گروه جهان| با راي 61 نماينده مخالف سنا در مقابل 20نماينده موافق، ديلما روسف، رييسجمهور منتخب مردم برزيل كه از 6 ماه پيش تعليق شده بود رسما از سمتش بركنار شد. بلافاصله پس از اعلام راي كنگره برزيل معاون او «ميشل تمر» به عنوان رييسجمهور موقت برزيل سوگند ياد كرد تا سرنوشت بزرگترين اقتصاد امريكاي جنوبي را براي 28ماه آينده در دست بگيرد. اكونوميست مينويسد در زمان اعلام راي، پليس برزيل در خيابانهاي اطراف ساختمان كنگره در حالت آمادهباش بود تا هر گونه درگيري ميان طرفداران و مخالفان تمر و روسف را كنترل كند اما در كمال تعجب خيابان اصلي و خيابانهاي فرعي اطراف ساختمان كنگره خالي از جمعيت بود. اين خاموشترين واكنش در برزيل به پايان يك دوره سياسي بود.
در 13 سال گذشته قدرت در دست جناج چپ حزب كارگران برزيل قرار داشت. اين حزب در آن زمان به هر سختي كه بود، موانع را شكست داد و «لوئيز ايگاناسيو لولاداسيلوا» را سال 2003 روانه كاخ رياستجمهوري كرد. پس از او ديلما روسف بود كه ادامهدهنده راه حزب كارگران در جبهه سياسي برزيل شد. با انفجار رونق كالاهاي مصرفي هماي سعادت رسما بر شانههاي حزب كارگر نشست چراكه كمك كرد تا برنامههاي حزب عملي شود و 40ميليون انساني كه در فقر زندگي ميكردند، رفته رفته خودشان را در طبقه متوسط ردهبندي كنند. به اعتقاد روسف اين بركناري«بزرگترين بيعدالتيها در تاريخ برزيل است. او در سخنراني خداحافظياش قبل از ترك سمت گفت:«اين يك كودتا از سوي سياستمداراني است كه عاجزانه به دنبال فرار از بازوي عدالت بودند و آنها كه در آخرين انتخابات شكست خوردند درصدد انتقام بودند. اين يك كودتاي پارلماني، سلطه راي 61 سناتور بر اراده 54 ميليون راي در صندوقها و قطعا يك تقلب است.»
از نظر رييسجمهور بركنار شده برزيل اين كودتا آغازي عليه حقوق مردم برزيل است. او گفت:«اين كودتا تنها عليه من نبوده است. اين يك آغاز است. آغازي عليه سازمانهاي سياسي مترقي و دموكراتيك، عليه جنبشهاي اجتماعي و سنديكايي مدافع حقوق مردم است. تاريخ اينچنين خاتمه نخواهد يافت. اين كودتا، نهايي نيست. ما براي ادامه راهمان به سوي يك برزيل كه در آن مردم مستقل و آزاد باشند، باز خواهيم گشت.» با وجود چنين سخنراني پرشوري ميتوان گفت كه سقوط ديلما روسف از مدتها پيش با وقوع بدترين نوع ركود اقتصادي در اقتصاد نوپا و نوظهور برزيل كليد خورد. پس از اين ركود، فاش شدن فساد اقتصادي چند ميليارد دلاري در پتروبراس، بزرگترين شركت نفتي دولتي برزيل روند سقوط را تسريع كرد. اما بزرگترين ضربه به روسف را خودش وارد كرد آن هم زماني كه به خاطر اجراي سياستهاي اشتباه ضربه سختي به بازار اشتغال وارد كرد. درحال حاضر 12ميليون برزيلي يعني از هر كارگر يك نفر بيكار است. اين ميزان افراد بيكار يك سوم بيشتر از مدت زمان مشابه در سال قبل است. براساس گزارشي كه دولت در 31 آگوست منتشر كرد، رشد اقتصاد اين كشور در سه ماهه دوم سال 2016 حدود 3.8درصد كاهش داشته است. براي بهبود اقتصاد با توجه به تورم 10درصدي بانك مركزي چارهيي جز نگهداشتن نرخ بهره در سطح 14.25درصد ندارد. اين عامل نقشي پررنگ در سقوط روسف داشته است. او در دوره اول رياستجمهوري خود تمامي قوا و نيرويش را براي فشار بر بانكها قرار داد تا هر چه سريعتر سياستهاي تسهيل پولي را اجرا كنند.
اقتصاد پاشنه آشيل تمر
حالا ميشل تمر، جانشين غيرمنتخب روسف با وعده احياي اقتصاد وارد ميدان شده است. نخستين سخنراني او به عنوان رييسجمهور درباره خصوصيسازي و رفع موانع دست و پاگير قانوني از اقتصاد با واكنش گرم سرمايهگذارها رو به رو شد. او در اين سخنراني گفت:«شعار ما اين است كه تنها بايد از اندوختههايمان خرج كنيم.» تيم اقتصادي او توسط هنريك ميريلس، وزير امور اقتصادي و دارايي هدايت ميشود. از زمان روي كار آمدن تمر نشانههاي بهبودي در بورس سائوپائولو و «رئال» ارز رسمي برزيل ديده ميشود. هزينههاي بيمه اوراق قرضه دولتي نيز به ميزان يك چهام كاهش يافته است.
درحال حاضر وظيفه تمر اين است كه كارش را با پاكسازي اقتصاد پر هرج و مرج برزيل آغاز كند. روسف زماني رياستجمهوري را تحويل گرفت كه اقتصاد برزيل توانايي پرداخت مازاد اوليه (قابل پرداخت از سود بهره) 3.1درصدي داشت. اما زماني كه رفت اين مازاد به كسري 2.7درصدي تبديل شده بود. اين زوال پر سرعت اقتصادي هزينههاي استقراض براي دولت را افزايش داد. در چنين شرايطي كسري بودجه 10درصد از توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص داده است. اگر اقدامات لازم انجام نشود تا سال 2022 اين ميزان كسري به 110درصد خواهد رسيد. دقيقا دو برابر آن چيزي روسف براي اقتصاد برزيل باقي گذاشت.
تمر اميدوار است تا با اعمال برنامههاي واقعي و عملي در كاهش هزينههاي عمومي و اصلاح سيستم بازنشستگي راه ورود براي حل كردن اين معضل اقتصادي را پيدا كند. هر دو اين برنامههاي بلندپروازانه نيازمند اصلاح قانون اساسي برزيل در درجه اول است كه دولت وعده داده اصلاح اين قوانين در اولويتهاي كارياش قرار بگيرد. در چنين شرايطي مشاوران اقتصادي تمر به او هشدار دادهاند كه مراقب سرعت كاهش هزينههاي عمومي با توجه به اعتراضات عمومي صورت گرفته باشد. برزيليها از دولت توقع دارند تا خدمات آنها را بهبود ببخشد نه اينكه از ميزانش كم كند.
با وجود حضور نشانههاي بهبود در اقتصاد برزيل رايدهندگان علاقه خاصي به رييسجمهور جديدشان ندارند. محبوبيت او در حاضر كمتر از 20درصد است. بيش از نيمي از برزيليها خواستار آن هستند تا در انتخاباتي آزاد رييسجمهور كشورشان را انتخاب كنند.«كاسترو نِوسن، مشاور امور اورآسيا در دولت اين خواسته ميتواند زخم كنار گذاشتن روسف را تا مدتها تازه نگه دارد. از سوي ديگر ممكن است شرايط را براي اصلاح اقتصادي به تعويق بيندازد. از اين رو به نظر نميرسد كه تمر قصد داشته باشد با اعلام استعفا شرايط را پيچيدهتر از قبل كند.
حمايت قاطع از حزب كارگران برزيل
تمر در شرايطي خود را براي رياستجمهوري آماده ميكند كه كشورهاي امريكايي لاتين با اعلام حمايت از روسف سفراي خود را از برزيل فراخواندهاند. ازجمله وزارت خارجه ونزوئلا با انتشار بيانيهيي اعلام كرد كه تمامي روابط سياسي و ديپلماتيك خود را با دولتي كه از كودتاي پارلماني برزيل برخاسته قطع ميكند. ساعاتي بعد برزيل نيز اعلام كرد كه سفير خود را از ونزوئلا فراخوانده است. كشورهاي اكوادور و بوليوي نيز اقدام مشابهي انجام دادند. رافائل كورهآ، رييسجمهور اكوادور، راي سناي برزيل عليه روسف را يك «عذرخواهي براي بدرفتاري و خيانت» دانست. او در توييتر خود نوشت از رخدادهاي برزيل خشمگين است. بلوك چپگراي آلبا نيز كه تحت رهبري ونزوئلا قرار دارد و شامل كوبا و نيكاراگوئه است، كودتاي پارلماني در برزيل را محكوم كرده است. اوو مورالس، رييسجمهور بوليوي نيز با فراخواندن ديپلمات كشورش در توييتر خود كودتاي پارلماني عليه دموكراسي برزيل را محكوم كرد و نوشت:«ما در كنار ديلما، لولا داسيلوا و مردم اين كشور در اين لحظات دشوار ايستادهايم.» اين درحالي است كه برخي كشورهاي امريكاي لاتين ازجمله آرژانتين، شيلي و پاراگوئه نيز اعلام كردند به تصميم سناي برزيل احترام ميگذارند.
چپهاي امريكاي لاتين از روسف حمايت كردند
دوراني تازه اما دشوار براي ميشل تمر
صاحبخبر -