در حدیثی از رسول خدا (ص) می‌خوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه این ایام یعنی ده روز اول ماه ذی الحجه فضیلت ندارد و وجود دو عید مهم اسلامی عید قربان (عید اضحی) و عید غدیر (عید ولایت) و روز عرفه و خاطره دعای عجیب و بسیار گران‌بهای امام حسین(ع) در عرفات، شکوه و عظمت خاصی به این ماه بخشیده، و سزاوار است همه مؤمنان از فضای آکنده از معنویت این ماه غافل نشوند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشند.
دهه اول ماه ذی‌الحجه در نزد سالکین الی‌الله که از ابتدای ماه ذی‌القعده در اربعین کلیمی به سر برده‌اند جایگاه ویژه‌ای دارد؛ در بعضی از روایات آمده است، شب‌های دهگانه‌ای که قرآن در سوره فجر به آن سوگند یاد کرده است، شب های دهه اول این ماه شریف است و این سوگند به خاطر عظمت آن است.
دهه اوّل ماه ذی‌الحجه از ایامی است که از نظر ارزشی در روایات ما بر روی آن تأکید بسیاری شده است به طوریکه پیامبر(ص) می‌فرمایند:« هیچ ایامی پاکیزه‌تر و بزرگتر از نظر اجر و پاداش در مورد اعمال، از دهه اضحی نیست؛ دهه اضحی هم همین دهه اول ذی حجه است»، به حضرت عرض شد که حتی نسبت به جهاد در راه خدا هم این ایّام با فضیلتتر است؟ حضرت فرمودند: ارزش اعمالی که انسان در این دهه انجام می‌دهد از جهاد فی سبیل الله هم بیشتر است؛ مگر اینکه کسی مال، جان و همه چیزش را در جهاد فی سبیل الله ببرد و هیچ چیز را هم برنگرداند؛ یعنی نه مالش بماند و نه جانش تنها چنین چیزی است که بافضیلتتر از این ایّام است.» این روایت گویای ارزش این ایام است.
با توجه به اهمیت و ارزش ویژه دهه اول ماه ذی‌الحجه، به برخی از اعمال روز اول و دهه اول این ماه اشاره می‌شود:
الف) روز اول ذی‌الحجه: این روز، روز بسیار مبارکی است و در آن چند عمل وارد شده است:
روزه گرفتن در این روز ثواب روزه هشتاد ماه را دارد.
خواندن نماز حضرت زهرا (س)
شیخ طوسی فرمود: روایت شده این نماز چهار رکعت است با دو سلام، مانند نماز امیرالمؤمنین(ع) که در هر رکعت سوره «حمد» یک مرتبه و سوره «توحید» پنجاه مرتبه خوانده می‌شود و پس از سلام تسبیحات آن حضرت را گفته، سپس بخواند:
سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی الْجَلالِ الْبَاذِخِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْکِ الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ النَّمْلَةِ فِی الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ یَرَی وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
دو رکعت نماز: نیم ساعت پیش از رسیدن آفتاب به هنگام ظهر بخواند، در هر رکعت سوره «حمد» یک مرتبه و هر یک از «توحید» و «آیة‌الکرسی» و «قدر» را ده مرتبه بخواند.
دعا برای رفع شر ظالم یعنی هر که از ستمگری وحشت دارد، در این روز بگوید: «حَسْبِی حَسْبِی حَسْبِی مِنْ سُؤَالِی عِلْمُکَ بِحَالِی»، همچنین در این روز به روایت شیخ کلینی و شیخ طوسی، حضرت فاطمه سلام الله علیها به حضرت علی علیه السلام تزویج شده است.
قرائت دعای حضرت صادق(ع) از روز اول ذی‌الحجه تا عصر روز عرفه نماز دهه اول ماه ذی‌الحجهکه در هر شب از دهه اول ذی‌الحجه میان نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت پس از حمد سوره «توحید» و سپس این آیه را بخواند تا شریک ثواب حاجیان شود، بدون اینکه از ثواب آنان چیزی کاسته شود: «وَواعَدْنا مُوسی ثَلثینَ لَیْلَةً وَاَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ اَرْبَعینَ لَیْلَةً وَقالَ مُوسی لاِخیهِ هرُونَ اخْلُفنی فی قَوْمی وَاَصْلِحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ؛ و وعده کردیم با موسی سی شب و کامل کردیم آن را به ده شب دیگر و بدین ترتیب وعده گاه خدا چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت جانشین من باش در میان قومم و کارشان را اصلاح کن و از راه فساد جویان پیروی مکن».
یادداشت از مریم بیگدلو
∎
دهه اول ماه ذی‌الحجه در نزد سالکین الی‌الله که از ابتدای ماه ذی‌القعده در اربعین کلیمی به سر برده‌اند جایگاه ویژه‌ای دارد؛ در بعضی از روایات آمده است، شب‌های دهگانه‌ای که قرآن در سوره فجر به آن سوگند یاد کرده است، شب های دهه اول این ماه شریف است و این سوگند به خاطر عظمت آن است.
دهه اوّل ماه ذی‌الحجه از ایامی است که از نظر ارزشی در روایات ما بر روی آن تأکید بسیاری شده است به طوریکه پیامبر(ص) می‌فرمایند:« هیچ ایامی پاکیزه‌تر و بزرگتر از نظر اجر و پاداش در مورد اعمال، از دهه اضحی نیست؛ دهه اضحی هم همین دهه اول ذی حجه است»، به حضرت عرض شد که حتی نسبت به جهاد در راه خدا هم این ایّام با فضیلتتر است؟ حضرت فرمودند: ارزش اعمالی که انسان در این دهه انجام می‌دهد از جهاد فی سبیل الله هم بیشتر است؛ مگر اینکه کسی مال، جان و همه چیزش را در جهاد فی سبیل الله ببرد و هیچ چیز را هم برنگرداند؛ یعنی نه مالش بماند و نه جانش تنها چنین چیزی است که بافضیلتتر از این ایّام است.» این روایت گویای ارزش این ایام است.
با توجه به اهمیت و ارزش ویژه دهه اول ماه ذی‌الحجه، به برخی از اعمال روز اول و دهه اول این ماه اشاره می‌شود:
الف) روز اول ذی‌الحجه: این روز، روز بسیار مبارکی است و در آن چند عمل وارد شده است:
روزه گرفتن در این روز ثواب روزه هشتاد ماه را دارد.
خواندن نماز حضرت زهرا (س)
شیخ طوسی فرمود: روایت شده این نماز چهار رکعت است با دو سلام، مانند نماز امیرالمؤمنین(ع) که در هر رکعت سوره «حمد» یک مرتبه و سوره «توحید» پنجاه مرتبه خوانده می‌شود و پس از سلام تسبیحات آن حضرت را گفته، سپس بخواند:
سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی الْجَلالِ الْبَاذِخِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْکِ الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ النَّمْلَةِ فِی الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ یَرَی وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
دو رکعت نماز: نیم ساعت پیش از رسیدن آفتاب به هنگام ظهر بخواند، در هر رکعت سوره «حمد» یک مرتبه و هر یک از «توحید» و «آیة‌الکرسی» و «قدر» را ده مرتبه بخواند.
دعا برای رفع شر ظالم یعنی هر که از ستمگری وحشت دارد، در این روز بگوید: «حَسْبِی حَسْبِی حَسْبِی مِنْ سُؤَالِی عِلْمُکَ بِحَالِی»، همچنین در این روز به روایت شیخ کلینی و شیخ طوسی، حضرت فاطمه سلام الله علیها به حضرت علی علیه السلام تزویج شده است.
قرائت دعای حضرت صادق(ع) از روز اول ذی‌الحجه تا عصر روز عرفه نماز دهه اول ماه ذی‌الحجهکه در هر شب از دهه اول ذی‌الحجه میان نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت پس از حمد سوره «توحید» و سپس این آیه را بخواند تا شریک ثواب حاجیان شود، بدون اینکه از ثواب آنان چیزی کاسته شود: «وَواعَدْنا مُوسی ثَلثینَ لَیْلَةً وَاَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ اَرْبَعینَ لَیْلَةً وَقالَ مُوسی لاِخیهِ هرُونَ اخْلُفنی فی قَوْمی وَاَصْلِحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ؛ و وعده کردیم با موسی سی شب و کامل کردیم آن را به ده شب دیگر و بدین ترتیب وعده گاه خدا چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت جانشین من باش در میان قومم و کارشان را اصلاح کن و از راه فساد جویان پیروی مکن».
یادداشت از مریم بیگدلو