«جی 20» زیر سایه جنگ سوریه
اوباما: بدون توافق با روسیه ورود به فاز بعدی در سوریه سخت است
صاحبخبر - گروه جهان/ هزاران کیلومتر دورتر از کشور بحران زده سوریه، رهبران قدرتهای اقتصادی جهان درباره «بحران سوریه» دیدار و رایزنی کردند، دیدارهایی که اردوغان، پوتین و اوباما تأثیرگذارترین چهرههای آن محسوب میشدند. به گزارش «ایران»، حاشیههای نشست سران «گروه 20» در حالی روز گذشته در چین آغاز شد که پیش از رسمی شدن نشست، دیدارهای دوجانبه و غیررسمی رهبران قدرتمندترین اقتصادهای جهان بیش از همه توجه رسانهها را به خود جلب کرد و مطابق با پیشبینیها این بار نیز «بحران سوریه» و مسأله مبارزه با تروریسم یکی از مهمترین محورهای مذاکرات رهبران «جی 20» بود. بحران سوریه و قدرتهای جهانی با وجود آنکه پوتین پیش از حضور در «هانگژو» چین به سیاستهای امریکا در قابل روسیه تاخته بود اما آن گونه که «کرملین» اعلام کرده نشست جداگانهای میان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده برگزار نخواهد شد اما در صورت دیدار دو طرف در حاشیه نشست جی 20 اوباما و پوتین درباره سوریه هم رایزنی خواهند کرد. امریکا و روسیه که حالا به تأثیرگذارترین کشورها در بحران سوریه تبدیل شدهاند، مدتهاست بر سر چگونگی آتش بس در حلب و روند مذاکرات صلح در این کشور اختلاف نظر دارند. با وجود آنکه وزیران خارجه دو طرف یک هفته پیش از حضور در چین در ژنو مذاکراتی طولانی برای توافق درباره سوریه داشتند اما همان زمان مشخص شد که اختلاف نظرها، مذاکرات را پیچیدهتر از تصورات کرده است. هر چند برخی رسانهها مدعی شده بودند، جان کری و سرگئی لاوروف وزیران خارجه امریکا و روسیه در این نشست با یکدیگر مذاکره میکنند اما روز گذشته برخی منابع اعلام کردند لاوروف برای دیدار با کری شرط گذاشته است. گفته شده که مسأله فهرست مشترک گروههای تروریستی که از مدتها قبل محل اختلاف مسکو و واشنگتن است، جزو شرطهای اولیه لاوروف برای ادامه مذاکرات است. با وجود این موضوع سوریه و اختلاف نظرها با روسیه درباره این موضوع نکتهای بود که در دیدارهای باراک اوباما پیش از آغاز رسمی نشست مطرح شد. اوباما در یک نشست خبری در حاشیه اجلاس تأکید کرد که مذاکراتی فشرده میان امریکا و روسیه درباره سوریه در جریان است اما این رایزنیها به نتیجهای نرسیده چرا که دو کشور اختلافات عمیقی در این موضوع دارند. او در سخنانی دوپهلو امکان توافق با روسیه را دشوار خواند اما تأکید کرد این توافق ارزش آن را دارد که امریکا فرصت و شانس تعامل با روسیه را بیازماید. اوباما همچنین در دیدار با ترزا می، نخستوزیر انگلیس بار دیگر موضوع اختلاف نظرها با روسیه درباره بحران سوریه را یادآوری کرد و گفت، بدون موافقت روسها، ورود به مرحله بعدی در سوریه دشوار است. او کاهش خشونت و بهبود کمکرسانی را مقدمه پیشرفت در حل بحران این کشور عنوان کرد. درهمین حال، سرگئی ریباکوف، معاون وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که توافق دو کشور درباره سوریه نزدیک است اما زمان آن مشخص نیست. گفته میشود مذاکرات در دیدار فردای وزیران خارجه دو کشور پیگیری میشود. از سوی دیگر، دیدار پوتین با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه که به فاصله چند هفته پس از دیدار دوطرف در مسکو روی داد، این بار هم بشدت مورد توجه رسانهها قرار گرفت اما جزئیاتی از بحث رهبران آنکارا و مسکو درباره سوریه به بیرون درز نکرد و تنها اعلام شد دو طرف درباره مبارزه با تروریسم مواضع مشترکی اعلام کردهاند. برخلاف پوتین اما اردوغان روز پرکاری را در چین سپری کرد و با وجود آنکه رسانههای ترکیه نشانه مشخصی از محوریت موضوع سوریه در این دیدارها مطرح نکردند اما همزمانی این دیدارها با گسترش عملیات ترکیه در خاک سوریه و ورود تعداد بیشتری از تجهیزات مکانیزه ارتش ترکیه به کشور همسایه در کنار ترکیب دیدارهای اردوغان در چین نشان میدهد که یکی از مهمترین برنامههای اردوغان در نشست جی 20 تأمین بیشترین منافع برای آنکارا در سوریه است. روز پرمشغله اردوغان در چین بر اساس گزارشها، محمد شمشک، معاون نخستوزیر، مولود چاوش اوغلو وزیر خارجه، نهاد زیبکچی وزیر اقتصاد، برات آلبایراک وزیر انرژی و منابع طبیعی و هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعات ترکیه (میت) شاخصترین اعضای هیأت همراه اردوغان در این نشست هستند. اردوغان که از زمان آغاز عملیات نظامی ارتش کشورش در خاک سوریه موسوم به «سپر فرات» مورد انتقادهای بسیاری بخصوص به دلیل حمله به مواضع گروههای کرد قرار گرفته، در چین تلاش کرد که نقش مؤثر خود در سوریه را در گفتوگوهای دوجانبهاش نشان دهد. در همین راستا، علاوه بر ولادیمیر پوتین، اردوغان با باراک اوباما نیز دیدار کرد. در این دیدار با وجود انتقاد اوباما از کودتاگران و حمایت از دولت آنکارا، اردوغان بار دیگر بر اختلافهای دوکشور در زمینه حمایت امریکا در نبرد کردها با داعش تأکید کرد و از اوباما خواست که رویکرد مشترکی در این زمینه با ترکیه اتخاذ کند. ترکیه نیروهای کرد سوریه را به دلیل نزدیکی به حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) تروریست میداند در حالی که این نیروها در جنگ با داعش از حمایتهای ائتلاف ضدداعش به رهبری امریکا برخوردارند. گفته شده در این دیدار اوباما از امنسازی مرزهای ترکیه با سوریه حمایت کرده اما جزئیات دقیقتری درباره سخنان طرفین درباره اختلاف نظرها منتشر نشده است. اوباما پس از این دیدار گفت که با اردوغان درمورد سوریه به توافق رسیدهاند. دیگر دیدار اردوغان در حاشیه نشست سران جی 20 با رهبر کشور میزبان بود و در این دیدار نیز دو کشور بر ضرورت یکی دانستن تروریستهای خوب و تروریستهای بد تأکید کردهاند. اخبار بیشتری از این دیدار که پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران برگزار شده منتشر نشده است اما به نظر میرسد به دلیل نگرانیها پکن از حضور هزاران نفر از اقلیت «اویغور» چین (که اصالتاً ترک زبان هستند) که در سوریه کنار تروریستها میجنگند یکی از مهمترین محورهای مذاکره دوطرف بوده است. سال گذشته دولت چین، آنکارا را متهم کرده بود که سفارتخانه ترکیه کارتهای شناسایی ترکیهای به اویغورها میدهد و آنها را به سوریه میفرستد. دیدار اردوغان با محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان و وزیر دفاع این کشور نیز در حاشیه نشست با محوریت سوریه برگزار شد. اردوغان همچنین با بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل دیدار کرد و او را در جریان عملیات سپر فرات گذاشت. بر اساس گزارشها دو طرف همچنین درباره آتش بس در سوریه و کمکرسانی به حلب با یکدیگر رایزنی کردهاند. دیدار با آنگلا مرکل هم از دیگر برنامههای اردوغان در حاشیه نشست سران جی 20 در چین بوده است. دیداری که به گفته سخنگوی دولت آلمان «سازنده» با محور اجرای موافقتنامه اتحادیه اروپا و ترکیه درباره پناهجویان و همچنین نگرانی درباره ادامه جنگ در سوریه بوده است.∎