شهروند| 10 پرونده میراث فرهنگی ناملموس از خوزستان چهارشنبه در نشست دفاعیهای که به این منظور در تهران برگزار شد به ثبت ملی رسید.
منصوره رضوی، کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان دراینباره گفت: «دانش سنتی رنگرزی، مهارت نمدمال، نمایش آیینی گرازبازی، آیین گرگیعان، بهونبافی (مهارت بافت سیاهچادر)، خورجینبافی(مهارت بافت خورجین)، کلوچهپزی دزفول و شوشتر، رسم سرباره، بازی نمایشی چوبازی(چوببازی بختیاری) و گاگریو (مویه و شروهخوانی زنان بختیاری) پروندههای میراث ناملموس خوزستان هستند که به ثبت ملی رسیدند.»
او هدف از این اقدام را آگاهیبخشی به مردم و آشنایی آنان با آداب و رسوم، فنون، دانش سنتی، خوراک و پوشاک گذشتگان دانست: «با ثبت ملی این آثار میتوان توجه بیشتری را به آداب و رسوم گذشتگان و نیز بحث گردشگری جلب و پس از آن برای احیا و نگهداری آنها برنامهریزی کرد.» به گزارش «ایرنا»، رنگرزی سنتی به رنگرزی اطلاق میشود که بدون دخالت عوامل صنعتی و مواد شیمیایی صورت میگیرد. در این نوع رنگرزی از مواد رنگزای طبیعی برای رنگ کردن استفاده میشود. این هنر بهواسطه شرایط جغرافیایی و شهرنشینی عشایر و کوچنشینان رو به فراموشی است.
مهارت نمدمالی
نمد زیرانداز ضخیم و گرمی است که با پشم یا کرک مالیده میشود. نمدمالی به وسیله نمدمال و با وضع خاصی انجام میشود. برای تهیه نمد از پشم مناسب استفاده میشود. طرح و نقشه نمد ساده است و به سفارش خریدار یا به سلیقه نمدمال بهگونهای سنتی و تکراری تعیین میشود. رنگها در نقش نمد معمولا متناسب و متنوع است و انتخاب آن به سلیقه نمدمال بستگی دارد. این هنر سنتی از دیرباز در شهرهای بهبهان، دزفول و شوشتر رواج داشت که اداره کل میراث فرهنگی با احداث کارگاهی در شوشتر به احیای این هنر سنتی در خوزستان پرداخته است.
نمایش آیینی گرازبازی
این نمایش که از آیینهای سنتی بختیاری است، متاسفانه در پهنای جغرافیای این ایل بزرگ ایرانی منسوخ شد و اکنون فقط اهالی روستای شاهنشین از توابع هفتکل این نمایش را در نوروز و برخی از عروسیها اجرا میکنند. هنگام درو بیشترین آفت مزارع، هجوم گسترده گراز وحشی به گندمزارها بود. از این رو، بختیاریها با اجرای نمایش آیینی گرازبازی و غلبه مرد دهقان بر گراز وحشی، نوید برداشتی خوب را به همتباران خود میدادند.
آیین گرگیعان
نام یک آیین سنتی رایج بین عربهای خوزستان است که در شب پانزدهم ماه رمضان، کودکان عرب خوزستان پس از افطار، لباس محلی و پسران دشداشه می پوشند و دختران چادر عربی بر سر میکنند، با شور و شعف به کوچهپسکوچههای شهرها و روستاهای عربنشین میروند و با آویختن کیسههایی از پیش تهیه شده بر گردن، برای جمعآوری عیدی و شیرینی ماه رمضان درِ خانهها را میزنند.
بهونبافی
«بهون» سیاهچادر عشایر بختیاری است که به همت زنان بافته میشود. گرچه امروز چادرهای برزنتی، جای بهونبافی را گرفته و موجب کمرنگ شدن این هنر شده است.
خورجینبافی
خورجینبافی یا به گفته بختیاریها «هورژینبافی»، رشتهای از هنرهای سنتی است که در تمام مناطق بختیارینشین خوزستان چون لالی، هفتگل، اندیمشک، اندیکا، شوشتر، ایذه، دزفول، مسجدسلیمان و همچنین در بخشهایی از استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و لرستان رواج دارد. خورجین یکی از صنایع دستی بختیاری است که تنها جنبه خودمصرفی داشته و به دست زنان ایلیاتی روی دارهای افقی بافته میشود. خورجین یا «هورژین» حکم صندوقچهای را دارد که درِ آن با اتصال بندینکهای آن به یکدیگر و زدن قفل به آخرین بندینک، کامل بسته میشود.
کلوچه(کلیچه)پزی دزفول و شوشتر
کلوچه نوعی شیرینی محلی در شهرهای دزفول و شوشتر است که از دیرباز بهعنوان سوغاتی معروف این شهرها معروف بوده است.
رسم سرباره
سرباره در بین بختیاریها رسم بوده و هست که وقتی کسی از دنیا میرود، خویشان و بستگان برای کمک به تأمین هزینه مراسم عزاداری که معمولا سنگین هم هست، خانواده متوفی را با دادن سرباره یاری میکنند. وقتی کسی از دنیا میرود، در روز برگزاری آیین سوم یا هفتمین روز وی، بستگان و خویشاوندان مبالغی پول یا چند رأس گوسفند همراه برده و به خانواده متوفی اهدا میکنند. این روش پسندیده از دیرباز وجود داشته و امروزه هم دیده میشود.
بازی نمایشی چوبازی
چوبازی یک نوع بازی رزمی است که در بین بختیاریها قدمتی دیرینه دارد. ازجمله رقصهای لری است که بیشتر در بین لرهای بختیاری و بعضی روستاییان و عشایر لرستان متداول و مرسوم است و بیشتر در آیین عروسی و همراه با رقص و پایکوبی اجرا میشود. تعداد بازیکنان چوببازی دو نفر است و ابزار بازی شامل دو چوب یکی به طول تقریبی یکونیم متر و چوب دیگر کمی کوتاهتر از آن است. بازیکنان سعی میکنند هنگام بازی با آهنگ ساز و دهل نیز برقصند.
گاگریو
گاگریوها شعرهایی هستند که در دسته اشعار بختیاری جای میگیرند. این اشعار بیشتر در آیین عزاداری بختیاریها و بیشتر توسط زنان خوانده میشود. محور همه اشعار گاگریو، غم و عزاست. در آغاز خواندن گاگریو، رسم بر این است که یکی از زنان سرشناس و «بیبی»های ایل شروع به خواندن بیتی از گاگریوه میکند و همه زنان نیز با وی همنوا میشوند.
کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره کل میراث فرهنگی خوزستان خبر داد:
ثبت ملی 10 پرونده میراث فرهنگی ناملموس خوزستان
صاحبخبر -