههای این سرزمین و شیوه پرورش آنها ساخت و این در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان از این امکان محرومند.
رامسر سرزمین برنج و چای و مرکبات است. شهری که جنگل زیبای دالخانی در آن یکی از زیباترین جنگلهای جهان است و البته تک درخت کهن مسجد قدیمی جواهرده و آبگرم معدنی سادات محله و شاید به همین دلیل است که رامسر قطعهای است از بهشت... .
قاسم بریشی