به گزارش خبرگزاری فارس از قم، ادبیات مقاومت در قالب‌های مختلف داستان، شعر، رمان و... ظرفیت ظهور و بروز دارد، بذر این ادبیات در دل انقلاب‌ها نهفته است، انقلاب اسلامی نیز بستری برای شکوفایی ادبیات مقاومت اسلامی بوده که زمینه شکل‌گیری این ادبیات را فراهم کرده است.
این ادبیات از ریشه مبارزه با ظلم سرچشمه می‌گیرد که در فطرت هر انسان روشن ضمیری وجود دارد و در آموزه‌های قرآنی و حدیثی نیز بر مسأله مقاومت تأکید شده است. این ادبیات به انسان، اجتماع و دین به صورت جامع نگاه کرده و سبب بازگشت آرامش به جامعه انسانی می‌شود.
نویسندگان و شاعران اجتماعی به تألیف و سرودن در زمینه مقاومت روی می‌آورند تا انگیزه‌ای برای آفرینش حماسه در ضمیر انسان‌ها ایجاد کنند و با اینگونه اقدامات نگذارند دستاوردهای مقاومت کهنه شده و به فراموشی سپرده شود.
برای بررسی ابعاد بیشتر ادبیات مقاومت و پایداری با حجت‌الاسلام جواد محمد زمانی شاعر و نویسنده قمی و مسؤول دفتر شعر آیینی موسسه فرهنگ‌سازان به گفت‌وگو پرداختیم.
از جمله آثار وی می‌توان به مجموعه شعر دلواپسی‌های اویس و مجموعه هشت جلدی فرهنگ‌نامه هنر و ادب آیینی اشاره کرد.
فارس: انقلاب اسلامی چه نقشی در پربار کردن ادبیات و شعر مقاومت داشته است؟
مقاومت در برابر ظلم‌ها و ستم‌ها عنصر اصلی انقلاب است، در واقع شعر مقاومت همراه شعر انقلاب بوده و یکی از بهترین نثرهای شعر انقلاب اسلامی شعر مقاومت است، تجلی آن در روزهای مختلف انقلاب متفاوت است، در روزگاری مربوط به دفاع مقدس و در روزگاری مربوط به بحث‌های بین‌المللی و مهم جهان اسلام و مدافعان حرم است.
ادبیات مقاومت در واقع مقوله گسترده‌ای است و به این موارد منحصر نمی‌شود، هر گونه مبارزه با ظلم، ستم و استکبار را در واقع می‌توانیم در عرصه شعر مقاومت قرار دهیم.
فارس: ادبیات و شعر مقاومت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در اشعار مختلف جلوه‌آفرینی‌هایی از مقاومت مردم غزه در مقابل رژیم صهیونیستی، موضوع روز قدس و مقاومت مردم لبنان در برابر رژیم صهیونیستی مشاهده می‌شود و در شعرهای کلاسیک و قالب‌های آزاد نیمایی و سپید ظهور و بروز دارد و هر روز این رشد و شکوفایی بیشتر می‌شود.
شعرهای دوران کنونی مقاومت نسبت به دهه 60، 70 و 80 بسیار رشد کرده و اگر بخواهیم آنها را جمع‌آوری کنیم، انبوهی از این اشعار را می‌توانیم داشته باشیم.
فارس: فسلفه مقاومت و هدف مردم از مقاومت چیست؟
مقاومت در واقع یک رهنمود قرآنی است همانطوری که خداوند در قرآن فرموده «فاستقم کما امرت»، بنابراین دستور قرآنی است که در برابر ناملایمات و پدیده‌های مختلف استقامت داشته باشیم، کسی که به اسلام و مکتب تشیع اعتقاد دارد، نمی‌تواند بیان کند من مخالف مقاومت هستم، بنابراین اصل مقاومت را می‌پذیرد.
شاید جلوه‌های مقاومت در هر روزگاری متفاوت باشد یا ابعاد مختلف پیدا کند، برخی اوقات این مقاومت جلوه‌های فردی دارد، یعنی مقاومت انسان در برابر فریب‌های شیطان است و برخی اوقات جلوه‌های بیرونی دارد که شامل مقاومت انسان در برابر قدرت‌های استکباری است، اصل و فلسفه مقاومت بازگشت به قرآن و رهنمودهای اهل بیت(ع) است.
فارس: شیوه‌های آشنایی نسل جوان با ادبیات پایداری و مقاومت چیست؟
ادبیات پایداری و مقاومت باید به کتاب‌های درسی راه پیدا کند، البته اکنون در کتاب‌های درسی اشعاری داریم که مرتبط با پدیده پایداری و مقاومت است ولی این مقدار کافی نیست. باید اشعار مربوط به پایداری و مقاومت، نثرها، داستان‌ها و خاطرات به کتاب‌های درسی راه پیدا کند.
باید فرهنگ مطالعه ادبیات پایداری و مقاومت در بین نوجوانان به وجود آید و در واقع افراد به کتابخوانی و مطالعه کتاب‌های خلق شده در این حوزه تشویق شوند، یعنی از نوجوانان و جوانان بخواهیم متون یا اشعاری با رویکرد پایداری تألیف کنند.
این امر به سیاست‌های کلان در عرصه آموزش و پرورش و نهادهای مرتبط با کودکان، نوجوانان و جوانان نیاز دارد.
فارس: در مورد جنبه جهانی و بین‌المللی ادبیات مقاومت و تأثیر آن بر تولیدات خارجی به ویژه در عرصه نویسندگی توضیح دهید؟
باید آثاری که در کشور در عرصه ادبیات مقاومت وجود دارد، به زبان‌های مختلف ترجمه شود و یک سری از آثاری که در عرصه ادبیات مقاومت در خارج از ایران خلق شده، به فارسی برگردانده شود.
باید تعاملاتی با جهان اسلام در عرصه ادبیات مقاومت داشته باشیم، اکنون این تعاملات کم و در حد چند مجموعه شعر است که از برخی شاعران ترجمه شده، در حالی که باید کار گسترده‌تر انجام شود. در جهان اسلام باید تعاملات فرهنگی بیش از این روی دهد و باید شاعران درجه یک جهان اسلام، در زمینه انقلاب و پایداری را بشناسیم و آنها آثار شاعران ما را بشناسند و مطالعه کنند و در واقع بتوانیم یک نقل و انتقال فرهنگی داشته باشیم.
فارس: آیا ادبیات مقاومت کنونی قدرت رقابت با ادبیات بین‌المللی را دارد؟ ادبیات مقاومت اسلامی با ادبیات مقاومت در سطح جهان چه تفاوتی دارد؟
آثار خلق شده در زمینه مقاومت بسیار فاخر است و دارای قدرت طرح در سطح جهانی است.
اغلب شاعران غیرمسلمان نگاه فطری به موضوع مقاومت دارند و بر اساس فطرت خود و دریافت‌های خودشان کار را انجام داده‌اند ولی پشتوانه ادبیات مقاومت اسلامی در واقع قرآن و حدیث است و آثاری که خلق می‌شود برگردان این دو نعمت بزرگ الهی است.
تأکیدات فراوانی در قرآن و روایات در زمینه بحث ایستادگی، مقاومت و بیداری شده و سراسر زندگی پیامبر اکرم(ص) پایداری و مقاومت است، پیامبر اکرم(ص) در برابر تهاجم‌ها و ستم‌ها ایستادگی می‌کردند و به مؤمنان سفارش می‌کردند در راه خدا پایدار باشید.
فارس: خلأها و کاستی‌هایی که در ادبیات مقاومت نویسندگان وجود دارد، ناشی از چیست؟
بخشی در واقع ناشی از فقدان مطالعه کافی است، برخی از شاعران و نویسندگان مطالعه کافی در موضوع مقاومت ندارند، بحث دیگر نقد این آثار است، جلسات نقد متعددی باید تشکیل شده و برخی از آثار نقد شود تا در واقع آینه روشنی فراروی کسانی باشد که می‌خواهند اثر جدید خلق کنند، بنابراین فضای نقد باید در کنگره‌های شعر مقاومت، خاطره‌نویسی و داستان مقاومت ایجاد شود تا آثار بهتری در این زمینه خلق شود.
فارس: چگونه ارتباط بهتری بین نسل جوان و آثار مقاومت اسلامی برقرار می‌شود، دستاوردهای نویسندگان باید به چه طریق در این زمینه ارائه شود؟
سهل‌نویسی و رعایت جذابیت برای نسل جوان یکی از راهکارهایی است که می‌توانیم به وسیله آنها ارتباط وسیع بین نسل جوان و ادبیات مقاومت ایجاد کنیم.
جهان امروز به حماسه نیاز دارد و محصول ادبیات مقاومت، حماسه است، زمانی که ملتی دارای حماسه بود و روح حماسی در یک ملت وجود داشت، در مقابل ابرقدرت‌ها سر تعظیم فرود نمی‌آورد و در واقع رشد، شکوفایی و بالندگی آنها لحظه به لحظه بیشتر می‌شود.
=====================
مصاحبه: ایمن السادات موسوی‌نژاد
=====================
انتهای پیام/78003/و40
∎